මේජර් එඩ්වඩ් "එඩී" ඇලෙක්සැන්ඩර් නුගවෙල, ED (1898 සැප්තැම්බර් 21- 1972 ජූලි 5) ලංකා නීතිඥයෙක්, සොල්දාදුවෙක් සහ දේශපාලනඥයෙක් විය. ඔහු නිදහස් ශ්රී ලංකාවේ (එවකට ලංකාව ) ප්රථම කැබිනට් අධ්යාපන අමාත්යවරයා (1947-1954), පසුව සෞඛ්ය කැබිනට් අමාත්ය (1954-1956), පාර්ලිමේන්තු සහ රාජ්ය මන්ත්රණ සභා මන්ත්රීවරයෙකි.
ගරු Maj. ඊ. ඒ. නුගවෙල ED | |
|---|---|
| සෞඛ්ය අමාත්ය | |
| තනතුර දරමින් 1953 ඔක්තෝබර් 12 – 1956 අප්රේල් | |
| පූර්වප්රාප්තිකයා | ඩඩ්ලි සේනානායක |
| අනුප්රාප්තිකයා | විමලා විජේවර්ධන |
| තනතුර දරමින් 1947–1956 | |
| පූර්වප්රාප්තිකයා | තනතුර නිර්මාණය කරන ලදී |
| අනුප්රාප්තිකයා | සී. ඒ. එස්. මරික්කාර් |
| පුද්ගලික තොරතුරු | |
| උපත | 21 සැප්තැම්බර් 1898 මහනුවර, ලංකාව |
| විපත | 5 July 1972 (aged 73) මහනුවර, ලංකාව |
| ජාතිකත්වය | ලාංකික |
| දේශපාලන පක්ෂය | එක්සත් ජාතික පක්ෂය |
| කලත්රයා | ලුයිස් ගුණරත්න |
| උගත් ශාස්ත්රාලය | රාජකීය විද්යාලය, කොළඹ |
| වෘත්තිය | නීතිඥ |
මුල් ජීවිතය සහ අධ්යාපනය
මහනුවර, රදල නුගවෙල පවුලට දාව. ඔහුගේ පියා සරසියපත්තුවේ රටේ මහත්මායා සහ දළදා මාලිගාවේ දියවඩන නිලමේ වූ පුංචි බණ්ඩා නුගවෙලය . ඔහුගේ මව දුනුවිල දිසාවගේ දියණිය වූ මල්ලිකා දුනුවිලය. නුගවෙල අධ්යාපනය ලැබුවේ කොළඹ රාජකීය විද්යාලයෙන් .
නීති වෘත්තිය
නුගවෙල ලංකා නීති විද්යාලයේ නීතිය හැදෑරීමෙන් ලංකා ශ්රේෂ්ඨාධිකරණයේ අධිනීතිඥවරයෙකු ලෙස සුදුසුකම් ලබා ඇත. ඔහු සිය නීතිඥ වෘත්තිය මහනුවර නිල නොවන බාර් එකේ ස්ථාපිත කළේය.
හමුදා සේවය
නුගවෙල 1928 දී දෙවන ලුතිනන්වරයෙකු ලෙස පත් කර ස්වේච්ඡා නිලධාරියෙකු ලෙස ලංකා පාබල හමුදාවට බැඳුණි. 1940 දී දෙවන ලෝක සංග්රාමයේදී යුද සේවය සඳහා බලමුලු ගන්වන ලද ඔහු 1942 දී මේජර් තනතුරට පත් කරන ලදී. ඔහුට කාර්යක්ෂමතා සැරසිලි, ආරක්ෂක පදක්කම සහ 1939-1945 යුද පදක්කම පිරිනමන ලදී.
දේශපාලන ජීවිතය
ලංකා රාජ්ය සභාව
කපිතාන් නුගවෙල 1936 ලංකා රාජ්ය මන්ත්රණ සභා මැතිවරණයේදී දේශපාලනයට පිවිසි අතර, ඔහුගේ පියා වන පී.බී. රාජ්ය මන්ත්රණ සභාවේදී ඔහු සෞඛ්ය විධායක කමිටුවේ සාමාජිකයෙකු ලෙස තේරී පත් වූ අතර 1940 හි අධ්යාපන පිහිටුවීම පිළිබඳ විශේෂ කමිටුවේ සාමාජිකයෙකු ලෙස සේවය කළේය. ඔහු මහනුවර ආදායම් බදු සහ දිස්ත්රික් මාර්ග කමිටුවේ .
නියෝජිත මන්ත්රී මණ්ඩලය
මේජර් නුගවෙල 1947 මහ මැතිවරණයේදී එක්සත් ජාතික පක්ෂය නියෝජනය කරමින් කඩුගන්නාව ප්රදේශයෙන් ලංකාවේ පළමු පාර්ලිමේන්තුවේ නියෝජිත මන්ත්රී මණ්ඩලයට තේරී පත් වූ අතර 1947 සැප්තැම්බර් 26 දින අගමැති ඩී.එස්.සේනානායක මහතා විසින් අධ්යාපන අමාත්යවරයා ලෙස පත් කරන ලදී. 1952 මහ මැතිවරණයෙන් නැවත තේරී පත් වූ ඩඩ්ලි සේනානායකගේ කැබිනට් මණ්ඩලයේ අධ්යාපන අමාත්යවරයා ඔහු තබා ගනී. ආචාර්ය සී.ඩබ්ලිව්.ඩබ්ලිව් කන්නන්ගර විසින් ආරම්භ කරන ලද නිදහස් අධ්යාපන යෝජනා ක්රමය ක්රියාත්මක කිරීම, ඔහුගේ පාලන සමයේදී අධ්යාපන ප්රතිසංස්කරණ සහ රජයේ පාසල් සංඛ්යාව වැඩි කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඔහු ප්රසිද්ධියට පත් විය. ඔහු ලංකා විශ්වවිද්යාලයේ උපකුලපතිවරයා විය. 1953 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී ඔහු අලුතින් පත් වූ අගමැති සර් ජෝන් කොතලාවල විසින් සෞඛ්ය අමාත්යවරයා ලෙස පත් කරන ලද අතර 1956 මුල් භාගය දක්වා මෙම තනතුරේ කටයුතු කළේය. ඔහු 1956 මහ මැතිවරණයෙන් සීඒඑස් මරික්කාර්ට සිය ආසනය අහිමි විය.
උරුමය
1988 මැයි 22 දින ශ්රී ලංකා රජය ඔහුට ගෞරවයක් වශයෙන් මුද්දරයක් නිකුත් කළ අතර වැරැල්ලගම ඊඒ නුගවෙල ප්රාථමික පාසල ඔහුගේ නමින් නම් කරන ලදී.
පවුල
ඔහු ලුයිස් ගුණරත්න සමඟ විවාහ විය.
යොමු කිරීම්
- A brief history of the Sri Lanka Freedom Party, by Deshakeerthi Chandrasiri Weligamage (Ex. Director, State Printing Corporation) සංරක්ෂණය කළ පිටපත ජූනි 4, 2011 at the Wayback Machine
- Sri Lanka Kandyan Sinhalese Family Genealogy, NUGAWELA - Family #3158, http://www.worldgenweb.org/lkawgw/gen3158.html, ප්රතිෂ්ඨාපනය 2023-12-13
- "Our educationists". Sunday Times. සම්ප්රවේශය 7 August 2019.
- "Api Army’ forms new volunteer reserve:Army volunteers to beef up nation development
- A Fresh Look at Kannangara Reforms
- Our educationists
විකිපීඩියා, විකි, විශ්වකෝෂය, පොත, පුස්තකාලය, ලිපිය, කියවීම, නොමිලේ බාගත කිරීම, ඊ. ඒ. නුගවෙල පිළිබඳ තොරතුරු, ඊ. ඒ. නුගවෙල යනු කුමක්ද? ඊ. ඒ. නුගවෙල යනු කුමක් දර්ශනය කරන්නේ?