ජාර්විස් දූපත(/ˈdʒɑːrvᵻs/; කලින් බන්කර් දූපත හෝ බන්කර්ගේ වෙරළ තීරය ලෙස හැඳින්විණි.) යනු ජනාවාස නොවූ වර්ග කිලෝමීටර 4.5 ක දකුණු පැසිෆික් සාගරයේ පිහිටා ඇති කොරල් දූපත, හවායි සහ කුක් දූපත් අතර අඩක් පමණ දුරින් පිහිටා ඇත. එය එක්සත් ජනපදයේ සංස්ථාපිත නොවූ, අසංවිධානාත්මක භූමි ප්රදේශයක් වන අතර එය ජාතික වනජීවී සරණාගත පද්ධතියේ කොටසක් ලෙස එක්සත් ජනපද අභ්යන්තර කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුවේ එක්සත් ජනපද මත්ස්ය හා වනජීවී සේවය විසින් පරිපාලනය කරනු ලැබේ. බොහෝ කොරල් ඇටොල් මෙන් නොව, ජාවිස් හි කලපුව සම්පූර්ණයෙන්ම වියළි ය.
| අපනාමය: බන්කර් දූපත | |
|---|---|
නාසා ජාර්විස් දූපතේ සැට් ඡායාරූපය; නැගෙනහිර කෙළවරට ඔබ්බෙන් ජලයෙන් යට වූ ගල්පරය සලකන්න. | |
ජාර්විස් දූපත පැසිෆික් සාගරයේ ජාවිස් දූපතේ පිහිටීම | |
| නිරුක්තිය | එඩ්වඩ්, තෝමස් සහ විලියම් ජාවිස් |
| භූගෝල විද්යාව | |
| පිහිටීම | South Pacific Ocean |
| ඛණ්ඩාංක | 0°22′19″S 159°59′46″W / 0.372°S 159.996°W |
| දූපත් සමූහය | Line Islands |
| භූමි ප්රමාණය | 4.5 km2 (1.7 sq mi) |
| දිග | 3.26 කිමී (2.026 සැත) |
| පළල | 2.22 කිමී (1.379 සැත) |
| සමුද්රතීරය | 8.54 කිමී (5.307 සැත) |
| ඉහළම උන්නතාංශය | 7 මී (23 අඩි) |
| පරිපාලනය | |
'අමෙරිකා එක්සත් ජනපදය | |
| තත්ත්වය | සංස්ථාගත නොකළ |
| ජනවිකාසනය | |
| ජනගහනය | 0 |
| අමතර තොරතුරු | |
| වේලා කලාපය |
|
| ජාවිස් දූපත් ජාතික වනජීවී රක්ෂිතය' | |
IUCN category Ia (strict nature reserve) | |
| Designated | 1974 |
| Website | fws.gov/refuge/jarvis-island |
ජාර්විස් යනු ලයින් දූපත් වලින් එකක් වන අතර සංඛ්යානමය අරමුණු සඳහා එක්සත් ජනපදයේ කුඩා පිටත දූපත් වලින් එකක් ලෙසද කාණ්ඩගත කර ඇත. බේකර් දූපත සහ හව්ලන්ඩ් දූපත ඇතුළුව එක්සත් ජනපදයේ සමක දේපළ තුනෙන් විශාලතම වන්නේ ජාර්විස් දූපතයි.
19 වන සියවසේදී එක්සත් ජනපදය එයට හිමිකම් කියමින් ගුවානෝ සඳහා එය කැණීම් කළේය. 20 වන සියවසේදී එය කුඩා ජනාවාසයකට යටත් විය. දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී එයට පහර දී ඉවත් කරන ලද අතර, සමහර ගොඩනැගිලි සහ දිවා ආලෝකයක් ඉතිරි විය. නූතන කාලයේ එය ස්වභාව රක්ෂිතයක් ලෙස කළමනාකරණය කෙරේ.
භූගෝල විද්යාව සහ පරිසර විද්යාව
සිතියම්වල වෙරළබඩ නැංගුරම් ස්ථාන කිහිපයක් සලකුණු කර ඇති අතර, ජාර්විස් දූපතට වරායන් හෝ වරායන් නොමැති අතර වේගවත් ධාරා අනතුරකි. බටහිර වෙරළ තීරයේ මැද කඩා වැටෙන දිවා ආලෝකයක් අසල සහ දිවයිනේ නිරිතදිග කෙළවර අසල තවත් බෝට්ටු ගොඩබෑමේ ප්රදේශයක් ඇත. ජාර්විස් දූපතේ මධ්යම ප්රදේශය වියළි කලපුවක් වන අතර එහිදී ගැඹුරු ගුවානෝ නිධි එකතු වී ඇති අතර ඒවා දහනව වන සියවසේදී වසර 20 ක් පමණ කැණීම් කරන ලදී. දිවයිනේ නිවර්තන කාන්තාර දේශගුණයක් ඇති අතර, ඉහළ දිවා කාලයේ උෂ්ණත්වය, නිරන්තර සුළඟ සහ දැඩි හිරු එළිය ඇත. කෙසේ වෙතත්, රාත්රී කාලය තරමක් සිසිල් ය. භූමිය බොහෝ දුරට වැලි සහිත වන අතර එහි උසම ස්ථානයේ අඩි 23 (මීටර් 7.0) දක්වා ළඟා වේ. පහත් බිම් කොරල් දූපත කුඩා නැව් වලින් දැකීමට අපහසු බව බොහෝ කලක සිට සටහන් වී ඇති අතර පටු දාර සහිත ගල්පරයකින් වටවී ඇත.
ජාර්විස් දූපත දකුණු අර්ධගෝලයේ (අනෙක ඇමරිකානු සැමෝවා) ඇති එක්සත් ජනපද භූමි ප්රදේශ දෙකෙන් එකකි. සමකයට දකුණින් සැතපුම් 25 (කිලෝමීටර් 40) ක් පමණක් දුරින් පිහිටා ඇති ජාර්විස්ට දන්නා ස්වාභාවික මිරිදිය කාචයක් සහ සුළු වර්ෂාපතනයක් නොමැත. මෙය පඳුරු වලට වඩා විශාල ශාක නොමැතිව ඉතා අඳුරු, පැතලි භූ දර්ශනයක් නිර්මාණය කරයි. දූපත ස්වයංපෝෂිත මිනිස් ජනගහනයකට කිසිදා සහාය වී ඇති බවට කිසිදු සාක්ෂියක් නොමැත. එහි විරල පොකුරු තණකොළ, පුරස්ථි වැල් සහ අඩු වැඩෙන පඳුරු ප්රධාන වශයෙන් මුහුදු පක්ෂීන්, වෙරළබඩ පක්ෂීන් සහ සමුද්ර වන ජීවීන් සඳහා කූඩු, නවාතැන් සහ ආහාර සොයන වාසස්ථානයකි.
ජාර්විස් දූපත නවතම අන්තර් ග්ලැසියර යුගයේදී ජලයෙන් යට විය, දළ වශයෙන් වසර 125,000 කට පෙර, මුහුදු මට්ටම අදට වඩා මීටර් 5 සිට 10 දක්වා (අඩි 16 සිට 33 දක්වා) ඉහළ මට්ටමක පැවති විට. මුහුදු මට්ටම පහත වැටීමත් සමඟ, ජාර්විස් දූපතේ මධ්යයේ අශ්වාරෝහක හැඩැති කලපුව ඇති විය.
භූලක්ෂණාත්මක හුදකලාව
ජාවිස් දූපතේ උසම ස්ථානයේ කිලෝමීටර් 380.57 (සැතපුම් 236.48; නාසැ 205.49) ක භූලක්ෂණාත්මක හුදකලාවක් ඇති අතර, කිරිටිමති හි ජෝගේ කන්ද ආසන්නතම ඉහළ අසල්වැසියා වේ.
වේලා කලාපය
ජාවිස් දූපත පිහිටා ඇත්තේ සැමෝවා වේලා කලාපයේ (UTC -11:00), ඇමරිකානු සැමෝවා, කිංමන් රීෆ්, මිඩ්වේ ඇටෝල් සහ පැල්මයිරා ඇටෝල් යන කාල කලාපයට සමාන වේ.
පක්ෂීන්
ජාවිස් දූපත වරෙක නිවර්තන සාගරයේ විශාලතම මුහුදු පක්ෂි අභිජනන ජනපද කිහිපයක් පවත්වාගෙන ගියේය. තවමත්, ගුවානෝ පතල් කැණීම සහ මීයන් හඳුන්වාදීම දිවයිනේ ස්වදේශික වනජීවීන්ගෙන් වැඩි කොටසක් විනාශ කර ඇත. 1982 දී අභිජනන විශේෂ අටක් වාර්තා වූ අතර, 1996 දී දහතුනක් සහ 2004 දී දහහතරක් විය. පොලිනීසියානු කුණාටු පෙට්රල් වසර 40 කට වැඩි කාලයක් ජාර්විස් දූපතෙන් නොපැමිණීමෙන් පසු නැවත පැමිණ ඇති අතර, දුඹුරු නෝඩි සංඛ්යාව 1982 දී පක්ෂීන් කිහිප දෙනෙකුගෙන් 10,000 කට ආසන්න විය. 1982 දී ඇස් කණ්ණාඩි සහිත ටර්න් කුරුල්ලන් දොළහක් පමණක් වාර්තා වූ නමුත් 2004 වන විට එහි කූඩු 200 කට වඩා හමු විය. අවට සාගර ජලය සහිත දූපත, එහි අවට සාගර ජලය සමඟ, බර්ඩ්ලයිෆ් ඉන්ටර්නැෂනල් විසින් වැදගත් කුරුළු ප්රදේශයක් (IBA) ලෙස පිළිගෙන ඇත්තේ එය අඩු ෆ්රිගේට් කුරුල්ලන්, දුඹුරු සහ වෙස්මුහුණු බූබි, රතු වලිග සහිත නිවර්තන පක්ෂීන්, පොලිනීසියානු කුණාටු පෙට්රල්, නිල් නෝඩි සහ සූටි ටර්න් යන අයගේ ජනපද සඳහා සහය දක්වන නිසා මෙන්ම බ්රිස්ටල්-කලවා සහිත කැරලි සඳහා සංක්රමණික නැවතුමක් ලෙස සේවය කරන බැවිනි.
ඉතිහාසය
ප්රාග් ඉතිහාසය
ගුවානෝ පතල් කැණීම සඳහා භාවිතා කිරීමට පෙර ජාර්විස් දූපත ස්ථිර මිනිස් වාඩිලෑමක් සඳහා සත්කාරකත්වය ලබා දී ඇති බවක් නොපෙනේ. කෙසේ වෙතත්, පොලිනීසියානු සංචාරකයින් විසින් මෙම දූපත මාර්ග ස්ථානයක් හෝ නැවතුම් දූපතක් ලෙස භාවිතා කර ඇති බව සිතිය හැකිය. දිවයිනේ දුරස්ථභාවය සහ මිරිදිය සම්පත් නොමැතිකම නිසා මහා පරිමාණ පුරාවිද්යාත්මක සමීක්ෂණ සිදු කිරීම වළක්වා ඇත.
සොයාගැනීම
1821 අගෝස්තු 21 වන දින බ්රිතාන්යයන් විසින් දිවයින ප්රථම වරට දුටුවේ එඩ්වඩ්, තෝමස් සහ විලියම් ජාර්විස් සතු සහ කැප්ටන් බ්රවුන් විසින් අණ දෙන ලද බ්රිතාන්ය නෞකාවක් වන එලිසා ෆ්රැන්සිස් (හෝ එලිසා ෆ්රැන්සිස්) විසිනි. 1870 ගණන් වන තෙක් තල්මසුන් දඩයම් කරන යාත්රා දිවයිනට පැමිණ තිබුණි.
1841 දී එක්සත් ජනපද ගවේෂණය දිවයින සමීක්ෂණය කළේය. 1857 මාර්තු මාසයේදී ගුවානෝ දූපත් පනත යටතේ මෙම දූපත එක්සත් ජනපදය වෙනුවෙන් ප්රකාශයට පත් කරන ලද අතර 1858 පෙබරවාරි 27 වන දින විධිමත් ලෙස ඈඳා ගන්නා ලදී.
දහනව වන සියවසේ ගුවානෝ කැණීම
1857 දී සංස්ථාගත කරන ලද ඇමරිකානු ගුවානෝ සමාගම, 1856 එක්සත් ජනපද ගුවානෝ දූපත් පනත යටතේ පිළිගත් බේකර් දූපත සහ ජාර්විස් දූපත සම්බන්ධයෙන් හිමිකම් පෑමක් ස්ථාපිත කළේය. 1858 සිට, ජාර්විස් දූපතේ ආධාරක ව්යුහ කිහිපයක් ඉදිකරන ලද අතර, නිරීක්ෂණ කූපෝලාවක් සහ පුළුල් වෙරන්ඩා සහිත දෙමහල්, කාමර අටකින් යුත් "අධිකාරී නිවස" ද ඉදිකරන ලදී. කැණීම් කරන ලද ගුවානෝ බටහිර වෙරළට ගෙන ඒම සඳහා ට්රෑම් රථ ධාවන පථ සකස් කරන ලදී. පළමු බර පැටවීමෙන් එකක් සැමුවෙල් ගාඩ්නර් වයිල්ඩර් විසින් ගෙන යන ලදී. පතල් මෙහෙයුම් සඳහා කම්කරුවන් හවායි ඇතුළු පැසිෆික් සාගරය වටා සිට පැමිණියහ; හවායි කම්කරුවන් බේකර් දූපත "පෝකියාහෝ" ලෙස නම් කළහ, එහි තේරුම 'හුස්ම හිරවීම' හෝ 'වෙහෙසට පත්' යන්නයි, එය අවශ්ය වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කිරීම පෙන්නුම් කරයි.
ඊළඟ වසර 21 තුළ, ජාර්විස් වාණිජමය වශයෙන් කැණීම් කරන ලද්දේ පොහොර ලෙස එක්සත් ජනපදයට යවන ලද ගුවානෝ සඳහා ය. කෙසේ වෙතත්, 1879 දී දිවයින හදිසියේම අතහැර දමන ලද අතර, ගොඩනැගිලි දුසිමක් පමණ සහ කැණීම් කරන ලද ගුවානෝ මෙට්රික් ටොන් 8,000 (කෙටි ටොන් 8,800) ඉතිරි විය.
ඡායාරූප ශිල්පී හෙන්රි වින්කල්මන් ඇතුළු නවසීලන්ත ව්යවසායකයින් පසුව ජාවිස් හි ගුවානෝ නිස්සාරණය දිගටම කරගෙන යාමට අසාර්ථක උත්සාහයන් ගත් අතර, 1880 ගණන්වල මුල් භාගයේදී දෙමහල් නිවස වරින් වර ජනාවාස විය. ස්කොයර් ෆ්ලොක්ටන් මාස කිහිපයක් දිවයිනේ භාරකරු ලෙස තනිව සිටි අතර 1883 දී එහි සියදිවි නසා ගත්තේය, පෙනෙන විදිහට ජින්-ඉන්ධන සහිත බලාපොරොත්තු සුන්වීම නිසා. ඔහුගේ ලී සොහොන් සලකුණ කැටයම් කළ ලෑල්ලක් වූ අතර එය දශක ගණනාවක් තිස්සේ දිවයිනේ කුඩා සොහොන් හතරකින් යුත් සුසාන භූමියේ දැකිය හැකිය.
ජෝන් ටී. අරුන්ඩෙල් සහ සමාගම 1886 සිට 1899 දක්වා ගුවානෝ කැණීම නැවත ආරම්භ කළේය. 1889 ජුනි 3 වන දින එක්සත් රාජධානිය දිවයින ඈඳා ගත්තේය. 1909 දී එස්.එස්. ඕෂන් ක්වීන් නෞකාවේ මංගල ගමනේදී පොස්පේට් සහ කොප්පරා ව්යවසායක ජෝන් ටී. අරුන්ඩෙල් දිවයිනට පැමිණි අතර, බටහිර වෙරළේ වෙරළට ගොඩබෑම අසල, කාර්ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින් සුදු පැහැයෙන් වර්ණාලේප කරන ලද ලී පුවරු වලින් සාදන ලද පිරමිඩීය දිවා බීකන් එකක් ඉදි කළහ. බීකන් එක 1935 දී පැවති අතර, අවම වශයෙන් 1942 දක්වා පැවතුනි.
බාර්ක්වෙන්ටයින් අමරන්ත් සුන්බුන්
1913 අගෝස්තු 30 වන දින, බාර්ක්වෙන්ටයින් අමරන්ත් (සී. ඩබ්ලිව්. නීල්සන්, කපිතාන්) නිව් සවුත් වේල්ස් හි නිව්කාසල් සිට සැන් ෆ්රැන්සිස්කෝ වෙත ගල් අඟුරු භාණ්ඩ ප්රවාහනය කරමින් සිටියදී එය ජාවිස් හි දකුණු වෙරළ තීරයේදී විනාශ විය. ලී ගුවානෝ-පතල් ගොඩනැගිලි දහයක නටබුන්, ඒ අතර දෙමහල් නිවස, ජීවිතාරක්ෂක බෝට්ටු දෙකකින් ජාවිස් හැර ගිය අමරන්ත් කාර්ය මණ්ඩලයට තවමත් දැකගත හැකි විය. එකක් ඇමරිකානු සැමෝවාවේ පැගෝ පැගෝ වෙත ළඟා වූ අතර අනෙක සැමෝවාවේ අපියා බවට පත් විය. නෞකාවේ විසිරී ඇති නටබුන් වසර ගණනාවක් තිස්සේ සටහන් කර ඉවත් කරන ලද අතර, 1930 ගණන්වල අගභාගයේදී අමරන්ත්ගේ රඳවනයෙන් වටකුරු ගල් අඟුරු කැබලි තවමත් දකුණු වෙරළ තීරයේ දක්නට ලැබුණි.
මිලර්ස්විල් (1935–1942)
එක්සත් ජනපද රජය විසින් ජාර්විස් දූපත නැවත අත්පත් කර ගෙන 1935 මාර්තු 26 සිට ඇමරිකානු සමක දූපත් ජනපදකරණ ව්යාපෘතිය යටතේ යටත් විජිතකරණය කරන ලදී. ජනාධිපති ෆ්රෑන්ක්ලින් ඩී. රූස්වෙල්ට් 1936 මැයි 13 වන දින දිවයිනේ පරිපාලනය එක්සත් ජනපද අභ්යන්තර දෙපාර්තමේන්තුවට පවරන ලදී. තවමත් පවතින සුදු ලී දිවා ආලෝකය අසල විශාල, විවෘත කූඩාරම් පොකුරක් ලෙස ආරම්භ වූ දිවයිනේ බටහිර වෙරළ තීරයේ මිලර්ස්විල් ජනාවාසය එක්සත් ජනපද ගුවන් වාණිජ දෙපාර්තමේන්තුවේ නිලධාරියෙකුගේ නමින් නම් කරන ලදී. මෙම ජනාවාසය බොහෝ දුරට අමරන්ත් වල සුන්බුන් වලින් ඉදිකරන ලද පැල්පත් සමූහයක් බවට වර්ධනය විය (තරුණ හවායි ජනපදිකයන් විසින් සර්ෆ්බෝඩ් තැනීමට භාවිතා කරන ලද දැව), නමුත් පසුව, ගල් හා දැව වාසස්ථාන ඉදිකර ශීතකරණ, ගුවන් විදුලි උපකරණ සහ කාලගුණ මධ්යස්ථානයකින් සමන්විත විය. දිවයිනේ ඊසාන දෙසින් අමු ගුවන් යානා ගොඩබෑමේ ප්රදේශයක් ඉවත් කරන ලද අතර, ගුවනින් දැකීමට අදහස් කරන ලද T-හැඩැති සලකුණක් එකතු කරන ලද ගල් වලින් සාදන ලද නමුත් කිසිදු ගුවන් යානයක් එහි ගොඩ බැස්ස බවක් නොදනී. 1940 එක්සත් ජනපද සංගණනයට අනුව, ජාවිස් දූපතේ පුද්ගලයින් තිදෙනෙකුගෙන් යුත් ජනගහනයක් සිටියහ.
දෙවන ලෝක යුද්ධය ආරම්භයේදී, අධිරාජ්ය ජපන් නාවික හමුදා සබ්මැරීනයක් දිවයිනේ බටහිර වෙරළට ඔබ්බෙන් මතු විය. එක්සත් ජනපද නාවික හමුදා සබ්මැරීනයක් ඔවුන් රැගෙන ඒමට පැමිණ ඇති බව විශ්වාස කරමින්, තරුණ ජනපදිකයන් හතර දෙනා මිලර්ස්විල් ඉදිරිපිට බෑවුම් සහිත බටහිර වෙරළ තීරයෙන් වෙරළ දෙසට දිව ගියහ. සබ්මැරීනය එහි තට්ටුවේ තුවක්කුවෙන් ගින්නෙන් ඔවුන්ගේ රළවලට පිළිතුරු දුන් නමුත් ප්රහාරයෙන් කිසිවෙකුට හානියක් සිදු නොවීය. 1942 පෙබරවාරි 7 වන දින, USCGC ටැනි යටත් විජිතවාදීන් ඉවත් කර, පසුව ෂෙල් වෙඩි ප්රහාර එල්ල කර වාසස්ථාන පුළුස්සා දැමීය. දිවයිනේ ඊසානදිග කෙළවරේ දළ වශයෙන් පිරිසිදු කරන ලද ගොඩබෑමේ ප්රදේශය පසුව ජපන් ජාතිකයින් විසින් ෂෙල් වෙඩි ප්රහාර එල්ල කරන ලද අතර, ආවාට සිදුරු ඉතිරි විය.
ජාත්යන්තර භූ භෞතික වර්ෂය
1957 ජූලි සිට 1958 නොවැම්බර් දක්වා ජාත්යන්තර භූ භෞතික වර්ෂය තුළ විද්යාඥයින් විසින් ජාර්විස් නැරඹීමට පැමිණියේය. 1958 ජනවාරි මාසයේදී, දහනව වන සියවසේ ගුවානෝ කැණීම්වලින් සහ 1935-1942 ජනපදකරණ උත්සාහයෙන් විසිරී ගිය සියලුම ගොඩනැගිලි නටබුන් දින කිහිපයක් පැවති දරුණු කුණාටුවකින් කිසිදු හෝඩුවාවක් නොමැතිව ගසාගෙන ගිය අතර එය විද්යාඥයින් විසින් දැකගත හැකි විය. IGY පර්යේෂණ ව්යාපෘතිය අවසන් වූ විට, දිවයින නැවතත් අත්හැර දමන ලදී. 1960 දශකයේ මුල් භාගය වන විට, මඩු කිහිපයක්, සියවසක සමුච්චිත කුණු කසළ, 1950 දශකයේ අග භාගයේ විද්යාඥයින්ගේ නිවස සහ දශක දෙකකට පෙර ඉදිකරන ලද ඝන, කෙටි ප්රදීපාගාරයක් වැනි දිවා ආලෝකයක් ජාවිස් හි මිනිස් වාසයේ එකම සලකුණු විය.
ජාතික වනජීවී රැකවරණය
1974 ජුනි 27 වන දින, අභ්යන්තර ලේකම් රොජර්ස් මෝර්ටන් විසින් ජාවිස් දූපත් ජාතික වනජීවී රැකවරණය නිර්මාණය කරන ලද අතර, එය 2009 දී දිවයිනේ නාවික සැතපුම් 12 (කිලෝමීටර් 22) ක් තුළ ජලයෙන් යට වූ ඉඩම් එකතු කිරීම සඳහා පුළුල් කරන ලදී. දැන් සරණාගත භූමියට අක්කර 1,273 (කිලෝමීටර් 5.15) ක භූමි ප්රමාණයක් සහ ජලයෙන් අක්කර 428,580 (කිලෝමීටර් 1,734.4) ක් ඇතුළත් වේ. තවත් දූපත් හයක් සමඟින්, දිවයින පැසිෆික් දුරස්ථ දූපත් ජාතික වනජීවී රැකවරණය සංකීර්ණයේ කොටසක් ලෙස එක්සත් ජනපද මත්ස්ය හා වනජීවී සේවය විසින් පරිපාලනය කරන ලදී. 2009 ජනවාරි මාසයේදී, ජනාධිපති ජෝර්ජ් ඩබ්ලිව්. බුෂ් විසින් එම ආයතනය පැසිෆික් දුරස්ථ දූපත් සමුද්ර ජාතික ස්මාරකය ලෙස උසස් කරන ලදී.
1937 දී යටත් විජිතවාදීන් විසින් ගෙන එන ලද බළලුන්ගෙන් පැවත එන වල් බළල් ජනගහනයක්, දිවයිනේ වනජීවීන්ට සහ වෘක්ෂලතාදියට බාධා ඇති කළේය. මීට පෙර දිවයිනට හඳුන්වා දී තිබූ මීයන් නොව, මීයන් සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් කිරීම ඇතුළුව. මෙම බළලුන් 1960 ගණන්වල මැද භාගයේ ආරම්භ වූ අතර 1990 දක්වා පැවති උත්සාහයන් හරහා ඉවත් කරන ලදී. එවිට ඔවුන් සම්පූර්ණයෙන්ම මුලිනුපුටා දමන ලදී. බළලුන් ඉවත් කළ දා සිට, මුහුදු පක්ෂීන් සංඛ්යාව සහ විවිධත්වය වැඩි වී ඇත. අළු පැහැති පිටුබලය ඇති ටර්න් ඉක්මනින් නැවත ගොඩනඟා ගනිමින් සහ පෙට්රල් දූපතේ නැවත ස්ථාපිත වීමට වැඩි කාලයක් ගත කරමින් ජාවිස් දූපතට ආපසු පැමිණි මුහුදු පක්ෂීන් අතර.
දිවයිනේ මධ්යයේ වියළි කලපු පතුලේ දහනව වන සියවසේ ට්රෑම් රථ ධාවන පථයේ නටබුන් දැකිය හැකි අතර, 1930 ගණන්වල අගභාගයේ ප්රදීපාගාරයක හැඩැති දිවා ආලෝකය තවමත් මිලර්ස්විල් අඩවියේ බටහිර වෙරළේ පවතී.
එක්සත් ජනපද පුරවැසියන් ඇතුළු ඕනෑම කෙනෙකුට ජාර්විස් දූපතට ඇතුළුවීම සඳහා විශේෂ භාවිත බලපත්රයක් අවශ්ය වන අතර එය සාමාන්යයෙන් විද්යාඥයින්ට සහ අධ්යාපනඥයින්ට සීමා වේ. එක්සත් ජනපද මත්ස්ය හා වනජීවී සේවය සහ එක්සත් ජනපද වෙරළාරක්ෂක බලකාය වරින් වර ජාර්විස් වෙත පැමිණේ.
ප්රවාහනය
| කුළුණේ හැඩය | circular truncated tower, no lantern |
|---|
දිවයිනේ ගුවන් තොටුපළක් හෝ දූපතේ විශාල පර්යන්තයක් හෝ වරායක් නොමැත. බටහිර වෙරළ තීරයේ මැද අසල දිවා ආලෝකයක් දුර්වල තත්ත්වයේ පවතින අතර තවදුරටත් තීන්ත ආලේප කර නොමැත. සමහර අක්වෙරළ නැංගුරම් පොළවල් තිබේ.
හමුදා
එක්සත් ජනපද භූමියක් ලෙස, ජාර්විස් දූපත ආරක්ෂා කිරීම එක්සත් ජනපදයේ වගකීමකි. අදාළ වන විට එක්සත් ජනපදයේ නීති අදාළ වේ.
යොමු කිරීම්
- Darwin, Charles; Bonney, Thomas George (1897). The structure and distribution of coral reefs. New York: D. Appleton and Company. p. 207. ISBN 978-0-520-03282-8.
- "Jarvis Island". DOI Office of Insular Affairs. February 7, 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය January 26, 2007.
- Rauzon, Mark J. (2016). Isles of Amnesia: The History, Geography, and Restoration of America's Forgotten Pacific Islands. University of Hawai'i Press, Latitude 20. Page 38. ISBN 9780824846794.
- "Jarvis Island". The World Factbook. CIA. 2003. September 8, 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය January 26, 2007.
- Pacific Remote Islands National Wildlife Refuge Complex, Jarvis Island NWR Draft CCP EA, August 2007, retrieved November 25, 2010: "No information is available on the subsurface hydrology of Jarvis Island. However, its small size and prevailing arid rainfall conditions would not likely result in a drinkable groundwater lens formation. During staff visits to Jarvis, potable water is carried in containers to the island for short visits."
- "United States Pacific Island Wildlife Refuges". සම්ප්රවේශය January 26, 2007.
- "Jarvis Island – Pacific Biodiversity Information Forum photographs". පෙබරවාරි 11, 2008 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය ජනවාරි 9, 2008.
- "Jarvis Island". DOI Office of Insular Affairs. පෙබරවාරි 7, 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය ජනවාරි 26, 2007.
- Rauzon, Mark J. (2016). Isles of Amnesia: The History, Geography, and Restoration of America's Forgotten Pacific Islands. University of Hawai'i Press, Latitude 20. Page 48. ISBN 9780824846794.
- "Jarvis High Point, U.S. Minor Pacific Islands". සම්ප්රවේශය October 18, 2020.
- "Joes Hill, Kiribati". සම්ප්රවේශය October 18, 2020.
- Rauzon, Mark J. (2016). Isles of Amnesia: The History, Geography, and Restoration of America's Forgotten Pacific Islands. University of Hawai'i Press, Latitude 20. Pages 38 and 56. ISBN 9780824846794.
- "Jarvis Island". BirdLife Data Zone. BirdLife International. 2021. සම්ප්රවේශය 23 January 2021.
- Jarvis Island National Wildlife Refuge: Comprehensive Conservation Plan (Report). U.S. Fish & Wildlife Service. 24 September 2008. සම්ප්රවේශය 1 June 2022.
- "North Pacific Pilot page 282". පෙබරවාරි 11, 2008 දින මුල් පිටපත (png) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය ජනවාරි 26, 2007.
- "R. v. Higgins, Fuller, Anderson, Thomas, Belford and Walsh". legal proceeding. October 15, 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය January 25, 2007.
- Stanton, William (1975). The Great United States Exploring Expedition. Berkeley: University of California Press. pp. 232. ISBN 978-0520025578.
- Orent, Beatrice; Reinsch, Pauline (1941). "Sovereignty over Islands in the Pacific". American Journal of International Law (ඉංග්රීසි බසින්). 35 (3): 443–461. doi:10.2307/2192452. ISSN 0002-9300. JSTOR 2192452.
- "GAO/OGC-98-5 – U.S. Insular Areas: Application of the U.S. Constitution". U.S. Government Printing Office. November 7, 1997. සම්ප්රවේශය March 23, 2013.
- "The Guano Companies in Litigation—A Case of Interest to Stockholders". New York Times. May 3, 1865. සම්ප්රවේශය March 23, 2013.
- O'Donnell, Dan (1995-01-01). "The nineteenth century Pacific guano trade". The Bulletin of the Australian Institute for Maritime Archaeology. 19 (2): 27–32.
- George F. Nellist, ed. (1925). "Samuel Gardner Wilder". The Story of Hawaii and Its Builders. Honolulu Star Bulletin.
- Quan Bautista, Jesi; Smith, Savannah (2018). Early Cultural and Historical Seascape of the Pacific Remote Islands Marine National Monument: Archival and Literary Research Report (Report). NOAA Fisheries Pacific Islands Fisheries Science Center. p. 3. doi:10.25923/fb5w-jw23.
- Auckland Star, Volume XIX, Issue 3978, 28 April 1883. p. 2.
- Gregory T. Cushman (25 March 2013). Guano and the Opening of the Pacific World: A Global Ecological History. Cambridge University Press. pp. 98–. ISBN 978-1-107-00413-9.
- Arundel, Sydney (1909). "Kodak photographs, Jarvis Island". Steve Higley. සම්ප්රවේශය April 23, 2013.
- Ellis, Albert F. (1935). Ocean Island and Nauru; Their Story. Sydney, Australia: Angus and Robertson, limited. OCLC 3444055.
- Maslyn Williams & Barrie Macdonald (1985). The Phosphateers. Melbourne University Press. ISBN 978-0-522-84302-6.
- Edwin H. Bryan, Jr. (1974). "Panala'au Memoirs". Pacific Scientific Information Center – Bernice P. Bishop Museum, Honolulu, Hawaii. සම්ප්රවේශය April 23, 2013.
- Bryan, E.H. "Jarvis Island" සංරක්ෂණය කළ පිටපත මැයි 25, 2017 at the Wayback Machine Retrieved: July 7, 2008.
- Tengan, Ty P. Kawika (2004). "Of colonization and Pono in Hawai'i". Peace Review (ඉංග්රීසි බසින්). 16 (2): 157–167. doi:10.1080/1040265042000237699. ISSN 1040-2659.
- McConnell, D. R. (2024-04-29). "Prospects for Marine Minerals in the US Pacific OCS and EEZ". Paper Presented at the Offshore Technology Conference. OTC. doi:10.4043/35266-MS.
- Bryan, Edwin H., Jr. Panala'au Memoirs. Retrieved: July 7, 2008. Contains several photos of the Millersville settlement and a diary of events in the colony.
- සැකිල්ල:Cite United States census
- "History of Jarvis Island". "World War Two" section of article. සම්ප්රවේශය January 25, 2007. Shell holes were later noted in the aircraft landing area.
- The IGY station chief was Otto H Homung (d. 1958), who apparently died on the island and may have been buried there.
- White, Susan (October 26, 2011). "Welcome to Jarvis Island National Wildlife Refuge". U.S. Fish and Wildlife Service. September 4, 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය March 4, 2012.
- Bush, George W. (January 6, 2009). "Establishment of the Pacific Remote Islands Marine National Monument: A Proclamation by the President of the United States of America". White House. සම්ප්රවේශය March 4, 2012.
- Hess, S. C.; Jacobi, J. D. (2011). "The history of mammal eradications in Hawai'i and the United States associated islands of the Central Pacific". Proceedings of the International Conference on Island Invasives (ඉංග්රීසි බසින්): 67–73.
- Rauzon, Mark J. (1985). "Feral cats on Jarvis Island: their effects and their eradication". Atoll Research Bulletin. 282: 1–30. doi:10.5479/si.00775630.282.1. ISSN 0077-5630.
- Kirkpatrick, Ralph D.; Rauzon, Mark J. (1986). "Foods of Feral Cats Felis catus on Jarvis and Howland Islands, Central Pacific Ocean". Biotropica. 18 (1): 72. Bibcode:1986Biotr..18...72K. doi:10.2307/2388365. JSTOR 2388365.
- Dilley, Ben J.; Schramm, Michael; Ryan, Peter G. (2017). "Modest increases in densities of burrow-nesting petrels following the removal of cats (Felis catus) from Marion Island". Polar Biology (ඉංග්රීසි බසින්). 40 (3): 625–637. Bibcode:2017PoBio..40..625D. doi:10.1007/s00300-016-1985-z. ISSN 0722-4060.
- "Jarvis Island National Wildlife Refuge". U.S. Fish and Wildlife Service. සම්ප්රවේශය March 4, 2012.
- Rauzon, M. J.; Forsell, D. J.; Flint, E. N.; Gove, J. M. (2011). "Howland, Baker and Jarvis Islands 25 years after cat eradication: the recovery of seabirds in a biogeographical context". Island Invasives: Eradication and Management (PDF). p. 346. October 10, 2013 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය December 4, 2020.
- Rowlett, Russ. Lua දෝෂය in Module:I18n at line 371: bad argument #1 to 'pairs' (table expected, got nil)..htm "Lighthouses of invalid page designation; see documentation for Template:Cite Rowlett[[Category:Articles using Cite rowlett template with invalid page designation]]". The Lighthouse Directory. University of North Carolina at Chapel Hill. සම්ප්රවේශය 2016-11-07.
{{cite web}}: Check|url=value (help); URL–wikilink conflict (help) - "The World Factbook — Central Intelligence Agency". www.cia.gov (ඉංග්රීසි බසින්). සම්ප්රවේශය 2018-09-06.
විකිපීඩියා, විකි, විශ්වකෝෂය, පොත, පුස්තකාලය, ලිපිය, කියවීම, නොමිලේ බාගත කිරීම, ජාවිස් දූපත පිළිබඳ තොරතුරු, ජාවිස් දූපත යනු කුමක්ද? ජාවිස් දූපත යනු කුමක් දර්ශනය කරන්නේ?