ගුවාම්

මුල් පිටුව | ගුවාම්

ගුවාම් (i/ˈɡwɑːm/ GWAHM; Chamorro: Guåhan [ˈɡʷɑhɑn]) යනු බටහිර පැසිෆික් සාගරයේ මයික්‍රොනීසියා උප කලාපයේ එක්සත් ජනපදයේ සංවිධානාත්මක, සංස්ථාපිත නොවූ භූමියක් වන දූපතකි. ගුවාම්හි අගනුවර හගට්නා වන අතර වඩාත්ම ජනාකීර්ණ ගම්මානය ඩෙඩෙඩෝ වේ. එක්සත් ජනපදයේ භූගෝලීය මධ්‍යස්ථානයෙන් මනිනු ලබන පරිදි එය එක්සත් ජනපදයේ බටහිර කෙළවර සහ භූමිය වේ. ඕෂනියාවේ, ගුවාම් යනු මරියානා දූපත් වල විශාලතම සහ දකුණු කෙළවර වන අතර මයික්‍රොනීසියාවේ විශාලතම දූපත වේ. 2022 දී එහි ජනගහනය 168,801 කි. චමෝරෝස් යනු එහි විශාලතම ජනවාර්ගික කණ්ඩායම වන නමුත් බහු වාර්ගික දූපතේ සුළුතරයකි. මෙම භූමි ප්‍රදේශ වර්ග සැතපුම් 210 (වර්ග කිලෝමීටර 540; අක්කර 130,000) පුරා විහිදී ඇති අතර ජන ඝනත්වය වර්ග සැතපුමකට 775 (වර්ග කිලෝමීටරයට 299) කි.

ගුවාම්
සංස්ථාගත නොකළ සහ සංවිධානාත්මක එක්සත් ජනපද භූමිය

ධජය

මුද්‍රාව
Nickname(s): 
"Tånó y Chamoru" (Chamorro) (සිංහල: "චමෝරෝ දේශය")
ආදර්ශ පාඨය: 
"Tånó I' Man Chamoru" (Chamorro)
(සිංහල: "චමෝරෝවරුන්ගේ දේශය")
Anthem: "Stand Ye Guamanians" (කලාපීය)

"The Star-Spangled Banner" (නිල)
ගුවාම් හි පිහිටීම (රතු පැහැයෙන් රවුම් කර ඇත)
ස්වෛරී රාජ්‍යයඅමෙරිකා එක්සත් ජනපදය
ඈඳා ගැනීමට පෙරස්පාඤ්ඤ නැගෙනහිර ඉන්දීය කොදෙව්
ස්පාඤ්ඤයෙන් පැවරුම1898 දෙසැම්බර් 10
අගනුවරහගට්නා
විශාලතම cityඩිඩිඩෝ
නිල භාෂා
  • ඉංග්‍රීසි
  • චමරෝ
Ethnic groups
(2010)
  • 49.3% පැසිෆික් දූපත් වැසියන්
  • 36.6% ආසියානු
  • 9.4% බහු වාර්ගික
  • 7.1% සුදු
  • 0.6% වෙනත්
Religion
(2010)
  • 94.1% ක්‍රිස්තියානි ආගම
  • 1.7% ආගමක් නැත
  • 1.5% ජන ආගම්
  • 1.1% බුද්ධාගම
  • 1.6% වෙනත්
ජන අන්වර්ථ නම්ගුවාමේනියානු
රජයෆෙඩරල් ජනරජයක් තුළ විමධ්‍යගත ජනාධිපති යැපීම
• ජනාධිපති
ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්
• ආණ්ඩුකාර
ලූ ලියොන් ගුවෙරේරෝ
• ලුතිනන් ආණ්ඩුකාර
ජොෂ් ටෙනෝරියෝ
ව්‍යවස්ථාදායකයගුවාම් ව්‍යවස්ථාදායකය
එක්සත් ජනපද කොංග්‍රසය
• මන්ත්‍රී මණ්ඩල නියෝජිතයා
ජේම්ස් මොයිලන්
භූමි ප්‍රදේශය
• මුළු
210 sq mi (540 km2)
ඉහළම උන්නතාංශය
407 m (1,334 ft)
ජනගහනය
• 2021 estimate
168,801 (177 වෙනි)
• ඝනත්වය
299/km2 (774.4/sq mi)
GDP (PPP)2016 ඇස්තමේන්තුව
• මුළු
ඩොලර් බිලියන 5.8
• ඒක පුද්ගල
ඩොලර් 35,600
GDP (nominal)2019 estimate
• Total
ඩොලර් බිලියන 6.3
• Per capita
ඩොලර් 37,387
HDI (2017) 0.901
very high
මුදල්එක්සත් ජනපද ඩොලරය (US$) (USD)
වේලා කලාපයUTC+10:00 (ChST)
Date formatමාමා/දිදි/වවවව
රිය පැදවීමේ පැත්තදකුණ
ඇමතුම් කේතය+1
USPS කෙටි යෙදුම
GU
ISO 3166 කේතය
  • GU
  • US-GU
අන්තර්ජාල TLD.gu
වෙබ් අඩවියguam.gov

ආදිවාසී ගුවාමේනියානුවන් යනු මැලේ දූපත් සමූහයේ, පිලිපීනයේ, තායිවානයේ සහ පොලිනීසියාවේ ඔස්ට්‍රෝනියානු ජනයාට සම්බන්ධ චමෝරෝ ය. එහි බොහෝ අසල්වැසියන් මෙන් නොව, චමෝරෝ භාෂාව මයික්‍රොනීසියානු හෝ පොලිනීසියානු භාෂාවක් ලෙස වර්ගීකරණය කර නොමැත. පලාවුවන් මෙන්, එය මැලේයෝ-පොලිනීසියානු භාෂා පවුලක ස්වාධීන ශාඛාවක් විය හැකිය. චමෝරෝ ජනතාව ආසන්න වශයෙන් වසර 3,500 කට පෙර ගුවාම් සහ මරියානා දූපත් පදිංචි කළහ. පෘතුගීසි ගවේෂක ෆර්ඩිනන්ඩ් මැගෙලන් ස්පාඤ්ඤයේ සේවයේ යෙදී සිටියදී 1521 මාර්තු මාසයේදී දිවයිනට පැමිණ එම දූපතට හිමිකම් කී පළමු යුරෝපීයයා විය. 1668 දී ගුවාම් ස්පාඤ්ඤය විසින් සම්පූර්ණයෙන්ම යටත් විජිතකරණය කරන ලදී. 17 වන සහ 19 වන සියවස් අතර, ගුවාම් ස්පාඤ්ඤ මැනිලා ගැලියන් සඳහා වැදගත් නැවතුම්පොළක් විය. ස්පාඤ්ඤ-ඇමරිකානු යුද්ධය අතරතුර, එක්සත් ජනපදය 1898 ජුනි මාසයේදී ගුවාම් අල්ලා ගත්තේය. 1898 පැරිස් ගිවිසුම යටතේ, ස්පාඤ්ඤය 1899 අප්‍රේල් 11 වන දින සිට බලපැවැත්වෙන පරිදි ගුවාම් එක්සත් ජනපදයට භාර දුන්නේය.

දෙවන ලෝක යුද්ධයට පෙර, මයික්‍රොනීසියාවේ වේක් දූපත, පොලිනීසියාවේ ඇමරිකානු සැමෝවා සහ හවායි සහ පිලිපීනය සමඟ පැසිෆික් සාගරයේ ඇමරිකානු අධිකරණ බල ප්‍රදේශ පහෙන් එකක් වූයේ ගුවාම් ය. 1941 දෙසැම්බර් 8 වන දින, පර්ල් වරායට එල්ල වූ ප්‍රහාරයෙන් පැය කිහිපයකට පසු, ජපන් ජාතිකයින් විසින් ගුවාම් අල්ලා ගන්නා ලද අතර, ඔවුන් වසර දෙකහමාරක් දිවයින අත්පත් කර ගත් අතර පසුව ඇමරිකානු හමුදා 1944 ජූලි 21 වන දින එය නැවත අත්පත් කර ගත් අතර එය විමුක්ති දිනය ලෙස එහි සමරනු ලැබේ. 1960 ගණන්වල සිට, ගුවාම්හි ආර්ථිකයට ප්‍රධාන වශයෙන් සංචාරක ව්‍යාපාරය සහ එක්සත් ජනපද හමුදාව සහාය වී ඇති අතර, ඒ සඳහා ගුවාම් ප්‍රධාන උපායමාර්ගික වත්කමකි. එහි අනාගත දේශපාලන තත්ත්වය සැලකිය යුතු සාකච්ඡාවකට භාජනය වී ඇති අතර, මහජන මත විමසුම් මගින් ඇමරිකානු රාජ්‍යත්වය සඳහා දැඩි කැමැත්තක් දක්වයි.

ගුවාම්හි තථ්‍ය ආදර්ශ පාඨය වන්නේ "ඇමරිකාවේ දිනය ආරම්භ වන තැන" යන්නයි, එය ජාත්‍යන්තර දින රේඛාවට දිවයිනේ සමීපත්වය ගැන සඳහන් කරයි. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් ලැයිස්තුගත කර ඇති ස්වයං පාලන නොවන ප්‍රදේශ 17 අතරට ගුවාම් අයත් වන අතර 1983 සිට පැසිෆික් ප්‍රජාවේ සාමාජිකයෙකු වේ.

චමෝරෝ කථිකයන් විසින් ගුවාම් ගුවාන් ලෙස හඳුන්වනු ලබන්නේ 'තිබීමට' යන අර්ථය ඇති ගුවාහා යන වචනයෙනි. එහි ඉංග්‍රීසි ග්ලෝස් 'අප සතුව ඇත' යන්නෙන් දිවයින ජීවත් වීමට අවශ්‍ය සියල්ල සපයන බව සඳහන් වේ.

ඉතිහාසය

පූර්ව සම්බන්ධතා යුගය

ගුවාම් සහ අනෙකුත් මරියානා දූපත් දුරස්ථ ඕෂනියාවේ මිනිසුන් විසින් පදිංචි කරන ලද පළමු දූපත් විය. එය ඔස්ට්‍රෝනියානු ජනයාගේ සාගර තරණය කළ පළමු සහ දීර්ඝතම මුහුදු ගමන වූ අතර, දුරස්ථ ඕෂනියාවේ ඉතිරි ප්‍රදේශවල පසුකාලීන පොලිනීසියානු ජනාවාසයෙන් වෙන්ව ඇත. ඔවුන් මුලින්ම පදිංචි වූයේ ක්‍රි.පූ. 1500 සිට 1400 දක්වා කාලය තුළ පිලිපීනයෙන් පිටත් වූ සංක්‍රමණිකයන් විසිනි. මෙයින් පසුව ක්‍රි.ව. පළමු සහස්‍රයේ කැරොලයින් දූපත් වලින් දෙවන සංක්‍රමණයක් සිදු විය. තුන්වන සංක්‍රමණ රැල්ලක් ක්‍රි.ව. 900 වන විට දූපත් අග්නිදිග ආසියාවෙන්, බොහෝ විට පිලිපීනයෙන් හෝ නැගෙනහිර ඉන්දුනීසියාවෙන් සිදු විය.

ගුවාම් සහ උතුරු මරියානා දූපත් වල මෙම මුල් පදිංචිකරුවන් ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් සමඟ පළමු සම්බන්ධතාවයෙන් පසුව, ඓතිහාසිකව චමෝරෝස් ලෙස හැඳින්වෙන චමෝරෝ ජනතාව බවට පරිණාමය විය.:16 පුරාණ චමෝරෝ සමාජයට පන්ති හතරක් තිබුණි: චමෝරි (ප්‍රධානීන්), මතුුවා (ඉහළ පන්තිය), අචෝට් (මධ්‍යම පන්තිය) සහ මනා'චැං (පහළ පන්තිය).:20–21 මතුුවා වෙරළබඩ ගම්මානවල පිහිටා තිබූ අතර, එයින් අදහස් කළේ ඔවුන්ට ධීවර බිම් සඳහා හොඳම ප්‍රවේශය තිබූ බවයි. මනා'චැං දූපතේ අභ්‍යන්තරයේ පිහිටා තිබුණි. මතුවා සහ මනා'චැං එකිනෙකා සමඟ සන්නිවේදනය කළේ කලාතුරකිනි. මතුවා බොහෝ විට අතරමැදියන් ලෙස අචෝට් භාවිතා කළහ.:21

"මකාහ්නා" හෝ "කකාහ්නා", ඉන්ද්‍රජාලික බලයන් ඇති ෂාමන්වරුන් සහ ඖෂධ සෑදීම සඳහා විවිධ වර්ගයේ ශාක හා ස්වාභාවික ද්‍රව්‍ය භාවිතා කළ "සුරුහානු" හෝ "සුරුහාන" යන සුව කරන්නන් ද සිටියහ. "ටාඕටාඕ මො'නා" ලෙස හැඳින්වෙන පුරාණ චමෝරෝවරුන්ගේ ආත්මයන් පිළිබඳ විශ්වාසය තවමත් පූර්ව-යුරෝපීය සංස්කෘතියේ ශේෂයක් ලෙස පවතී. "ටාඕටාඕ මො'නා" හි කෝපයට පත් නොවී ඔවුන්ගේ නිවෙස්වලින් හෝ "හැලොම්ටානෝ" වලින් ශාක සහ අනෙකුත් ස්වාභාවික ද්‍රව්‍ය ආරක්ෂිතව අස්වැන්න නෙළා ගත හැක්කේ "සුරුහානු" හෝ "සුරුහාන" පමණක් බව විශ්වාස කෙරේ. ඔවුන්ගේ සමාජය මාතෘ පෙළපත් වංශ ඔස්සේ සංවිධානය විය.:21

චමෝරෝ ජනයා ලැටේ ගල් ලෙස හඳුන්වන මෙගලිතික ආවරණ කුළුණු වලින් කුළුණු ඔසවා ඔවුන්ගේ නිවාස ඉදිකර ගත්හ. ලැටේ ගල් යනු මරියානා දූපත් වල පමණක් දක්නට ලැබෙන ගල් කුළුණු වේ. ඒවා පූර්ව-සම්බන්ධතා චමෝරෝ සමාජයේ මෑත කාලීන වර්ධනයකි. ලැටේ ගල, පිදුරු සෙවිලි කළ පැල්පත් ඉදිකරන ලද අත්තිවාරමක් ලෙස භාවිතා කරන ලදී.:26 ලැටේ ගල්, හුණුගල් වලින් හැඩගස්වා ඇති හුණුගල් වලින් සාදන ලද පාදමකින් සමන්විත වන අතර එය හුණුගල් වලින් සාදන ලද කැප්ස්ටෝන් එකක් හෝ ටාසා එකක් ඉහළින් තබා ඇත.:27–28 මෙම ගල් සඳහා විය හැකි මූලාශ්‍රයක් වන රොටා ලැටේ ගල් කැණීම 1925 දී රොටා හිදී සොයා ගන්නා ලදී.:28

ස්පාඤ්ඤ යුගය

ගුවාම් වෙත ගමන් කළ පළමු යුරෝපීයයා වූයේ පෘතුගීසි නාවිකයා වන ෆර්ඩිනන්ඩ් මැගෙලන් ය. ඔහු ස්පාඤ්ඤයේ රජු වෙනුවෙන් යාත්‍රා කළේය. ඔහු 1521 මාර්තු 6 වන දින ඔහුගේ බලඇණිය ලොව වටා සංචාරය කරන අතරතුර දූපත දුටුවේය.:41–42 මැගෙලන්ගේ සංචාරය තිබියදීත්, ගුවාම් ස්පාඤ්ඤය විසින් නිල වශයෙන් හිමිකර නොගත්තේ 1565 ජනවාරි 26 වන දින මිගෙල් විසිනි. ලෝපෙස් ද ලෙගස්පි.:46 1565 සිට 1815 දක්වා, පිලිපීනයට නැගෙනහිරින් පිහිටි පැසිෆික් සාගරයේ ඇති එකම ස්පාඤ්ඤ මුරපොලවල් වූ ගුවාම් සහ උතුරු මරියානා දූපත්, ඇකපුල්කෝ සහ මැනිලා අතර පැසිෆික් වෙළඳ මාර්ගය ආවරණය කළ නාවික බලඇණියක් වන මැනිලා ගැලියන් සඳහා නැවත ප්‍රතිපාදන නැවත සකස් කරමින් සිටියහ.:51

ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිතකරණය 1668 ජුනි 15 වන දින ආරම්භ වූ අතර, පළමු කතෝලික පල්ලිය ස්ථාපිත කළ ඩියාගෝ ලුයිස් ද සැන් විටෝරස් විසින් මෙහෙයවන ලද මෙහෙයුමක පැමිණීමත් සමඟ.:64 දූපත් ස්පාඤ්ඤ නැගෙනහිර ඉන්දීය කොදෙව්හි කොටසක් වූ අතර මෙක්සිකෝ නගරය පදනම් කරගත් නිව් ස්පාඤ්ඤයේ උප රාජකීයත්වයේ කොටසක් විය.:68 1683 දී අවසන් මහා පරිමාණ නැගිටීමත් සමඟ, ජේසුයිට් මෙහෙයුම සමඟ වැඩෙන ආතතීන් මත ගුවාම් හි ස්පාඤ්ඤ-චමෝරෝ යුද්ධ 1670 දී ආරම්භ විය.:86

අන්තර්කාලීන යුද්ධ, 1671 සහ 1693 ටයිෆූන් සහ විශේෂයෙන් වසූරිය වසංගතය 1688 දී චමෝරෝ ජනගහනය 50,000 සිට 10,000 දක්වා අඩු කළ අතර අවසානයේ 5,000 ට අඩු විය.:86 19 වන සියවසේ අග භාගය වන තෙක්, තෝමස් කැවෙන්ඩිෂ්, ඔලිවියර් වැන් නූර්ට්, ජෝන් ඊටන්, විලියම් ඩැම්පියර්, වුඩ්ස් රොජර්ස්, ජෝන් ක්ලිපර්ටන්, ජෝර්ජ් ෂෙල්වොක් සහ විලියම් "බුලි" හේස් ඇතුළු වික්‍රමාන්විතයන් සහ මුහුදු කොල්ලකරුවන් ගුවාම්ට මුහුණ දුන්හ.

1823 සිට දූපත තල්මසුන් දඩයම් කිරීම සඳහා විවේක ස්ථානයක් බවට පත්විය.:145 1848 අගෝස්තු 10 වන දින විනාශකාරී ටයිෆූන් දූපතට පහර දුන් අතර, පසුව 1849 ජනවාරි 25 වන දින දරුණු භූමිකම්පාවක් ඇති වූ අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස කැරොලයින් දූපත් වලින් පැමිණි බොහෝ සරණාගතයින් සුනාමියකට ගොදුරු විය.:151 මෙම භූමිකම්පාව 1993 අගෝස්තු 8 වන දින සිදු වූ 8.2 භූමිකම්පාවට වඩා බෙහෙවින් බලවත් විය. 1856 දී වසූරිය වසංගතයකින් ගුවාමේනියානුවන් 3,644 දෙනෙකු මිය ගිය පසු, කැරොලිනියානුවන් සහ ජපන් ජාතිකයින්ට මරියානා දූපත් වල පදිංචි වීමට අවසර දෙන ලදී.:157

ඇමරිකානු යුගය

ස්පාඤ්ඤ රාජධානියේ කොටසක් ලෙස සියවස් හතරකට ආසන්න කාලයක් ගත වූ පසු, 1898 පැරිස් ගිවිසුමේ කොටසක් ලෙස 1898 ස්පාඤ්ඤ-ඇමරිකානු යුද්ධයේදී ස්පාඤ්ඤය පරාජය වීමෙන් පසු එක්සත් ජනපදය දිවයින අත්පත් කර ගත්තේය. 1898 දෙසැම්බර් 23 වන දින 25 වන ජනාධිපති විලියම් මැකින්ලිගේ විධායක නියෝගය 108-A මගින් ගුවාම් එක්සත් ජනපද නාවික පාලනයට මාරු කරන ලදී.

එක්සත් ජනපද නාවික හමුදාව පරිපාලන පාලනය භාර ගත් අතර, 1899 දී පළමු නාවික ආණ්ඩුකාරවරයා ලෙස කපිතාන් රිචඩ් පී. ලියරි පත් කරන ලදී. මෙම යුගය දිවයිනට ඇමරිකානු පාලන ව්‍යුහයන් සහ සංස්කෘතික බලපෑම් හඳුන්වා දීම සනිටුහන් කළේය.

පැසිෆික් සාගරයේ එහි උපායමාර්ගික හමුදා ස්ථානයට සහාය වීම සඳහා නාවික පරිපාලනය ගුවාම්හි යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනයට ප්‍රමුඛත්වය දුන්නේය. හවායි සහ පිලිපීනය අතර ගමන් කරන නාවික යාත්‍රා සඳහා සේවා සැපයීම සඳහා ගල් අඟුරු නිවන ස්ථානයක් පිහිටුවීම කැපී පෙනෙන ව්‍යාපෘතියක් විය. ඊට අමතරව, දිවයිනේ මාර්ග, සනීපාරක්ෂක පද්ධති සහ මහජන සෞඛ්‍ය පහසුකම් වැඩිදියුණු කිරීමට උත්සාහ කරන ලදී. දේශීය චමෝරෝ ජනගහනය ඇමරිකානු සංස්කෘතියට උකහා ගැනීම අරමුණු කරගත්, ඉංග්‍රීසි ඉගැන්වීමේ මාධ්‍යය ලෙස රජයේ පාසල් පිහිටුවීම ඇතුළු අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ ද හඳුන්වා දෙන ලදී.

මෙම වර්ධනයන් තිබියදීත්, නාවික පරිපාලනය යටතේ චමෝරෝ ජනතාව සැලකිය යුතු අභියෝගවලට මුහුණ දුන්හ. සිවිල් නිදහස සීමිත වූ අතර, රජයේ තීරණ සම්බන්ධයෙන් දේශීය ජනගහනයට අවම දායකත්වයක් තිබුණි. මෙම සීමාවන් හඳුනා ගනිමින්, චමෝරෝ නායකයින් 1901 තරම් මුල් භාගයේදී එක්සත් ජනපද පුරවැසිභාවය සහ වැඩි දේශපාලන ස්වාධීනත්වයක් සඳහා පෙත්සමක් ඉදිරිපත් කළ නමුත්, මෙම කාලය තුළ මෙම උත්සාහයන් බොහෝ දුරට අසාර්ථක විය.

මෙම උපදේශන උත්සාහයන් වසර ගණනාවක් පුරා පැවතුන අතර, චමෝරෝ නියෝජිතයින් පුරවැසිභාවය සහ ස්වයං පාලනය අපේක්ෂා කළහ. උදාහරණයක් ලෙස, 1936 දී, බෝල්ටසාර් ජේ. බෝඩල්ලෝ සහ ෆ්‍රැන්සිස්කෝ බී. ලියොන් ගුවෙරේරෝ නියෝජිතයින් චමෝරෝ පුරවැසිභාවය සඳහා පෞද්ගලිකව පෙත්සමක් ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා වොෂින්ටන් ඩී.සී. වෙත ගියහ. මෙම අඛණ්ඩ උත්සාහයන් නොතකා, මෙම කාලය තුළ සැලකිය යුතු දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ සාක්ෂාත් කර ගැනීමට නොහැකි විය.

පලමු ලෝක යුද්ධය

1914 දෙසැම්බර් 10 වන දින, ජර්මානු සන්නද්ධ වෙළඳ ප්‍රහාරකයෙකු වූ එස්එම්එස් කෝර්මොරන්ට ජපන් ජාතිකයින් විසින් ලුහුබැඳ යාමෙන් පසු ගල් අඟුරු හිඟ වීමෙන් පසු ඒප්‍රා වරායේ වරායක් සෙවීමට සිදුවිය. එවකට මධ්‍යස්ථව සිටි එක්සත් ජනපදය, කොර්මොරන්ට ජර්මානු වරායකට ළඟා වීමට ප්‍රමාණවත් ප්‍රතිපාදන සැපයීම ප්‍රතික්ෂේප කළ බැවින්, නෞකාව සහ එහි කාර්ය මණ්ඩලය 1917 දක්වා සිරගත කරන ලදී.

1917 අප්‍රේල් 7 වන දින උදෑසන, එක්සත් ජනපද කොංග්‍රසය ජර්මනියට එරෙහිව යුද්ධ ප්‍රකාශ කර ඇති බවට ටෙලිග්‍රාෆ් කේබලයක් මගින් ගුවාම් වෙත පණිවිඩයක් ලැබුණි. ගුවාම්හි නාවික ආණ්ඩුකාර රෝයි කැම්බල් ස්මිත්, දෙරට අතර යුද තත්වයක් පවතින බවත්, කාර්ය මණ්ඩලය දැන් යුද සිරකරුවන් බවත්, නෞකාව යටත් විය යුතු බවත් කොර්මෝරන් වෙත දැනුම් දීම සඳහා නිලධාරීන් දෙදෙනෙකු යවා ඇත. මේ අතර, පලා යාමට ගන්නා ඕනෑම උත්සාහයක් වැළැක්වීම සඳහා යූඑස්එස් සැපයුම් නෞකාව ඇප්‍රා වරායට ඇතුළුවීම අවහිර කළේය. වෙනම බෝට්ටුවකින්, නිලධාරීන් දෙදෙනා සමඟ නම් කරන ලද ත්‍යාග මාස්ටර් ලෙස නම් කරන ලද ලුතිනන් ඩබ්ලිව්.ඒ. හෝල් විසින් අණ දෙන ලද බාර්ජ් එකක් රැගෙන ගිය අතර, සුමේ හි බැරැක්කයෙන් නාවිකයින් 18 දෙනෙකු සහ මැරීන් භටයින් 15 දෙනෙකු රැගෙන එන ලදී.

කොර්මෝරන් සිට සැපයුම් බාර්ජ් එකක් වෙරළට ගෙන යන දියත් කිරීමක් දුටු හෝල්, දියත් කිරීමේ දුන්න හරහා වෙඩි තැබීමට නියෝග කළේය. මේ අතර, නිලධාරීන් දෙදෙනා කොර්මෝරන් වෙත ළඟා වූ අතර තත්වය පිළිබඳව කපිතාන් ඇඩල්බට් සුක්ෂ්වර්ඩ්ට දැනුම් දුන්නේය. සුක්ෂ්වර්ඩ් තම කාර්ය මණ්ඩලය යටත් කිරීමට එකඟ වූ නමුත් නැව ආපසු හැරවීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය. කොර්මොරන් නෞකාව සතුරු සටන්කරුවෙකු ලෙස සලකනු ලබන බව එක්සත් ජනපද නිලධාරීන් සුක්ෂ්වර්ඩ්ට දැනුම් දුන් අතර ආණ්ඩුකාර ස්මිත්ට තත්වය දැනුම් දීමට පිටත් විය. ඇමරිකානුවන් නොදැනුවත්වම, ජර්මානුවන් නෞකාවේ ගල් අඟුරු බංකරයේ පුපුරණ ද්‍රව්‍යයක් ස්‍රාවය කර තිබුණි.

ඇමරිකානුවන් පිටත්ව ගොස් මිනිත්තු කිහිපයකට පසු, කොර්මොරන් නෞකාවේ ඇති වූ පිපිරීමක් වරාය හරහා සුන්බුන් විසි කළ අතර ඇගේ කාර්ය මණ්ඩලය නැව අතහැර දැමීමට පටන් ගත්හ. ඇමරිකානු බෝට්ටු දෙක සහ යූඑස්එස් සැපයුම වහාම ජර්මානු නාවිකයින් ජලයෙන් ගොඩ ගැනීමට පටන් ගත් අතර, දළ වශයෙන් 370 ක් පමණ වූ කොර්මොරන් කාර්ය මණ්ඩලයෙන් හත් දෙනෙකු හැර අනෙක් සියල්ලන් බේරා ගත්තේය. දියත් කිරීමට එරෙහිව අනතුරු ඇඟවීමේ වෙඩි තැබීම් ඇතුළුව මෙම සිදුවීම, පළමු ලෝක යුද්ධයේදී එක්සත් ජනපදයේ පළමු ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියාව, පළමු ලෝක යුද්ධයේදී ජර්මනියට එරෙහිව එක්සත් ජනපදය විසින් එල්ල කරන ලද පළමු වෙඩි තැබීම, එක්සත් ජනපදය විසින් අල්ලා ගන්නා ලද පළමු ජර්මානු යුද සිරකරුවන් සහ පළමු ලෝක යුද්ධයේදී එක්සත් ජනපදය විසින් ක්‍රියාවෙන් මියගිය පළමු ජර්මානුවන් සඳහා හේතු විය.

දෙවන ලෝක යුද්ධය

දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී, ජපන් අධිරාජ්‍යය 1941 දෙසැම්බර් 8 වන දින පර්ල් වරායට පහර දුන් අවස්ථාවේදීම ගුවාම් සටනේදී ගුවාම් ආක්‍රමණය කර අත්පත් කර ගත්තේය. ජපන් ජාතිකයින් ගුවාම් ඕමියා-ජිමා (මහා සිද්ධස්ථාන දූපත) ලෙස නම් කළහ. ගුවාම්හි ජපන් ආක්‍රමණය මාස 31 ක් පමණ පැවතුනි. මෙම කාලය තුළ ගුවාම්හි ආදිවාසී ජනතාවට පහරදීම්, බලහත්කාරයෙන් වැඩ කිරීම, පවුල් වෙන් කිරීම, ගාල් කඳවුරු, සමූලඝාතන, හිස ගසා දැමීම සහ දූෂණයට ලක් විය.

2004 දී එක්සත් ජනපද කොන්ග්‍රස් කමිටුවේ සාක්ෂියට අනුව, වසර තුනකට ආසන්න කාලයක් වාඩිලාගෙන සිටියදී චමෝරෝවරුන් 1,100 ක් පමණ මිය ගියහ. සමහර ඉතිහාසඥයින් ඇස්තමේන්තු කරන්නේ යුද ප්‍රචණ්ඩත්වය ගුවාම්හි ජනගහනය 20,000 න් 10% ක් මිය ගිය බවයි. 1944 ජූලි 21 සිට අගෝස්තු 10 දක්වා පැවති ගුවාම් සටනේදී එක්සත් ජනපදය ආපසු පැමිණ දිවයින නැවත අත්පත් කර ගත්තේය. ජූලි 21 භෞමික නිවාඩු දිනයක්, විමුක්ති දිනය බවට පත් විය.

පශ්චාත් යුද්ධය

දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු, 1950 ගුවාම් කාබනික පනත මගින් ගුවාම් එක්සත් ජනපදයේ සංස්ථාපිත නොවූ සංවිධානාත්මක භූමි ප්‍රදේශයක් ලෙස ස්ථාපිත කරන ලද අතර, දිවයිනේ සිවිල් රජයේ ව්‍යුහය සඳහා පහසුකම් සපයන ලද අතර, ජනතාවට එක්සත් ජනපද පුරවැසිභාවය ප්‍රදානය කරන ලදී. කෙසේ වෙතත්, පුරවැසිභාවය ප්‍රදානය කිරීමේදී සම්පූර්ණ සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් ඇතුළත් නොවීය. කාබනික පනත මගින් ජූරි සභාවක් මගින් නඩු විභාග කිරීමේ අයිතිය බැහැර කරන ලද අතර, 1956 දී භූමියේ පළමු ජූරි නඩු විභාගය පවත්වන තෙක් තවදුරටත් බලමුලු ගැන්වීමට හේතු විය. 1968 දී ගුවාම්හි ආණ්ඩුකාරවරයා ෆෙඩරල් මට්ටමින් පත් කරන ලද අතර, ගුවාම් මැතිවරණ ආණ්ඩුකාර පනත මගින් කාර්යාලයේ ජනප්‍රිය මැතිවරණය සඳහා අවසර දෙන ලදී.:242 ගුවාම් එක්සත් ජනපද රාජ්‍යයක් නොවන බැවින්, ගුවාම්හි පදිංචි එක්සත් ජනපද පුරවැසියන්ට ජනාධිපතිවරයාට ඡන්දය දීමට අවසර නොමැති අතර එක්සත් ජනපද කොංග්‍රසයේ ඔවුන්ගේ එකම නියෝජනය නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ ඡන්දය ප්‍රකාශ නොකරන සාමාජිකයෙකි. කෙසේ වෙතත්, ඔවුන් ජනාධිපති ප්‍රාථමික තරඟවලදී පක්ෂ නියෝජිතයින්ට ඡන්දය දෙයි.

1969 දී, උතුරු මරියානා දූපත් සමඟ එක්සත් වීම පිළිබඳ ජනමත විචාරණයක් පවත්වන ලද අතර එය ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී. 1970 ගණන්වලදී, මේරිලි වැන් ලීර් පෙක් ඉංජිනේරු වැඩසටහනක් ආරම්භ කළේය, ගුවාම් විශ්ව විද්‍යාලය පුළුල් කළේය, සහ ගුවාම් ප්‍රජා විද්‍යාලය ආරම්භ කළේය.:17 එම කාලය තුළම, වර්ල්ඩ් සෆාරි හි ඕස්ට්‍රේලියානු වික්‍රමාන්විතයෙකු සහ චිත්‍රපට නිෂ්පාදක ඇල්බි මැන්ගල්ස්, ක්ලරාබෝර්ග් නෞකාවේ ඔහුගේ මුහුදු ගමනේ පැසිෆික් අදියරේදී ඔහුගේ හය අවුරුදු පලායාමේදී ගුවාම් වෙත ගියේය.

1963 දී, ජනාධිපති ජෝන් එෆ්. කෙනඩි විසින් ගුවාම් හි ආරක්ෂක නිෂ්කාශනය ඉවත් කිරීම සංචාරක කර්මාන්තයක් සංවර්ධනය කිරීමට ඉඩ සැලසීය. 1990 දශකයේ මුල් භාගයේදී, එක්සත් ජනපදය ඔවුන්ගේ බදු කාලය අවසන් වීමෙන් පසු පිලිපීනයේ සුබික් බොක්කෙහි එක්සත් ජනපද නාවික කඳවුර සහ ක්ලාක් ගුවන් කඳවුරු කඳවුරු වසා දැමූ විට, එහි ස්ථානගත කර තිබූ බොහෝ හමුදා ගුවාම් වෙත ගෙන යන ලදී.[තහවුරු කර නොමැත]

ජපානයට විශේෂයෙන් දැඩි ලෙස බලපෑ 1997 ආසියානු මූල්‍ය අර්බුදය ගුවාම් හි සංචාරක කර්මාන්තයට දැඩි ලෙස බලපෑවේය. 1990 දශකයේ හමුදා කප්පාදු කිරීම් ද දිවයිනේ ආර්ථිකයට බාධාවක් විය. 1997 දී සුපිරි ටයිෆූන් පාකා සහ 2002 දී පොන්ග්සෝනා වලින් ඇති වූ විනාශය මෙන්ම සැප්තැම්බර් 11 ත්‍රස්ත ප්‍රහාරවල සහ කොරියානු ගුවන් යානය 801 කඩා වැටීම සංචාරක ව්‍යාපාරයට ඇති කළ බලපෑම් හේතුවෙන් ආර්ථික ප්‍රකෘතිය තවදුරටත් අඩාල විය.

භූගෝලය සහ පරිසරය

ගුවාම් දූපතේ දිග සැතපුම් 30.17 (කිලෝමීටර් 48.55) ක් වන අතර පළල සැතපුම් 4 සිට 12 දක්වා (කිලෝමීටර් 6 සිට 19 දක්වා) වේ. එහි වර්ග ප්‍රමාණය වර්ග සැතපුම් 212 (වර්ග කිලෝමීටර් 549) කි. එය එක්සත් ජනපදයේ 32 වන විශාලතම දූපතයි. එය මරියානා දූපත් වල දකුණු දිගම සහ විශාලතම දූපත මෙන්ම මයික්‍රොනීසියාවේ විශාලතම දූපත ද වේ. එක්සත් ජනපදයේ භූගෝලීය මධ්‍යයේ සිට මනිනු ලබන පරිදි, ගුවාම්ගේ ලක්ෂ්‍යය උඩල් යනු එක්සත් ජනපදයේ බටහිර කෙළවරේ ලක්ෂ්‍යයයි.

ගුවාම් කොටසක් වන මරියානා දාමය නිර්මාණය වූයේ පැසිෆික් සහ පිලිපීන මුහුදේ භූ තැටි ගැටීමෙන් ය. ගුවාම් පිහිටා ඇත්තේ මේ දෙක අතර ඇති ක්ෂුද්‍ර මරියානා තහඩුවේ ය. ගුවාම් යනු මරියානාස් වලට නැගෙනහිරින් දිවෙන ගැඹුරු යටත් කිරීමේ කලාපය වන මරියානා ආගාධයට ආසන්නතම භූමි ස්කන්ධය වන අතර එය ආසන්නතම භූමි ස්කන්ධයයි. ගිනිකඳු පිපිරීම් හේතුවෙන් දිවයිනේ පාදම ඉයෝසීන් හි ස්ථාපිත විය, දළ වශයෙන් වසර මිලියන 56 සිට 33.9 දක්වා. ගුවාම්හි උතුර මෙම පාදම කොරල් පර ස්ථරවලින් වැසී, හුණුගල් බවට පත් වී, පසුව භූ තැටි ක්‍රියාකාරකම් මගින් ඉහළට තල්ලු කර සානුවක් නිර්මාණය කිරීමේ ප්‍රතිඵලයකි.

දිවයිනේ රළු දකුණ වඩාත් මෑත කාලීන ගිනිකඳු ක්‍රියාකාරකම්වල ප්‍රතිඵලයකි. ගුවාම්හි දකුණු කෙළවරට ඔබ්බෙන් පිහිටි කොකෝස් දූපත වෙරළ තීරය දිගේ ඇති බොහෝ කුඩා දූපත් වලින් විශාලතම වේ. ගුවාම්හි උසම ස්ථානය වන්නේ මුහුදු මට්ටමේ සිට අඩි 1,334 (මීටර් 407) ක් උස ලැම්ලම් කන්දයි. එහි පාදම ආසන්නයේ ඇති චැලෙන්ජර් ඩීප් ලෙස සැලකේ නම්, සාගරයේ සමීක්ෂණය කරන ලද ගැඹුරුම ස්ථානය වන ලැම්ලම් කන්ද අඩි 37,820 (මීටර් 11,530) ක් උසින් ලොව උසම කන්ද වේ.

දේශපාලනිකව, ගුවාම් ගම්මාන 19 කට බෙදා ඇත. ජනගහනයෙන් බහුතරයක් උතුරේ කොරල් රේඛා හුණුගල් සානුවල ජීවත් වන අතර, දේශපාලන හා ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම් මධ්‍යම හා උතුරු ප්‍රදේශවල සංකේන්ද්‍රණය වී ඇත. දකුණේ රළු භූගෝලය බොහෝ දුරට ග්‍රාමීය වෙරළබඩ ප්‍රදේශවලට ජනාවාස සීමා කරයි. බටහිර වෙරළ තීරය වෙළඳ සුළං වලට මුහුණලා පිහිටා ඇති අතර එය හගාට්නා අගනුවර වන අප්රා වරාය සහ ටුමොන් හි සංචාරක මධ්‍යස්ථානය පිහිටා ඇත. ඒකාබද්ධ කලාපීය මරියානා කළමනාකරණය යටතේ දිවයිනෙන් 29% ක් පමණ එක්සත් ජනපද ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුව සතුය.

දේශගුණය

ගුවාම්හි කොපන් පරිමාණයෙන් (කොපන් අෆ්) නිවර්තන වැසි වනාන්තර දේශගුණයක් ඇත. එහි වියළිම මාසය වන මාර්තු මාසය නිවර්තන මෝසම් දේශගුණයක් (කොපන් ඇම්) ලෙස සුදුසුකම් ලබයි. කාලගුණය සාමාන්‍යයෙන් වසර පුරා උණුසුම් හා තෙතමනය සහිත වන අතර සෘතුමය උෂ්ණත්ව විචලනයන් අඩුය. ගුවාම්හි වසර පුරා සමාන උෂ්ණත්වයක් ඇති බව දන්නා කරුණකි. වෙළඳ සුළං වසර පුරා තරමක් නියත වේ. ගිම්හාන මාසවලදී බොහෝ විට දුර්වල බටහිර මෝසම් බලපෑම පවතී.

ගුවාම්හි වෙනස් සෘතු දෙකක් ඇත: තෙත් සහ වියළි සමය. වියළි කාලය ජනවාරි සිට මැයි දක්වා පවතී. ජුනි යනු සංක්‍රාන්ති කාලයයි. තෙත් සමය ජූලි සිට නොවැම්බර් දක්වා පවතී. 1981 සහ 2010 අතර ගුවාම්හි සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ෂාපතනය අගල් 98 හෝ 2,490 මිලිමීටර් විය.

ගුවාම් ගුවන්තොටුපළේ වාර්තාගත වැඩිම වර්ෂාපතන මාසය 1997 අගෝස්තු වන අතර, අගල් 38.49 (මි.මී. 977.6). වියළිම වර්ෂාව 2015 පෙබරවාරි මාසයේදී වූ අතර එය අගල් 0.15 (මි.මී. 3.8) විය. වැඩිම වර්ෂාපතනයක් වාර්තා වූයේ 1976 දී වන අතර එය අගල් 131.70 (මි.මී. 3,345.2) විය. වියළිම වර්ෂාව 1998 දී වූ අතර එය අගල් 57.88 (මි.මී. 1,470.2) විය. එක් දිනක් තුළ වැඩිම වර්ෂාපතනයක් වාර්තා වූයේ 1953 ඔක්තෝබර් 15 වන දින වන අතර එහිදී අඅගල් 15.48 ක් හෝ මිලිමීටර් 393.2 ක් විය.

සාමාන්‍ය ඉහළ උෂ්ණත්වය 86 °F හෝ 30 °C වේ. සාමාන්‍ය අවම අගය 76 °F (24.4 °C) වේ. උෂ්ණත්වය කලාතුරකින් 90 °F (32.2 °C) ඉක්මවන අතර හෝ 70 °F (21.1 °C) ට වඩා පහත වැටේ. සාපේක්ෂ ආර්ද්‍රතාවය සාමාන්‍යයෙන් වසර පුරා රාත්‍රියේදී සියයට 84 ඉක්මවයි, නමුත් සාමාන්‍ය මාසික ආර්ද්‍රතාවය සියයට 66 ක් පමණ වේ.

ගුවාම් හි මෙතෙක් වාර්තා වූ ඉහළම උෂ්ණත්වය 1971 අප්‍රේල් 18 සහ 1990 අප්‍රේල් 1 යන දිනවල 96 °F (35.6 °C) විය. වාර්තාගත අවම උෂ්ණත්වය 69 °F (21 °C) 2021 පෙබරවාරි 1 වන දින නියම කරන ලදී. වාර්තාගත අඩුම උෂ්ණත්වය 1973 පෙබරවාරි 8 වන දින නියම කරන ලද 65 °F (18.3 °C) විය.

ගුවාම් ටයිෆූන් ගමන් මාර්ගයේ පිහිටා ඇත සහ තෙත් සමයේදී නිවර්තන කුණාටු සහ විය හැකි ටයිෆූන් වලින් දිවයිනට තර්ජනයක් වීම සාමාන්‍ය දෙයකි. අගෝස්තු සිට නොවැම්බර් දක්වා කාලය තුළ සුළි සුළං ඇතිවීමේ වැඩිම අවදානමක් පවතින අතර, එහිදී බටහිර පැසිෆික් කලාපයේ සුළි සුළං සහ නිවර්තන කුණාටු බහුලව දක්නට ලැබේ. කෙසේ වෙතත්, ඒවා වසර පුරා සිදුවිය හැකිය. ඇමරිකානු කාල පරිච්ඡේදයේදී ගුවාම් හි ප්‍රධාන හානියක් සිදු කළ සුළි සුළං අතරට 1900 ටයිෆූන්, කැරන් (1962), පැමෙලා (1976), පාකා (1997), පොන්ග්සෝනා (2002) සහ මාවාර් (2023) ඇතුළත් වේ.

1976 දී පැමෙලා සුළි කුණාටුවෙන් පසු, ලී ව්‍යුහයන් බොහෝ දුරට කොන්ක්‍රීට් ව්‍යුහයන් මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කර ඇත. 1980 ගණන්වලදී, ලී උපයෝගිතා කණු සුළි සුළං-ප්‍රතිරෝධී කොන්ක්‍රීට් සහ වානේ කණු මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමට පටන් ගත්තේය. පළාත් පාලන ආයතන දැඩි ඉදිකිරීම් නීති ක්‍රියාත්මක කිරීමෙන් පසු, බොහෝ නිවාස සහ ව්‍යාපාර හිමිකරුවන් ඔවුන්ගේ ව්‍යුහයන් ශක්තිමත් කරන ලද කොන්ක්‍රීට් වලින් ඉදිකර ඇති අතර, ස්ථාපිත ටයිෆූන් ෂටර් සවි කර ඇත.

ගුවාම් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ (1991–2020 සාමාන්‍ය, අන්ත 1945–වර්තමානය) සඳහා කාලගුණ දත්ත
මාසය ජන පෙබ මාර් අප්‍රි මැයි ජුනි ජූලි අගෝ සැප් ඔක් නොවැ දෙසැ වසර
වාර්තාගත ඉහළම °F (°C) 94
(34) 		93
(34) 		93
(34) 		96
(36) 		94
(34) 		95
(35) 		95
(35) 		94
(34) 		94
(34) 		93
(34) 		92
(33) 		91
(33) 		96
(36)
මධ්‍යන්‍ය උපරිමය °F (°C) 88.4
(31.3) 		88.5
(31.4) 		89.2
(31.8) 		90.2
(32.3) 		90.8
(32.7) 		91.1
(32.8) 		90.8
(32.7) 		90.6
(32.6) 		90.4
(32.4) 		90.4
(32.4) 		89.9
(32.2) 		88.8
(31.6) 		92.0
(33.3)
මධ්‍යන්‍ය දෛනික උපරිමය °F (°C) 85.7
(29.8) 		85.7
(29.8) 		86.7
(30.4) 		87.9
(31.1) 		88.5
(31.4) 		88.5
(31.4) 		87.7
(30.9) 		87.0
(30.6) 		87.0
(30.6) 		87.2
(30.7) 		87.4
(30.8) 		86.6
(30.3) 		87.2
(30.7)
දෛනික සාමාන්‍යය °F (°C) 80.3
(26.8) 		80.1
(26.7) 		81.0
(27.2) 		82.3
(27.9) 		83.0
(28.3) 		83.1
(28.4) 		82.2
(27.9) 		81.5
(27.5) 		81.5
(27.5) 		81.7
(27.6) 		82.2
(27.9) 		81.6
(27.6) 		81.7
(27.6)
මධ්‍යන්‍ය දෛනික අවමය °F (°C) 75.0
(23.9) 		74.6
(23.7) 		75.4
(24.1) 		76.7
(24.8) 		77.5
(25.3) 		77.7
(25.4) 		76.8
(24.9) 		76.1
(24.5) 		76.0
(24.4) 		76.3
(24.6) 		77.0
(25.0) 		76.5
(24.7) 		76.3
(24.6)
මධ්‍යන්‍ය අවමය °F (°C) 71.6
(22.0) 		71.4
(21.9) 		71.9
(22.2) 		73.3
(22.9) 		74.1
(23.4) 		74.6
(23.7) 		73.8
(23.2) 		73.4
(23.0) 		73.3
(22.9) 		73.4
(23.0) 		73.9
(23.3) 		73.3
(22.9) 		70.2
(21.2)
වාර්තාගත අවම °F (°C) 66
(19) 		65
(18) 		66
(19) 		68
(20) 		70
(21) 		70
(21) 		70
(21) 		70
(21) 		70
(21) 		67
(19) 		68
(20) 		68
(20) 		65
(18)
සාමාන්‍ය වර්ෂාපතනය inches (mm) 5.34
(136) 		4.15
(105) 		2.77
(70) 		3.50
(89) 		4.45
(113) 		6.51
(165) 		12.25
(311) 		17.66
(449) 		15.17
(385) 		12.73
(323) 		8.29
(211) 		5.30
(135) 		98.12
(2,492)
සාමාන්‍ය වර්ෂාපතන දින (≥ 0.01 in) 20.1 18.0 18.3 18.9 19.7 23.2 26.0 25.9 25.1 25.4 23.9 22.7 267.2
සාමාන්‍ය සාපේක්ෂ ආර්ද්‍රතාවය (%) 83.7 81.9 83.1 82.0 82.7 82.7 87.3 88.7 88.8 88.3 86.6 83.0 84.9
මාසික සාමාන්‍ය හිරු එළිය පැය 176.0 173.7 216.4 214.0 219.9 193.8 156.1 142.2 132.7 132.6 135.0 143.4 2,035.8
විය හැකි හිරු එළිය ප්‍රතිශතය 50 53 58 57 56 50 39 37 36 36 39 41 46
Source: NOAA (relative humidity and sun 1961–1990)

පරිසර විද්‍යාව

ගුවාම් යනු කොරල්පර, ගැඹුරු මුහුද, මුහුදු තණකොළ, වෙරළ තීරය, කඩොලාන, විවිධ හුණුගල් වනාන්තර වර්ග ගිනිකඳු වනාන්තර සහ තෘණ බිම්, ගංගාශ්‍රිත පද්ධති සහ ගුහා ඇතුළු විවිධ පරිසර පද්ධති රාශියකට නිවහන වේ. ගුවාම් දූපතට පමණක් ආවේණික ශාක විශේෂ 17ක් පමණ ඇති අතර මරියානා දූපත් වලට ආවේණික තවත් බොහෝ දේ ඇත. ආවේණික කෘමීන් ගණනාවක් විස්තර කර ඇත. ගුවාම් දූපතට ආවේණික ලෙස ලැයිස්තුගත කර ඇති ගොඩබිම් ගොළුබෙල්ලන් 29ක් පමණ ඇත, නමුත් බොහෝ ඒවා දැන් වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව හෝ වඳ වී ගොස් ඇතැයි අනුමාන කෙරේ.

ගුවාම් වරක් භූමිෂ්ඨ පක්ෂි විශේෂ 14කට සත්කාරකත්වය සැපයූ අතර, ඉන් 7ක් විශේෂ හෝ උප විශේෂ මට්ටමින් ගුවාම්ට ආවේණික වූ නමුත්, 14න් එකක් හැර අනෙක් සියල්ල දැන් වඳ වී ගොස්, වඳ වී ගොස් හෝ වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇත. ගුවාම් හි ස්ථාන තුනක් (ගුවාම් ජාතික වනජීවී රක්ෂිතය, කොකෝස් දූපත සහ මහලැක් ගුහා) බර්ඩ්ලයිෆ් ඉන්ටර්නැෂනල් විසින් වැදගත් කුරුළු ප්‍රදේශ (IBA) ලෙස හඳුනාගෙන ඇත්තේ ඒවා මයික්‍රොනීසියානු තරු පැටවුන්, මරියානා ස්විෆ්ට්ලට්, මරියානා කපුටන් සහ ගුවාම් රේල් පීලි ජනගහනයට සහාය වන බැවිනි. කොකෝස් දූපතේ ජනගහනයක් ස්ථාපිත කිරීමෙන් පසු වනයේ වඳ වී ගොස් ඇති දෙවන පක්ෂි විශේෂය ගුවාම් දුම්රිය බවට පත්විය. ගුවාම් හි ස්වදේශික වවුලන් විශේෂ තුනක් වාසය කළේය: කුඩා මරියානා පළතුරු වවුලා (Pteropus tokudae), දැන් වඳ වී ගොස් ඇත; වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති පැසිෆික් කොපුව-වලිග වවුලා (Emballonura semicaudata rotensis); සහ වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති මරියානා පළතුරු වවුලා (Pteropus mariannus mariannus).

ගුවාම් දිවයිනේ ස්වභාවික ජෛව විවිධත්වය මත ආක්‍රමණශීලී විශේෂවල දරුණු බලපෑම් අත්විඳ ඇත. දුඹුරු ගස් සර්පයා හඳුන්වා දීමෙන් පසු ආවේණික පක්ෂි විශේෂ දේශීයව වඳ වී යාම, පොල් රයිනෝසිරස් කුරුමිණියා පොල් ගස් විනාශ කිරීම සහ හඳුන්වා දුන් වල් ක්ෂීරපායින් සහ උභයජීවීන්ගේ බලපෑම මෙයට ඇතුළත් වේ.

දිවයිනේ තෙතමනය සහිත දේශගුණය නොතකා සෑම වියළි කාලයකදීම ගුවාම් හි වනාන්තර ප්‍රදේශ ලැව්ගිනිවලට ගොදුරු වේ. බොහෝ ගිනි ඇති වන්නේ මිනිසුන් විසින් වන අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 80% ක් ගිනි තැබීම් නිසාය. දඩයම්කරුවන් බොහෝ විට මුවන් නව වර්ධනයට ආකර්ෂණය කර ගැනීම සඳහා ගිනි තැබීම් ආරම්භ කරයි. ඔවුන්ගේ ස්වාභාවික ජීවන චක්‍රයේ කොටසක් ලෙස ගින්න මත යැපෙන ආක්‍රමණශීලී තණකොළ විශේෂ බොහෝ විට නිතිපතා පිළිස්සුණු ප්‍රදේශවල වර්ධනය වේ. තණකොළ සහ "නිවාස" කලින් වනාන්තර ප්‍රදේශ ප්‍රතිස්ථාපනය කර ඇති අතර එමඟින් වැඩි පාංශු ඛාදනයකට තුඩු දෙයි.

වැසි සමයේදී, අධික වර්ෂාව මගින් ෆෙනා විල ජලාශයට සහ උගුම් ගඟට අවසාදිත රැගෙන යන අතර එමඟින් දකුණු ගුවාම් සඳහා ජල ගුණාත්මක ගැටළු ඇති වේ. ඛාදනය වූ රොන්මඩ දිවයින වටා ඇති ගල්පරවල සමුද්‍ර ජීවීන් ද විනාශ කරයි. ස්වේච්ඡා සේවකයින් සහ වන වගා සේවකයින් ගස් සිටුවීමේ පාංශු ස්ථායිකරණ උත්සාහයන් ස්වභාවික වාසස්ථාන ආරක්ෂා කිරීමේදී එතරම් සාර්ථක වී නොමැත.

ගුවාම් හි කොරල්පර වාසස්ථාන දූෂණයෙන්, ඛාදනය වූ රොන්මඩ සහ අධික ලෙස මසුන් ඇල්ලීමෙන්, මත්ස්‍ය ගහනය අඩුවීමට හේතු වූ ගැටලුවලින් ආරක්ෂා කිරීමට ප්‍රයත්න දරා ඇත. ගුවාම් යනු ස්කූබා කිමිදුම්කරුවන් සඳහා සැලකිය යුතු නිවාඩු ස්ථානයක් වන අතර, එක් අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ ගුවාම් හි ගල්පර වසරකට ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 127 ක් වටිනා බවයි. මෑත වසරවලදී, කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව, ජලජ හා වනජීවී සම්පත් අංශය ජීව විද්‍යාඥයින් විසින් මත්ස්‍ය ගහනය නිරීක්ෂණය කරනු ලබන නව සමුද්‍ර සංරක්ෂිත කිහිපයක් ස්ථාපිත කර ඇත. මේවා පටි පොයින්ට්, පිටි බෝම්බ සිදුරු, සාසා බොක්ක, අචැං රීෆ් පැතලි සහ ටුමොන් බොක්කෙහි පිහිටා ඇත.

එක්සත් ජනපද පාරිසරික ආරක්ෂණ ඒජන්සි ප්‍රමිතීන් අනුගමනය කිරීමට පෙර, හෝටල් අමුත්තන්ට වඩා හොඳ අත්දැකීමක් ලබා දීම සඳහා හෝටල් දාමයන් විසින් ටුමොන් බොක්කෙහි කොටස් හාරා ඇත. එතැන් සිට ටුමොන් බොක්ක රක්ෂිතයක් බවට පත් කර ඇත. උතුරු ගුවාම් හි ෆෙඩරල් ගුවාම් ජාතික වනජීවී රක්ෂිතයක් මරියානා පළතුරු වවුලන් කුඩා ජනපදයකට අමතරව විනාශ වූ මුහුදු කැස්බෑ ජනගහනය ආරක්ෂා කරයි.

දෙවන ලෝක යුද්ධයට පෙර ගුවාම් හි මුහුදු කැස්බෑ බිත්තර අස්වැන්න සාමාන්‍ය සිදුවීමක් විය. හරිත මුහුදු කැස්බෑවා (චෙලෝනියා මයිඩාස්) 1978 අගෝස්තු මාසයට පෙර ගුවාම් හි නීත්‍යානුකූලව අස්වනු නෙළන ලද අතර, එය වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති විශේෂ පනත යටතේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති ලෙස ලැයිස්තුගත කරන ලදී. හෝක්ස්බිල් මුහුදු කැස්බෑවා (එරෙට්මොචෙලිස් ඉම්බ්‍රිකාටා) 1970 සිට වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති ලැයිස්තුවේ ඇත. ගුවාම් හි මුහුදු කැස්බෑවන්ගේ ආරක්ෂාව සහතික කිරීමේ උත්සාහයක් ලෙස, ගුවන් සමීක්ෂණ වලදී නිතිපතා දැකීම් ගණනය කරනු ලබන අතර පැටවුන් සඳහා කූඩු ස්ථාන වාර්තා කර නිරීක්ෂණය කරනු ලැබේ.

ජන විකාශනය

ඓතිහාසික ජනගහනය
සංගණනයජනගහනයNote%±
191011,806—
192013,27512.4%
193018,50939.4%
194022,29020.4%
195059,498166.9%
196067,04412.7%
197084,99626.8%
1980105,97924.7%
1990133,15225.6%
2000154,80516.3%
2010159,3582.9%
2020168,4855.7%

2020 එක්සත් ජනපද සංගණනයේදී, විශාලතම ජනවාර්ගික කණ්ඩායම වූයේ ස්වදේශික චමෝරෝස් වන අතර එය ජනගහනයෙන් 32.8% කි. පිලිපීන ජාතිකයන්, කොරියානුවන්, චීන ජාතිකයන් සහ ජපන් ජාතිකයන් ඇතුළු ආසියානුවන් ජනගහනයෙන් 35.5% ක් විය. චුකේස්, පලාවුවන් සහ පොන්පියන් ජාතිකයන් ඇතුළු මයික්‍රොනීසියාවේ අනෙකුත් ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් 13.2% ක් විය. ජනගහනයෙන් 10% ක් බහු වාර්ගික (ජාතීන් දෙකක් හෝ වැඩි ගණනක්) විය. යුරෝපීය ඇමරිකානුවන් ජනගහනයෙන් 6.8% ක් විය. 1% ක් අප්‍රිකානු ඇමරිකානුවන් ය. 3% ක් හිස්පැනික් ජාතිකයන් ය; ගුවාම් හි මෙක්සිකානුවන් 1,740 ක් සිටින අතර දිවයිනේ අනෙකුත් හිස්පැනික් ජනවාර්ගිකයෝ සිටිති. ඇස්තමේන්තුගත අන්තර් වාර්ගික විවාහ අනුපාතය 40% ඉක්මවයි.

දිවයිනේ නිල භාෂා ඉංග්‍රීසි සහ චමෝරෝ ය. එහි බොහෝ අසල්වැසි භාෂා මෙන් නොව, චමෝරෝ මයික්‍රොනීසියානු හෝ පොලිනීසියානු ලෙස වර්ගීකරණය කර නොමැත. ඒ වෙනුවට, පලාවුආන් මෙන්, එය මැලේ-පොලිනීසියානු භාෂා පවුලේ ස්වාධීන ශාඛාවක් විය හැකිය. පිලිපීන භාෂාව ද දිවයින පුරා බහුලව කතා කෙරේ. අනෙකුත් පැසිෆික් සහ ආසියානු භාෂා ද ගුවාම්හි කතා කෙරේ. වසර 300 ක් තිස්සේ පරිපාලන භාෂාව වූ ස්පාඤ්ඤ භාෂාව තවදුරටත් බහුලව කතා නොකරන නමුත් චමෝරෝ භාෂාවට ගැඹුරු බලපෑමක් ඇති කර ඇත.

ගුවාම්හි ප්‍රමුඛ ආගම ක්‍රිස්තියානි ධර්මයයි. ජනගහනයෙන් හතරෙන් තුනක් කතෝලික ආගමට අනුගත වන අතර ඉතිරි බොහෝ දෙනෙක් රෙපරමාදු පල්ලිවලට අයත් වෙති. පිව් පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානයට අනුව, 2010 දී ගුවාම්හි ආගමික ජන විකාශනය පහත පරිදි විය:

  • කතෝලික: 75%
  • රෙපරමාදු: 17.7%
  • අනෙකුත් ආගම්: 1.6%
  • ජන ආගම්: 1.5%
  • අනෙකුත් ක්‍රිස්තියානි ආගම්: 1.4%
  • බුද්ධාගම: 1.1%
  • නැගෙනහිර ඕතඩොක්ස්: <1%
  • හින්දු: <1%
  • ඉස්ලාම්: <1%
  • යුදෙව්: <1%

2020 දී, වතිකානුව කියා සිටියේ ජනගහනයෙන් 87.72% ක් කතෝලිකයන් බවත්, පල්ලි 27 ක පූජකවරුන් 54 ක් සහ කන්‍යා සොහොයුරියන් 64 ක් සිටින බවත්ය.

සංස්කෘතිය

ගුවාම්හි සංස්කෘතිය ඇමරිකානු, ස්පාඤ්ඤ සහ මෙක්සිකානු සම්ප්‍රදායන් සමඟ ඒකාබද්ධව සාම්ප්‍රදායික චමෝරෝ සිරිත් විරිත් පිළිබිඹු කිරීමකි. පශ්චාත්-යුරෝපීය-සම්බන්ධතා චමෝරෝ ගුවාමේනියානු සංස්කෘතිය ඇමරිකානු, ස්පාඤ්ඤ, පිලිපීන, අනෙකුත් මයික්‍රොනීසියානු දූපත් වැසියන් සහ මෙක්සිකානු සම්ප්‍රදායන්ගේ එකතුවකි. ස්පාඤ්ඤ සම්බන්ධතාවෙන් පසුව ස්වදේශික පූර්ව-හිස්පැනික් සිරිත් විරිත් කිහිපයක් ඉතිරිව ඇති නමුත් ගෙතුම් සහ මැටි භාණ්ඩ ඇතුළත් වේ. භාෂාව සහ සංස්කෘතිය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා චමෝරෝවරුන් අතර උනන්දුවක් නැවත ඇති වී තිබේ.

හිස්පැනික් බලපෑම් දේශීය භාෂාව, සංගීතය, නැටුම්, මුහුදු සංචලනය, ආහාර, මසුන් ඇල්ලීම, ක්‍රීඩා (බටු, චොන්කා, එස්ටුලෙක්ස් සහ බයෝගු වැනි), ගීත සහ විලාසිතා වලින් ප්‍රකාශ වේ. දිවයිනේ මුල් ප්‍රජාව චමෝරෝ ස්වදේශිකයන් වන අතර ඔවුන් වසර 4000 කට ආසන්න කාලයක් ගුවාම්හි වාසය කර ඇත. ඉන්දුනීසියාවේ සහ අග්නිදිග ආසියාවේ භාෂාවන්ට සම්බන්ධ ඔවුන්ගේම භාෂාවක් ඔවුන්ට තිබුණි. ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් පසුව ඔවුන් චමෝරෝස් ලෙස හැඳින්වූහ. චමෝරි යන වචනයේ ව්‍යුත්පන්නයක් වන එහි තේරුම "උතුම් ජාතිය" යන්නයි. ඔවුන් දිවයිනේ සහල් වගා කිරීමට පටන් ගත්හ.

ඓතිහාසික වශයෙන්, ගුවාම්හි ස්වදේශික ජනතාව ඔවුන්ගේ මුතුන් මිත්තන්ගේ ඇටකටු වලට ගරු කළහ. ඔවුන් තම නිවෙස්වල හිස් කබල් කුඩා කූඩවල තබා ගත් අතර, යම් යම් වස්තූන් ලබා ගැනීමට අවශ්‍ය වූ විට ඒවා ඉදිරිපිට මන්ත්‍ර ගුරුකම් කළහ. ස්පාඤ්ඤ පාලන සමයේදී (1668–1898) ජනගහනයෙන් බහුතරයක් කතෝලික ආගමට හැරුණු අතර පාස්කු සහ නත්තල් වැනි ආගමික උත්සව පුළුල් විය. බොහෝ චමෝරෝවරුන්ට ස්පාඤ්ඤ වාසගම ඇත, නමුත් වැසියන්ගෙන් ස්වල්ප දෙනෙක් ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන්ගෙන් පැවත එන්නන් වෙති. ඒ වෙනුවට, කතෝලික ආගමට හැරවීමෙන් සහ ගුවාම්හි කැටලෝගෝ ඇල්ෆබෙටිකෝ ඩි ඇපෙලිඩෝස් පැනවීමෙන් පසු ස්පාඤ්ඤ නම් සහ වාසගම පොදු විය.

ඓතිහාසික වශයෙන්, ගුවාම්හි ස්වදේශික වැසියන්ගේ ආහාර වේලෙහි මාළු, කුකුළු මස්, සහල්, පාන්, ටාරෝ, අල, කෙසෙල් සහ පොල් විවිධ කෑම වර්ග සඳහා භාවිතා කරන ලදී. පශ්චාත්-සම්බන්ධතා චමෝරෝ ආහාර බොහෝ දුරට ඉරිඟු මත පදනම් වී ඇති අතර, ටොර්ටිලස්, ටමාල්ස්, ඇටෝල් සහ චිලකයිල් ඇතුළත් වන අතර, ඒවා මෙසෝඇමරිකාවෙන්, ප්‍රධාන වශයෙන් මෙක්සිකෝවෙන්, ආසියාව සමඟ ස්පාඤ්ඤ වෙළඳාමෙන් පැහැදිලි බලපෑමක් ඇති කරයි.

ස්පාඤ්ඤයෙන් විදේශීය සංස්කෘතික බලපෑම හේතුවෙන්, මුල් දේශීය සංස්කෘතියේ බොහෝ අංග නැති වී ගොස් ඇත, නමුත් පසුගිය දශක කිහිපය තුළ ඉතිරිව ඇති හිස්පැනික් පූර්ව සංස්කෘතිය සංරක්ෂණය කිරීමේ පුනර්ජීවනයක් දක්නට ලැබේ. සමහර විද්වතුන් පැසිෆික් දූපත් පුරා සංචාරය කර ඇති අතර, නර්තනය, භාෂාව සහ කැනෝ ගොඩනැගීම වැනි මුල් චමෝරෝ සංස්කෘතික භාවිතයන් කෙබඳු විය හැකිදැයි අධ්‍යයනය කිරීම සඳහා පර්යේෂණ පවත්වති.

ක්‍රීඩා

ගුවාම්හි වඩාත් ජනප්‍රිය ක්‍රීඩාව ඇමරිකානු පාපන්දු වන අතර, පසුව පිළිවෙලින් පැසිපන්දු සහ බේස්බෝල් වේ. පාපන්දු, ජියු-ජිට්සු සහ රග්බි ද තරමක් ජනප්‍රිය වේ. 1975 සහ 1999 දී ගුවාම් පැසිෆික් ක්‍රීඩා උළෙල පැවැත්වීය. 2007 ක්‍රීඩා උළෙලේදී, ගුවාම් පදක්කම් සංඛ්‍යාවෙන් රටවල් 22 න් 7 වන ස්ථානයටත්, 2011 ක්‍රීඩා උළෙලේදී 14 වන ස්ථානයටත් පත්විය.

ගුවාම් පිරිමි ජාතික පැසිපන්දු කණ්ඩායම සහ කාන්තා කණ්ඩායම සාම්ප්‍රදායිකව ඕෂනියා කලාපයේ ශක්තිමත් තරඟකරුවන් වන අතර, ඕස්ට්‍රේලියාවේ පිරිමි ජාතික පැසිපන්දු කණ්ඩායම සහ නවසීලන්ත ජාතික පැසිපන්දු කණ්ඩායමට පිටුපසින් සිටී. 2019 වන විට, පිරිමි කණ්ඩායම පැසිෆික් ක්‍රීඩා පැසිපන්දු තරඟාවලියේ වත්මන් ශූරයා වේ. ගුවාම් යනු ගුවාම් පැසිපන්දු සංගමය ඇතුළු විවිධ පැසිපන්දු සංවිධානවල නිවහනයි.

ගුවාම් ජාතික පාපන්දු කණ්ඩායම 1975 දී ආරම්භ කරන ලද අතර 1996 දී FIFA හා සම්බන්ධ විය. එය වරක් FIFA හි දුර්වලම කණ්ඩායම් වලින් එකක් ලෙස සලකනු ලැබූ අතර 2009 දී FIFA ලියාපදිංචි කණ්ඩායමකට එරෙහිව ඔවුන්ගේ පළමු ජයග්‍රහණය අත්විඳින ලදී. 2015 දී ප්‍රථම වරට ගුවාම් දිවයිනේ සුදුසුකම් ලැබීමේ ක්‍රීඩා පැවැත්වූ අතර 2018 දී ඔවුන්ගේ පළමු FIFA ලෝක කුසලාන සුදුසුකම් ලැබීමේ ජයග්‍රහණය ලබා ගත්තේය. ගුවාම් ජාතික රග්බි සංගම් කණ්ඩායම 2005 දී සිය පළමු තරගය ක්‍රීඩා කළ අතර කිසි විටෙකත් රග්බි ලෝක කුසලානයකට සුදුසුකම් ලබා නැත.

සංස්කෘතික පුනර්ජීවනයේ අංගයක් ලෙස, ගුවාම් හි ස්ලිං තරඟ ද සංවිධානය කෙරේ. සංස්කෘතික ආනයනයේ ජාතික විනෝදාංශයක් ලෙස, ගුවාම් ධජයේ ඇති ඩිම්බකෝෂ හැඩය ස්ලිං ගලකි.

ආර්ථිකය

ගුවාම්හි ආර්ථිකය ප්‍රධාන වශයෙන් සංචාරක ව්‍යාපාරය, ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තු ස්ථාපනයන් සහ දේශීයව හිමිකාරීත්වය දරන ව්‍යාපාර මත රඳා පවතී. කොංග්‍රසයේ විශේෂ නීතියක විධිවිධාන යටතේ, ගුවාම් වෙත අනුයුක්ත කර ඇති හමුදා සහ සිවිල් ෆෙඩරල් සේවකයින් ඇතුළු දේශීය බදු ගෙවන්නන් විසින් ගෙවනු ලබන ෆෙඩරල් ආදායම් බදු ලබන්නේ එක්සත් ජනපද භාණ්ඩාගාරයට නොව ගුවාම්හි භාණ්ඩාගාරයයි.

සංචාරක ව්‍යාපාරය

2024 දී සංචාරකයින්ගේ පැමිණීම %

බටහිර පැසිෆික් සාගරයේ පිහිටා ඇති ගුවාම්, විශේෂයෙන් ජපානයෙන් සහ දකුණු කොරියාවෙන් පැමිණෙන සංචාරකයින් සඳහා දිගු කලක් තිස්සේ ප්‍රියතම ගමනාන්තයක් වී ඇත. දිවයිනේ සංචාරක මධ්‍යස්ථානය වන ටියුමොන්, විශාල හෝටල් 20 කට අධික සංඛ්‍යාවක්, තීරුබදු රහිත සාප්පු සවාරි ගැලරිය, ප්ලෙෂර් අයිලන්ඩ් දිස්ත්‍රික්කය, ගෘහස්ථ මින්මැදුරක්, සැන්ඩ්කාසල් ලාස් වේගාස් විලාසිතාවේ සංදර්ශන සහ විවිධ සාප්පු සවාරි සහ විනෝදාස්වාද ස්ථාන ඇත. ඊට අමතරව, ගුවාම් විවිධ පරාසයක අමුත්තන්ට ආහාර සපයන පොදු ගොල්ෆ් පිටි හතක් පිරිනමයි.

ඓතිහාසිකව, ජපන් සංචාරකයින් ගුවාම් හි අමුත්තන්ගෙන් සැලකිය යුතු කොටසක් විය. 2019 දී, ආසන්න වශයෙන් ජපන් සංචාරකයින් 685,000 ක් දිවයිනට පැමිණියහ. මෙම සංඛ්‍යාව 2023 දී 135,760 ක් දක්වා අඩු වූ අතර, එය සංචාරක රටා සහ ගෝලීය සංචාරක ව්‍යාපාරයට බලපාන බාහිර සාධකවල පුළුල් වෙනස්කම් පිළිබිඹු කරයි. මෑත වසරවලදී, දකුණු කොරියානු සංචාරකයින් වැඩි වැඩියෙන් කැපී පෙනේ. නිදසුනක් වශයෙන්, 2024 මැයි සහ ජුනි මාසවලදී, දකුණු කොරියානු සංචාරකයින් ගුවාම් හි මුළු පැමිණීම්වලින් 51% කට වඩා වැඩි වූ අතර, ජපන් සංචාරකයින් 21% කට වඩා වැඩි විය. අනෙකුත් සැලකිය යුතු සංචාරක කණ්ඩායම් අතරට එක්සත් ජනපද ප්‍රධාන භූමිය, හවායි, පිලිපීනය සහ තායිවානය යන රටවලින් පැමිණෙන සංචාරකයින් ඇතුළත් වේ.

COVID-19 වසංගතය ගුවාම් හි සංචාරක කර්මාන්තයට ප්‍රබල බලපෑමක් ඇති කළේය. 2023 දී, දිවයිනට ආසන්න වශයෙන් 656,000 නරඹන්නන් පැමිණීම් වාර්තා වූ අතර එය 2013 සංඛ්‍යාලේඛනවලට සාපේක්ෂව 50% ක අඩුවීමකි. මෙම අභියෝග මධ්‍යයේ වුවද, කර්මාන්තය යථා තත්ත්වයට පත්වීමේ සලකුණු පෙන්නුම් කර ඇති අතර, 2024 මූල්‍ය වර්ෂය තුළ (ඔක්තෝබර්-ජූලි) ගුවාම් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළට මගීන් පැමිණීම් 775,000 ක් වාර්තා විය. මෙය ඉහළ යාමේ ප්‍රවණතාවක් පෙන්නුම් කළද, එය 2019 පූර්ව වසංගත මට්ටම්වලට වඩා පහළින් පැවතුනි.

සංචාරක කර්මාන්තය ගුවාම්හි ආර්ථිකයේ මූලික ගලක් ලෙස පවතී, රැකියා 21,000 කට අධික ප්‍රමාණයක් සපයන අතර එය දිවයිනේ ශ්‍රම බලකායෙන් තුනෙන් එකක් පමණ වේ. දිවයිනේ ආකර්ෂණයට දායක වන ප්‍රධාන ආකර්ෂණයන් අතර තීරුබදු රහිත නිර්මාණකරුවන්ගේ සාප්පු සවාරි අලෙවිසැල් සහ මයික්‍රොනීසියා මාල්, ගුවාම් ප්‍රිමියර් අලෙවිසැල්, අගනා සාප්පු සවාරි මධ්‍යස්ථානය සහ ලොව විශාලතම (සහ විශේෂයෙන් ඉතිරිව ඇති 4 න් 1 ක්) ක්මාර්ට් වැනි ඇමරිකානු විලාසිතාවේ සාප්පු සවාරි ඇතුළත් වේ.

අයවැය සහ විරැකියාව

2003 දී ගුවාම්හි විරැකියා අනුපාතය 14% ක් වූ අතර රජයට ඩොලර් මිලියන 314 ක අයවැය හිඟයක් ඇති විය. 2019 වන විට විරැකියා අනුපාතය 6.1% දක්වා පහත වැටී තිබුණි. 2020 සැප්තැම්බර් වන විට විරැකියා අනුපාතය නැවතත් 17.9% දක්වා ඉහළ ගොස් තිබුණි. 2023 ජුනි වන විට විරැකියා අනුපාතය 4.0% දක්වා පහත වැටී තිබුණි. 2023 සැප්තැම්බර් සඳහා ගුවාම් හි විරැකියා අනුපාතය 4.1% ක් වූ අතර, එය 2023 ජුනි මාසයේ 4.0% ක අගයට වඩා 0.1% ක වැඩිවීමක් සහ වසරකට පෙර 2022 සැප්තැම්බර් මාසයේ 4.4% ක අගයට වඩා 0.3% ක අඩුවීමකි.

ගුවාම් වෙත පැසිෆික් සංක්‍රමණය

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය, මයික්‍රොනීසියා ෆෙඩරල් රාජ්‍යයන්, මාෂල් දූපත් ජනරජය සහ පලාවු ජනරජය අතර නිදහස් සංගමයේ ගිවිසුම් (COFA) මගින් පැසිෆික් දූපත් භාරකාර ප්‍රදේශයේ හිටපු ආයතනවලට එක්සත් ජනපදය සමඟ "නිදහස් සංගමයේ" දේශපාලන තත්වයක් ලබා දෙයි. ගිවිසුම් සාමාන්‍යයෙන් මෙම දූපත් ජාතීන්ගේ පුරවැසියන්ට එක්සත් ජනපද 50 තුළ සහ එක්සත් ජනපද භූමි ප්‍රදේශවල පදිංචි වීමට ඉඩ සලසයි. අනෙකුත් පැසිෆික් දූපත් වලින් බොහෝ දෙනෙක් ගුවාම් වෙත ආකර්ෂණය වූයේ එහි සමීපත්වය, පාරිසරික සහ සංස්කෘතික හුරුපුරුදුකම නිසාය.

සංක්‍රමණ හේතුවෙන් මහජන ආධාර වැඩසටහන් වැඩි වශයෙන් භාවිතා කිරීමේ බලපෑම හේතුවෙන්, සංක්‍රමණිකයන් ලබා ගන්නා ජාතීන්ට ආධාර ලබා දී ඇත. 2003 දී, සංශෝධිත COFA නීතිගත කරන ලද අතර, එමඟින් ගුවාම්, හවායි, ඇමරිකානු සැමෝවා සහ උතුරු මරියානා දූපත් සඳහා වාර්ෂිකව ඩොලර් මිලියන 30 ක් ලබා දුන් අතර, මහජන ආධාර වැඩසටහන් සඳහා දැනටමත් වියදම් කර ඇති මුදල් පියවා ගැනීම සඳහා ගුවාම්හි ෆෙඩරල් රජයට ඩොලර් මිලියන 157 ක ණය සමාව ලබා දෙන ලදී. 2024 දී, ගුවාම් සහ අනෙකුත් එක්සත් ජනපද පැසිෆික් ප්‍රදේශ මෙන්ම නිදහසේ සම්බන්ධ වූ ජාතීන්ට ආධාර අලුත් කිරීම සඳහා COFA නැවත සංශෝධනය කරන ලදී.

හමුදා කඳවුරු

ඒකාබද්ධ කලාප මරියානාස් ස්ථාපනයන් පිළිබඳ අධිකරණ බලය පවත්වාගෙන යන අතර, එය ආසන්න වශයෙන් අක්කර 39,000 (හෙක්ටයාර 16,000) ක් හෙවත් දිවයිනේ මුළු භූමි ප්‍රමාණයෙන් 29% ක් ආවරණය කරයි. මේවාට ඇතුළත් වන්නේ:

  • එක්සත් ජනපද නාවික කඳවුර ගුවාම්, ඔරොට් අර්ධද්වීපයෙන් සමන්විත එක්සත් ජනපද නාවික හමුදාව (සැන්ටා රීටා), අතිරේක ඉඩම් සහ ඇප්‍රා වරායේ බහුතරයක අධිකරණ බලය සහිත
  • ඇන්ඩර්සන් ගුවන් හමුදා කඳවුර, එක්සත් ජනපද ගුවන් හමුදාව (යිගෝ), වයඹදිග ක්ෂේත්‍රය ඇතුළුව
  • මැරීන් බළකා කඳවුර බ්ලාස්, එක්සත් ජනපද මැරීන් බළකාය (ඩෙඩෙඩෝ)
  • යුධ හමුදා ඇමුණුම, එක්සත් ජනපද නාවික හමුදාව - දකුණු මධ්‍යම හයිලන්ඩ්ස් (කලින් නාවික සඟරාව ලෙස හැඳින්විණි)
  • නාවික පරිගණක සහ විදුලි සංදේශ ස්ථානය ගුවාම්, එක්සත් ජනපද නාවික හමුදාව (ඩෙඩෙඩෝ), සමහර විට "NCTS Finegayan" ලෙස හැඳින්වේ
  • නාවික ගුවන් විදුලි මධ්‍යස්ථානය බැරිගාඩා (බැරිගාඩා), බොහෝ විට "රේඩියෝ බැරිගාඩා" ලෙස හැඳින්වේ
  • නිමිට්ස් හිල් ඇමුණුමේ ඒකාබද්ධ කලාප මරියානාස් මූලස්ථානය (අසාන්)
  • ගුවාම් නාවික රෝහල (අගනා හයිට්ස්)
  • දකුණු ෆිනෙගායන් (ඩෙඩෙඩෝ), හමුදා නිවාස සංකීර්ණයක්
  • ඇන්ඩර්සන් දකුණ (යිගෝ), කලින් මැරීන් බැරැක්ක ගුවාම් වසා දමන තෙක් 1992
  • ෆෝට් ජුවාන් මුනා, ගුවාම් ජාතික ආරක්ෂක (ටැමුනිං)

2010 දී, එක්සත් ජනපද හමුදාව ගුවාම් හි නව ගුවන් යානා වාහක නැංගුරම් පොළක් ඉදිකිරීමට සහ මැරීන් භටයින් 8,600 ක් සහ ඔවුන්ගේ යැපෙන්නන් 9,000 ක් ජපානයේ ඔකිනාවා සිට ගුවාම් වෙත ගෙන යාමට යෝජනා කළේය. අවශ්‍ය ඉදිකිරීම් සේවකයින් ද ඇතුළුව, මෙම ගොඩනැගීම ගුවාම් හි ජනගහනය මුළු 79,000 කින් වැඩි කරනු ඇත, එය 2010 දී එහි ජනගහනය වූ 160,000 ට වඩා 49% ක වැඩිවීමකි.

2010 පෙබරවාරි මාසයේ ලිපියකින්, එක්සත් ජනපද පරිසර ආරක්ෂණ ඒජන්සිය ජල හිඟය, අපද්‍රව්‍ය ගැටළු සහ කොරල් පර මත ඇති බලපෑම හේතුවෙන් මෙම සැලසුම් තියුනු ලෙස විවේචනය කළේය. 2022 දී, මැරීන් බළකාය 2020 ගණන්වල මුල් භාගය තුළ දිවයිනේ මැරීන් භටයින් 5,000 ක් ස්ථානගත කිරීමට තීරණය කළ අතර, ඉන් 1,300 ක් දැනටමත් කඳවුරේ ස්ථානගත කර ඇත.

රජය සහ දේශපාලනය

ගුවාම් පාලනය කරනු ලබන්නේ ජනප්‍රිය ලෙස තේරී පත් වූ ආණ්ඩුකාරවරයෙකු සහ ඒකමතික මන්ත්‍රීවරුන් 15 දෙනෙකුගෙන් යුත් ව්‍යවස්ථාදායකයක් විසිනි, ඔවුන්ගේ සාමාජිකයින් සෙනෙට් සභිකයින් ලෙස හැඳින්වේ. එහි අධිකරණ බලය ගුවාම් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් අධීක්ෂණය කරනු ලැබේ.

ගුවාම් දිස්ත්‍රික් අධිකරණය යනු භූමියේ එක්සත් ජනපද ෆෙඩරල් අධිකරණ බලයේ අධිකරණයයි. ගුවාම් එක්සත් ජනපද නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයට එක් නියෝජිතයෙකු තෝරා පත් කර ගනී, දැනට රිපබ්ලිකන් ජේම්ස් මොයිලන්. නියෝජිතයාට අවසාන නීති සම්මත කිරීම පිළිබඳ ඡන්දයක් නොමැති නමුත් කමිටුවේ ඡන්දයක් සහ මන්ත්‍රී මණ්ඩලයට කතා කිරීමේ වරප්‍රසාදය ලබා දී ඇත.

ගුවාම් හි එක්සත් ජනපද පුරවැසියන් එක්සත් ජනපද ජනාධිපති මහ මැතිවරණයේදී ඔවුන්ගේ තේරීම සඳහා ජනාධිපති පිදුරු මත විමසුමක ඡන්දය දෙයි, නමුත් ගුවාම්ට මැතිවරණ විද්‍යාලයේ ඡන්ද නොමැති බැවින්, මත විමසුමට සැබෑ බලපෑමක් නැත. කෙසේ වෙතත්, රිපබ්ලිකන් සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජාතික සම්මේලනවලට නියෝජිතයින් යැවීමේදී, ජාතික ජනාධිපති තරඟය තුළ ගුවාම්ට බලපෑමක් ඇත. මෙම නියෝජිතයින් තෝරා පත් කර ගනු ලබන්නේ ප්‍රාදේශීය පක්ෂ සම්මේලන මගිනි.

දේශපාලන තත්ත්වය

1980 ගණන්වල සහ 1990 ගණන්වල මුල් භාගයේදී, මෙම එක්සත් ජනපද භූමිය පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයක් බවට පත් කිරීම සඳහා සැලකිය යුතු ව්‍යාපාරයක් පැවති අතර, එමඟින් එයට පුවර්ටෝ රිකෝ සහ උතුරු මරියානා දූපත් වලට සමාන ස්වයං පාලනයක් ලැබෙනු ඇත. 1982 ජනමත විචාරණයකදී, ඡන්දදායකයින් පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය තත්ත්වය ලබා ගැනීමට උනන්දුවක් දැක්වූහ. ගුවාම් රජය යෝජනා කළ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය අනුවාදය ෆෙඩරල් රජය ප්‍රතික්ෂේප කළේ, එහි වගන්ති එක්සත් ජනපද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ භෞමික වගන්තියට (IV වන වගන්තිය, 3 වන වගන්තිය, 2 වන වගන්තිය) නොගැලපෙන බැවිනි. අනෙකුත් ව්‍යාපාර ගුවාම් සඳහා එක්සත් ජනපද රාජ්‍යත්වය, හවායි ප්‍රාන්තය සමඟ එකමුතුවක් හෝ උතුරු මරියානා දූපත් සමඟ තනි භූමියක් ලෙස එකමුතුවක් හෝ ස්වාධීනත්වයක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටිති.

පළමු ගුවාම් ව්‍යවස්ථා සම්මුතියට අරමුදල් සපයන ලද්දේ 10 වන ගුවාම් ව්‍යවස්ථාදායකය විසින් වන අතර එය 1969 ජුනි 1 වන දින සිට 1970 ජුනි 29 වන දින දක්වා තේරී පත් වූ නියෝජිතයින් 43 දෙනෙකු සමඟ රැස්විය. 1977 ජූලි 1 වන දින දෙවන ගුවාම් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්මුතිය කැඳවන ලද්දේ, පවතින සම්බන්ධතාවය හුදෙක් වෙනස් කිරීම වෙනුවට, එක්සත් ජනපදය සමඟ දිවයිනේ සම්බන්ධතාවය නැවත අර්ථ දක්වන ගුවාම් සඳහා ව්‍යවස්ථාවක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා ය. 1977 ඔක්තෝබර් 31 දක්වා මෙම සමුළුව වරින් වර රැස්විය. ෆෙඩරල් මට්ටමින් අනුමත වුවද, 1979 අගෝස්තු මාසයේදී පැවති ජනමත විචාරණයකදී ගුවාම්හි ජනතාව අතිමහත් ලෙස ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර, 82% ක් ඊට විරුද්ධ වූහ. 1979 සිට එක්සත් ජනපද කොංග්‍රස් අධිකාරියට අනුකූලව නව සම්මුතියක් පවත්වා නොමැත.

1997 දී, එක්සත් ජනපදය සමඟ ඇති සම්බන්ධතාවයේ දේශපාලන තත්ව විකල්ප පිළිබඳව ගුවාම් ජනතාව දැනුවත් කිරීම සඳහා යටත් විජිතකරණය පිළිබඳ කොමිසමක් පිහිටුවන ලදී: රාජ්‍යත්වය, නිදහස් සංගමය සහ ස්වාධීනත්වය. 1998 සිට දිවයින යටත් විජිතකරණය පිළිබඳ තවත් බැඳීමක් නොමැති ජනමත විචාරණයක් සලකා බලමින් සිටී. කණ්ඩායම වසර කිහිපයක් නිද්‍රාශීලීව සිටියේය. 2013 දී, කොමිසම මහජන අධ්‍යාපන ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කිරීම සඳහා අරමුදල් සෙවීමට පටන් ගත්තේය. 2016 අග භාගය වන තෙක් පසුකාලීන වර්ධනයන් කිහිපයක් සිදුවිය.

2016 දෙසැම්බර් මස මුලදී, කොමිසම විවිධ ගම්මානවල එක්සත් ජනපදය සමඟ ගුවාම්හි සම්බන්ධතාවයේ වත්මන් තත්ත්වය සහ සලකා බැලිය හැකි ස්වයං නිර්ණ විකල්ප පිළිබඳව අධ්‍යාපන සැසි මාලාවක් සැලසුම් කළේය. කොමිසමේ වත්මන් විධායක අධ්‍යක්ෂ එඩ්වඩ් අල්වාරෙස් වන අතර සාමාජිකයින් දස දෙනෙකු සිටී. ස්වාධීනත්වය සහ රාජ්‍යත්වය පිළිබඳ ස්ථාවර පත්‍රිකා කණ්ඩායම නිකුත් කිරීමට අපේක්ෂා කරන නමුත් අන්තර්ගතය තවමත් සම්පූර්ණ කර නොමැත.

ගුවාම් සහ අනෙකුත් එවැනි ප්‍රදේශ සඳහා වැඩි ස්වයං නිර්ණයකට එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය පක්ෂව සිටී. ආණ්ඩුකාරවරයාගේ අධ්‍යාපන සැලැස්ම අනුමත කිරීමට එක්සත් ජාතීන්ගේ විජිතකරණය පිළිබඳ විශේෂ කමිටුව එකඟ වී තිබේ. කොමිසමේ 2016 මැයි වාර්තාවේ මෙසේ සඳහන් වේ: "ගුවාම් විශ්ව විද්‍යාලයේ ශාස්ත්‍රඥයින් සමඟ, [කොමිසම] අධ්‍යාපනික ද්‍රව්‍ය නිර්මාණය කිරීමට සහ අනුමත කිරීමට කටයුතු කරමින් සිටියේය. ආණ්ඩුකාර කාර්යාලය මහජනතාව සඳහා අධ්‍යාපනික ද්‍රව්‍ය සංවර්ධනය කිරීමේදී කොමිසම සමඟ සමීපව සහයෝගයෙන් කටයුතු කළේය."

එක්සත් ජනපද අභ්‍යන්තර දෙපාර්තමේන්තුව 2016 මැයි මාසයේදී එක්සත් ජාතීන්ගේ පැසිෆික් කලාපීය සම්මන්ත්‍රණයේදී පැවසුවේ, යටත් විජිතකරණයෙන් නිදහස් කිරීමේ අධ්‍යාපනය සඳහා ඩොලර් 300,000 ක ප්‍රදානයක් අනුමත කළ බවයි. "මෙය [එක්සත් ජනපද] ප්‍රතිපත්තිය ගුවාම් වැනි ස්වයං-පාලන නොවන ප්‍රදේශවලට මාරුවීමක් පෙන්නුම් කරනු ඇතැයි අපි බලාපොරොත්තු වෙමු, එහිදී ඔවුන් අපගේ අනාගතය පිළිබඳ සාකච්ඡාවලට සම්බන්ධ වීමට සහ සැබෑ ස්වයං පාලනයක් සහ ස්වයං නිර්ණය කරා අපව තල්ලු කිරීමට උපකාර කිරීම සඳහා සැබෑ සහයෝගය ලබා දීමට වැඩි කැමැත්තක් දක්වනු ඇත."

2020 ජූලි මාසයේදී, ගුවාම් රජය නියෝජනය නොකළ ජාතීන් සහ ජනතා සංවිධානයට (UNPO) සම්බන්ධ විය.

එහි අනාගත දේශපාලන තත්ත්වය සැලකිය යුතු සාකච්ඡාවකට භාජනය වී ඇති අතර, මහජන මත විමසුම් මගින් එක්සත් ජනපද රාජ්‍යයක් බවට පත්වීමේ දැඩි කැමැත්තක් පෙන්නුම් කරයි.

ගම්මාන

ගුවාම් නාගරික ගම්මාන 19 කට බෙදා ඇත:

* අගානා හයිට්ස්
  • අසන්-මයිනා
  • බැරිගඩා
  • චලන් පැගෝ‑ඕර්ඩොට්
  • ඩෙඩෙඩෝ
  • හාගට්
  • හගට්නා
  • හුමාටක්
  • ඉනාලාන්
  • මැලෙසෝ
  • මැන්ගිලාඕ
  • මොන්ග්මොන්ග්-ටොටො-මේයිට්
  • පිටි
  • සන්ත රීටා-සුමයි
  • සිනජන
  • ටලෝ'ෆෝ'ෆෝ
  • ටමුනිං
  • යිගෝ
  • යෝනා

එක්සත් ජනපද සංගණනය මගින් මුළු ගුවාම් ප්‍රදේශයම භූමි ප්‍රදේශයක් සහ ප්‍රාන්ත සමානයක් ලෙස සලකනු ලැබේ. USGS ගම්මාන ප්‍රාන්ත සමානයන් ලෙස ගණන් ගනී.

ප්‍රවාහන සහ සන්නිවේදනය

දිවයිනේ වැඩි කොටසක අති නවීන ජංගම දුරකථන සේවා සහ අධිවේගී අන්තර්ජාල පහසුකම් කේබල් හෝ DSL හරහා පුළුල් ලෙස ලබා ගත හැකිය. 1997 දී ගුවාම් උතුරු ඇමරිකානු අංකන සැලැස්මට (NANP) එකතු කරන ලදී. රටේ කේතය 671 NANP ප්‍රදේශ කේතය 671 බවට පත් විය. මෙය මහාද්වීපික එක්සත් ජනපදයට අධික වියදම් සහිත ජාත්‍යන්තර දිගු දුර ඇමතුම්වල බාධකය ඉවත් කළේය.

බටහිර ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය, හවායි, ඕස්ට්‍රේලියාව සහ ආසියාව අතර සබ්මැරීන් සන්නිවේදන කේබල් සඳහා ගුවාම් ප්‍රධාන මධ්‍යස්ථානයකි. ගුවාම් දැනට සබ්මැරීන් කේබල් දොළහකට සේවය කරන අතර, බොහෝ ඒවා චීනයට සේවය කරයි. 2012 දී ස්ලේට් ප්‍රකාශ කළේ දිවයින "අතිවිශාල කලාප පළලක්" සහ අන්තර්ජාල මිල ගණන් ඇති බවයි. එය මුහුද යට කේබල් හන්දියේ පිහිටා ඇති බැවින් එක්සත් ජනපද ප්‍රධාන භූමියට සාපේක්ෂව වේ.

1899 දී, අනෙකුත් පැරණි ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිත සඳහා සිදු කළ පරිදි, දේශීය තැපැල් මුද්දර "ගුවාම්" ලෙස අධික ලෙස මුද්‍රණය කරන ලදී, නමුත් ඉන් ටික කලකට පසු මෙය නතර කරන ලද අතර එතැන් සිට සාමාන්‍ය එක්සත් ජනපද තැපැල් මුද්දර භාවිතා කර ඇත. ගුවාම් එක්සත් ජනපද තැපැල් පද්ධතියේ කොටසකි (තැපැල් කෙටි යෙදුම: GU, තැපැල් කේත පරාසය: 96910–96932). එක්සත් ජනපද ප්‍රධාන භූමියෙන් ගුවාම් වෙත තැපෑල දේශීය ලෙස සලකනු ලබන අතර අමතර ගාස්තු අවශ්‍ය නොවේ. FedEx, UPS සහ DHL වැනි පුද්ගලික නැව් සමාගම් එසේ කිරීමට බැඳීමක් නොමැති අතර, ගුවාම් දේශීය ලෙස සලකන්නේ නැත.

ගුවාම් සහ ප්‍රාන්ත අතර ගමන් කරන තැපෑලෙහි වේගය වසරේ ප්‍රමාණය සහ කාලය අනුව වෙනස් වේ. සැහැල්ලු, පළමු පන්තියේ අයිතම සාමාන්‍යයෙන් ප්‍රධාන භූමියට හෝ ඉන් සතියකට වඩා අඩු කාලයක් ගතවේ. විශාල පළමු පන්තියේ හෝ ප්‍රමුඛතා අයිතම සතියක් හෝ දෙකක් ගත විය හැකිය. සඟරා වැනි හතරවන පන්තියේ තැපැල්, හවායි වෙත ළඟා වූ පසු මුහුදෙන් ප්‍රවාහනය කෙරේ. නේවාසික බෙදාහැරීම් වැඩි වැඩියෙන් ලබා ගත හැකි වුවද, බොහෝ පදිංචිකරුවන් තැපැල් කාර්යාල පෙට්ටි හෝ පෞද්ගලික තැපැල් පෙට්ටි භාවිතා කරයි.

බොහෝ නිෂ්පාදන පාරිභෝගිකයින් සඳහා ගුවාම් වෙත නැව්ගත කළ යුතු බැවින් ගුවාම් වරාය දිවයිනේ ජීවනාලියයි. හවායි හි පිහිටි මැට්සන්, ඉන්කෝපරේෂන් නැව් සමාගමේ සතිපතා ඇමතුම් එයට ලැබේ. එහි බහාලුම් නැව් ගුවාම්, හවායි හි හොනොලුලු; ලොස් ඇන්ජලීස්, කැලිෆෝනියා; ඕක්ලන්ඩ්, කැලිෆෝනියා; සහ වොෂින්ටනයේ සියැටල් සමඟ සම්බන්ධ කරයි. මෙම වරාය මයික්‍රොනීසියානු කලාපය පුරා පාරිභෝගිකයින් 500,000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සඳහා කලාපීය ප්‍රතිනැව්ගත කිරීමේ මධ්‍යස්ථානය ද වේ. මෙම වරාය දිවයිනේ එක්සත් ජනපද ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුවේ ස්ථාපනයන්, ඇන්ඩර්සන් ගුවන් හමුදා කඳවුර සහ අණදෙන නිලධාරී, නාවික හමුදා මරියානා සහ අවසානයේ තුන්වන සමුද්‍ර ගවේෂණ බලකාය සඳහා නම් කරන ලද බහාලුම් සඳහා නැව්ගත කිරීමේ සහ ලැබීමේ ස්ථානයයි.

ගුවාම් සේවය කරනු ලබන්නේ ඇන්ටෝනියෝ බී. වොන් පැට් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ විසිනි. දූපත එක්සත් ජනපද රේගු කලාපයෙන් පිටත ය, එබැවින් ගුවාම් තමන්ගේම රේගු සහ නිරෝධායන ඒජන්සිය සහ අධිකරණ බලය ස්ථාපිත කිරීම සහ ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා වගකිව යුතුය. එබැවින්, එක්සත් ජනපද රේගු සහ දේශසීමා ආරක්ෂාව ආගමන පමණක් සිදු කරයි, නමුත් රේගු කාර්යයන් සිදු නොකරයි. ගුවාම් ෆෙඩරල් ආගමන අධිකරණ බලය යටතේ පවතින බැවින්, එක්සත් ජනපදයෙන් සෘජුවම පැමිණෙන මගීන් සංක්‍රමණ මඟ හැර ගුවාම් රේගු සහ නිරෝධායනයට කෙලින්ම යයි.

ඇතැම් රටවල් සඳහා ගුවාම් සහ CNMI වීසා නිදහස් කිරීමේ වැඩසටහන හේතුවෙන්, ප්‍රාන්ත වෙත ගුවන් ගමන් සඳහා සුදුසුකම් පූර්ව නිෂ්කාශන පරීක්ෂාවක් ගුවාම්හිදී සිදු කරනු ලැබේ. උතුරු මරියානා දූපත් සිට ගුවාම් දක්වා ගමන් කිරීම සඳහා, ගුවාම් වෙත ගුවන් ගමනට ගොඩවීමට පෙර ගුවන් ගමන් බලපත්‍රයක් සහ වීසා පරීක්ෂාවක් සිදු කරනු ලැබේ. ගුවාම් සිට උතුරු මරියානා දූපත් දක්වා ගුවන් ගමන් වලදී, කිසිදු ආගමන පරීක්ෂාවක් සිදු නොකෙරේ. විදේශීය ස්ථානයක් හරහා ගුවාම් සහ ප්‍රාන්ත අතර ගමන් කිරීම සඳහා විදේශ ගමන් බලපත්‍රයක් අවශ්‍ය වේ.

බොහෝ පදිංචිකරුවන් ගුවාම් තුළ ගමන් කරන්නේ පුද්ගලිකව හිමි වාහන භාවිතා කරමිනි. ගුවාම් ප්‍රාදේශීය ප්‍රවාහන අධිකාරිය ස්ථාවර මාර්ග බස් සහ පැරට්‍රාන්සිට් සේවා සපයන අතර, සමහර වාණිජ සමාගම් සංචාරකයින් නිතර පැමිණෙන ස්ථාන අතර බස් රථ ක්‍රියාත්මක කරයි.

අධ්‍යාපනය

ගුවාම් මහජන පුස්තකාල පද්ධතිය හගට්නා හි නීව්ස් එම්. ෆ්ලෝරස් අනුස්මරණ පුස්තකාලය සහ ශාඛා පුස්තකාල පහක් ක්‍රියාත්මක කරයි.

ගුවාම් අධ්‍යාපන දෙපාර්තමේන්තුව මුළු ගුවාම් දූපතටම සේවය කරයි. 2000 දී, ප්‍රාථමික පාසල් 26 ක්, මධ්‍යම පාසල් අටක් සහ උසස් පාසල් හයක් සහ විකල්ප පාසල් ඇතුළුව සිසුන් 32,000 ක් ගුවාම්හි පොදු පාසල්වලට සහභාගී විය. ගුවාම්හි පොදු පාසල් ඉහළ අධ්‍යාපනය හැරයාමේ අනුපාත සහ දුර්වල පරීක්ෂණ ලකුණු වැනි ගැටළු සමඟ අරගල කර ඇත.

එක්සත් ජනපද ප්‍රධාන භූමියෙන් සැතපුම් 6,000 ක් (කිලෝමීටර් 9,700) දුරින් පිහිටි කුඩා ප්‍රජාවක් ලෙස ගුවාම්හි අධ්‍යාපන ක්‍රමය සැමවිටම අද්විතීය අභියෝගවලට මුහුණ දී ඇත, සාම්ප්‍රදායික ඇමරිකානු අධ්‍යාපනයක් නොමැති පසුබිම්වලින් පැමිණෙන බොහෝ සිසුන් ඇතුළුව ඉතා විවිධාකාර ශිෂ්‍ය පිරිසක් සිටිති. 1990 ගණන්වල මැද භාගයේ සිට ගුවාම්හි ආර්ථික පසුබෑමක් පාසල්වල ගැටළු සංකීර්ණ කර ඇත.

1997 සැප්තැම්බර් මාසයට පෙර, එක්සත් ජනපද ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුව ගුවාම් අධ්‍යාපන මණ්ඩලය සමඟ හවුල් විය. 1997 සැප්තැම්බර් මාසයේදී, ආරක්ෂක අධ්‍යාපන ක්‍රියාකාරකම් දෙපාර්තමේන්තුව (DoDEA) හමුදා නිලධාරීන්ගේ දරුවන් සඳහා තමන්ගේම පාසල් විවෘත කළේය. සමහර ෆෙඩරල් සිවිල් සේවකයින්ගේ දරුවන්ටද සේවය කරන DoDEA පාසල්වල 2000 දී 2,500 ක පැමිණීමක් තිබුණි. DoDEA ගුවාම් ප්‍රාථමික/මධ්‍යම පාසල් තුනක් සහ එක් උසස් පාසලක් ක්‍රියාත්මක කරයි.

බටහිර පාසල් සහ විද්‍යාල සංගමය විසින් සම්පූර්ණයෙන්ම පිළිගත් ගුවාම් විශ්ව විද්‍යාලය (UOG) සහ ගුවාම් ප්‍රජා විද්‍යාලය යන දෙකම උසස් අධ්‍යාපනය පිළිබඳ පාඨමාලා පිරිනමයි. UOG යනු මුළු එක්සත් ජනපදයේම ඉඩම් ප්‍රදාන ආයතන 106 කින් පමණක් සමන්විත සුවිශේෂී කණ්ඩායමේ සාමාජිකයෙකි. පැසිෆික් දූපත් විශ්ව විද්‍යාලය යනු කුඩා ක්‍රිස්තියානි ලිබරල් කලා ආයතනයක් වන අතර එය ජාත්‍යන්තර ක්‍රිස්තියානි විද්‍යාල සහ පාසල් සංගමය විසින් ජාතික වශයෙන් පිළිගත් ආයතනයකි.

සෞඛ්‍ය සේවා

ගුවාම් රජය, ටමුනිං හි පිහිටි දිවයිනේ ප්‍රධාන සෞඛ්‍ය සේවා පහසුකම වන ගුවාම් අනුස්මරණ රෝහල පවත්වාගෙන යයි. එක්සත් ජනපද මණ්ඩල සහතික ලත් වෛද්‍යවරුන් සහ දන්ත වෛද්‍යවරුන් සියලු විශේෂතා වල පුහුණුවීම් කරති. අගනා හයිට්ස් හි එක්සත් ජනපද නාවික රෝහල ක්‍රියාකාරී රාජකාරියේ නියුතු සාමාජිකයින්ට සහ හමුදා ප්‍රජාවේ යැපෙන්නන්ට සේවය කරයි.

දිවයිනේ පිහිටා ඇති ග්‍රාහකයින් මත පදනම් වූ ගුවන් ගිලන් රථයක් වන කෙයාර්ජෙට් ඇත, එය ගුවාම් සහ අවට දූපත් හරහා හදිසි රෝගීන් ප්‍රවාහනය සපයයි. ගුවාම් ප්‍රාදේශීය වෛද්‍ය නගරය වන පෞද්ගලික රෝහලක් 2016 මුල් භාගයේදී විවෘත කරන ලදී. ගුවාම් හි මෙඩිකේඩ් පිළිගනු ලැබේ.

යොමු කිරීම්

  1. "Australia-Oceania :: Guam (Territory of the US)". The World Factbook. Central Intelligence Agency. January 26, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය August 26, 2015.
  2. "Guam". September 12, 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය September 12, 2017.
  3. "Guam | Data". data.worldbank.org. August 9, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය August 9, 2021.
  4. "U.S. Territories". DOI Office of Insular Affairs. February 9, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය February 9, 2007.
  5. "Definitions of Insular Area Political Organizations". U.S. Department of the Interior. July 21, 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය November 14, 2007. Office of Insular Affairs. Retrieved October 31, 2008.
  6. Blust, Robert (2000). "Chamorro Historical Phonology". Oceanic Linguistics. 39 (1): 83–122. doi:10.1353/ol.2000.0002. ISSN 0029-8115. S2CID 170236058.
  7. Smith, Alexander D. (2017). "The Western Malayo-Polynesian Problem". Oceanic Linguistics. 56 (2): 435–490. doi:10.1353/ol.2017.0021. S2CID 149377092.
  8. "Guam police arrest suspect in memorial theft". Marine Corps Times. Associated Press. July 7, 2007. May 15, 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය April 5, 2010.
  9. Rogers, Robert F. (1995). Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-1678-0.
  10. Staff (April 2016). "UOG poll: Guamanians prefer statehood". KUAM-TV (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය December 12, 2023.
  11. Freymann, Eyck (October 14, 2020). "Counter China by Making Guam a State". Foreign Policy (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය December 12, 2023.
  12. Mack, Doug (2017). The Not-Quite States of America: Dispatches From the Territories and Other Far-Flung Outposts of the USA. W.W. Norton. p. 114. ISBN 9780393247602.
  13. Grabowski, John F. (1992). U.S. Territories and Possessions (State Report Series). Chelsea House. p. 39. ISBN 9780791010532.
  14. "Non-Self-Governing Territories – Official U.N. Website". February 27, 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය November 18, 2019.
  15. Tamondong, Dionesis (16 February 2010). "Camacho: Name Change Will Affirm Identity". Pacific Daily News. සම්ප්‍රවේශය 2010-02-18. [භින්න වූ සබැඳිය]
  16. Saco, José Antonio (1859). Colección de papeles científicos, históricos, políticos y de otros ramos sobre la isla de Cuba [Collection of scientific, historical, political and other papers on the island of Cuba] (ස්පාඤ්ඤ බසින්). Vol. 3. Paris: d'Aubusson y Kugelmann. 13 November 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 October 2020.
  17. Hung, Hsiao-chun; Carson, Mike T.; Bellwood, Peter; Campos, Fredeliza Z.; Piper, Philip J.; Dizon, Eusebio; Bolunia, Mary Jane Louise A.; Oxenham, Marc; Chi, Zhang (2015). "The first settlement of Remote Oceania: the Philippines to the Marianas". Antiquity. 85 (329): 909–926. doi:10.1017/S0003598X00068393.
  18. Zotomayor, Alexie Villegas (March 12, 2013). "Archaeologists say migration to Marianas longest ocean-crossing in human history". Marianas Variety News and Views: 2. October 21, 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය October 25, 2020.
  19. Carano, Paul; Sanchez, Pedro C. (1964). A Complete History of Guam. Tokyo: Charles E. Tuttle Company. OCLC 414965.
  20. Driver, Marjorie; Brunal-Perry, Omaira (November 19, 1996). Carolinians in the Mariana Islands in the 1800s: selected documents from the holdings of the Spanish Documents Collection at the Micronesian Area Research Center: English-Spanish Edition (English-Spanish ed.). Division of Historic Preservation, Department of Community and Cultural Affairs, Commonwealth of the Northern Mariana Islands. p. 12. ISBN 1878453211.
  21. Rottman, G. (2004) Guam 1941 & 1944: Loss and Reconquest. Oxford: Osprey Publishing, ISBN
  22. "Richard P. Leary (DD-684)". public1.nhhcaws.local (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-03-29.
  23. "War in the Pacific NHP: Administrative History (Chapter 3)". www.nps.gov. සම්ප්‍රවේශය 2025-03-29.
  24. Magazine, Smithsonian; Herman, Doug. "A Brief, 500-Year History of Guam". Smithsonian Magazine (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-03-29.
  25. PacificWrecks.com. "Pacific Wrecks". pacificwrecks.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-03-29.
  26. "SMS Cormoran II" (PDF).
  27. "Where the United States Entered World War I: The SMS Cormoran - NAUI Worldwide". www.naui.org (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2019-07-19. සම්ප්‍රවේශය 2025-03-29.
  28. "Destruction of S.M.S. "Cormoran"". U.S. Naval Institute (ඉංග්‍රීසි බසින්). 1931-08-01. සම්ප්‍රවේශය 2025-03-29.
  29. Conrad, Dennis (March 28, 2017). "The War Begins: The United States Navy and the German Cruiser Cormoran". The Sextant. Histories and Archives Division, Naval History and Heritage Command. March 19, 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය March 6, 2021.
  30. Hoppe, Jon (October 1, 2015). "The Destruction of the S.M.S. Cormoran and the First U.S. Shot Fired in World War I". Naval History Blog. U.S. Naval Institute. September 30, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය March 6, 2021.
  31. Robert F. Rogers (January 1995). Destiny's Landfall: A History of Guam. University of Hawaii Press. pp. 139–. ISBN 978-0-8248-1678-0.
  32. Johnson, Tyler (October 17, 2020). "A Rock Springs man fired the first American shot of World War I". Wyo4News. April 6, 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය March 6, 2021.
  33. Johnson, Tyler (October 17, 2020). "A Rock Springs man fired the first American shot of World War I". Wyo4News. April 6, 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය March 6, 2021.
  34. War Restitution Act : hearing before the Subcommittee on Insular and International Affairs of the Co...|National Library of Australia සංරක්ෂණය කළ පිටපත අප්‍රේල් 6, 2010 at the Wayback Machine. Catalogue.nla.gov.au (September 20, 1994). Retrieved June 13, 2012.
  35. "Statement of David B. Cohen Deputy Assistant Secretary of the Interior for Insular Affairs Before the House Committee on Resources Regarding the Report of the Guam War Claims Review Commission|July 21, 2004 සංරක්ෂණය කළ පිටපත ජනවාරි 20, 2013 at the Wayback Machine." Office of Insular Affairs. Retrieved September 19, 2012.
  36. Higuchi, Wakako (2001). "The Japanisation Policy for the Chamorros of Guam, 1941–1944" (PDF). The Journal of Pacific History. 36 (1): 19–35. doi:10.1080/00223340120049424. January 20, 2013 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  37. Werner Gruhl, Imperial Japan's World War Two, 1931–1945 සංරක්ෂණය කළ පිටපත ජනවාරි 1, 2016 at the Wayback Machine, Transaction Publishers, 2007 ISBN 978-0-7658-0352-8
  38. Unterman, Katherine (2020). "Trial without Jury in Guam, USA". Law and History Review (ඉංග්‍රීසි බසින්). 38 (4): 811–841. doi:10.1017/S0738248018000627. ISSN 0738-2480.
  39. Rogers, Robert F. (1995). Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press.
  40. Rogers, Robert F. (1995). Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-1678-0.
  41. Curry, Tom (May 28, 2008). "Nominating, but not voting for president: Clinton-Obama struggle spotlights Guam, American Samoa, Puerto Rico". NBC News. August 15, 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය August 19, 2016.
  42. Northern Mariana Islands, 9 November 1969: Status සංරක්ෂණය කළ පිටපත අප්‍රේල් 15, 2021 at the Wayback Machine Direct Democracy (ජර්මන් බසින්)
  43. Rottman, G. (2004) Guam 1941 & 1944: Loss and Reconquest. Oxford: Osprey Publishing, ISBN 978-1-84176-811-3
  44. Tourism, United States Congress Senate Committee on Commerce, Science, and Transportation Subcommittee on Consumer Affairs, Foreign Commerce, and (2004). Terrorism's Effect on U.S. Tourism: Hearing Before the Subcommittee on Consumer Affairs, Foreign Commerce, and Tourism of the Committee on Commerce, Science, and Transportation, United States Senate, One Hundred Seventh Congress, First Session, October 12, 2001 (ඉංග්‍රීසි බසින්). U.S. Government Printing Office. ISBN 978-0-16-071313-2. April 6, 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 17, 2022.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  45. "Education Resources: Regional Information, Guam| PacIOOS". Pacific Islands Ocean Observing System (PacIOOS) (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). March 1, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය March 16, 2021.
  46. "The Most Extreme Points of the United States". WorldAtlas. May 28, 2018. February 25, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය March 13, 2021.
  47. "Congressional Record - Proceedings and Debates of the 106th Congress, First Session - House of Representatives (Vol. 145, No. 34)" (PDF). govinfo.gov. March 4, 1999. p. H982. May 8, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය March 13, 2021.
  48. "Geography of Guam". Official site of Guam, April 19, 2014. Retrieved April 19, 2014, from "Guam's Geography". October 27, 1996 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය May 2, 2016..
  49. McMahon, Mary (January 23, 2021). "How do Scientists Determine the World's Tallest Mountain?". Info Bloom. May 20, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය March 13, 2021.
  50. Fichtl, Marcus (August 31, 2017). "Guam's Mount Lamlam technically world's tallest mountain, though most of it is underwater". Stars and Stripes. November 18, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය March 13, 2021.
  51. "Guam: Small But Important Piece of US Territory in Pacific" (ඉංග්‍රීසි බසින්). Voice of America. August 9, 2017. March 10, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  52. "Climatological Report". National Weather Service. February 26, 2014. March 7, 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය February 26, 2014.
  53. Lloyd, Bruce (February 1, 2021). "Guam sets a 71-year record for cold temperature on Saturday". Pacific Daily News. සම්ප්‍රවේශය March 18, 2021.
  54. "National Weather Service Dedicated Forecast Office in Typhoon Alley". US NOAA NWS. April 27, 2000. January 7, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 19, 2012.
  55. "Guam Catastrophe Model". Risk Management Solutions. February 7, 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය June 16, 2007.
  56. "Winds". PacificWorlds.com. August 27, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය June 16, 2007.
  57. "NowData - NOAA Online Weather Data". National Oceanic and Atmospheric Administration. September 6, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය September 11, 2021.
  58. "Station: Guam INTL AP, GU GQ". U.S. Climate Normals 2020: U.S. Monthly Climate Normals (1991-2020). National Oceanic and Atmospheric Administration. September 11, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය September 11, 2021.
  59. "WMO Climate Normals for Guam/Marshall Islands, PI 1961–1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. September 11, 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය September 11, 2021.
  60. Pereda, Nathalie (2019-10-10). "Coral Reefs: Essential Ecosystems on Guam - Guampedia". www.guampedia.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-02.
  61. Murphy, Shannon (2009-10-01). "Seagrasses Overview - Guampedia". www.guampedia.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-02.
  62. Pereda, Nathalie (2017-08-04). "Mangroves: The Forest Between Land and Sea - Guampedia". www.guampedia.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-02.
  63. "Natural Environment - Guampedia". www.guampedia.com. සම්ප්‍රවේශය 2025-01-02.
  64. Murphy, Shannon (2011-02-13). "Ancient Guam's Environment - Guampedia". www.guampedia.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-02.
  65. Pereda, Nathalie (2019-10-02). "Guam's Amazing Caves - Guampedia". www.guampedia.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-02.
  66. Insects of Guam-I, Bulletin 172 (PDF). Bernice P. Bishop Museum. 1942. October 9, 2024 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය January 2, 2025.
  67. Insects of Guam-II, Bulletin 189 (PDF). Bernice P. Bishop Museum. 1946. January 9, 2025 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය January 2, 2025.
  68. "Insects of Micronesia". hbs.bishopmuseum.org. July 11, 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2025-01-02.
  69. Murphy, Shannon (2013-04-23). "Land Snails (Akaleha') of the Mariana Islands - Guampedia". www.guampedia.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-02.
  70. Kerr, Alexander M.; Bauman, Scott (2013). Annotated Checklist of the Land snails of the Mariana Islands, Micronesia (PDF). University of Guam (UOG).
  71. Murphy, Shannon (2009-09-30). "Native Forest Birds of Guam - Guampedia". www.guampedia.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-02.
  72. "Species recoveries bring hope amidst the biodiversity crisis - IUCN Red List | IUCN". iucn.org (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2019-12-10. සම්ප්‍රවේශය 2025-01-07.
  73. "Territory of Guam Fire Assessment January 2004" (PDF). March 24, 2009 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය March 24, 2009., pp. 6–7, guamforestry.org
  74. National Park Service. "Fire and Guam". United States Department of the Interior. December 13, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය June 16, 2007.
  75. Brown, Val (May 30, 2008). "Guam's Reefs are Important to Guam's Culture and Economy". Pacific Daily News. Agana Heights, Guam. p. 5. October 1, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය October 1, 2021. The results indicated that Guam's reefs are worth $127 million per year
  76. Brown, Valerie (2006). "Guam's Marine Preserves". Pacific Daily News. January 3, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  77. "Sea Life". Guam Visitors Bureau. May 31, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය May 20, 2020.
  78. "Management of Contaminated Harbor Sediments in Guam" (PDF). EPA Guam Report. August 8, 2007 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF).
  79. Packbier, Paul E.R. "Tumon Bay – Engineering a Better Environment". Directions Magazine; June/July 1996. July 26, 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය October 19, 2011.
  80. Holmes III, Rolston (2001). "Environmental Ethics in Micronesia, Past and Present, Part II—Guam Today: Still "on the Edge." Colonial Legacy and American Presence". International Society for Environmental Ethics Newsletter. 12 (3). June 9, 2007 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය June 16, 2007.
  81. Blust, Robert (2000). "Chamorro Historical Phonology". Oceanic Linguistics. 39 (1): 83–122. doi:10.1353/ol.2000.0002. ISSN 0029-8115. S2CID 170236058.
  82. Smith, Alexander D. (2017). "The Western Malayo-Polynesian Problem". Oceanic Linguistics. 56 (2): 435–490. doi:10.1353/ol.2017.0021. S2CID 149377092.
  83. "What Languages Are Spoken on Guam?". DeWitt Guam. November 2021. December 24, 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 24, 2022.
  84. "Guam - Religious Demography: Affiliation". Pew-Templeton Global Religious Futures Project. July 1, 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය March 25, 2021.
  85. "Guam | Catholics & Cultures". www.catholicsandcultures.org.
  86. Wuerch & Ballendorf 1994, පිටු අංකය: 44.
  87. Montón-Subías, Sandra; Hernando Gonzalo, Almudena (August 28, 2021). "Modern Colonialism and Cultural Continuity Through Material Culture: An Example from Guam and CHamoru Plaiting". International Journal of Historical Archaeology (ඉංග්‍රීසි බසින්). 26 (3): 823–847. doi:10.1007/s10761-021-00626-3. hdl:10230/53171. ISSN 1573-7748. S2CID 239658158.
  88. "» Voices of Our Elders". www.guampedia.com. November 4, 2015. April 21, 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය April 26, 2022.
  89. Cunningham & Beaty 2001, පිටු අංකය: 5-6.
  90. Cunningham & Beaty 2001, පිටු අංකය: 5.
  91. Safford 1912, පිටු අංකය: 11.
  92. Boquet, Yves (2017). The Philippine Archipelago. Springer Geography. Springer. p. 75. doi:10.1007/978-3-319-51926-5. ISBN 978-3-319-51926-5. S2CID 132890899. November 7, 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය November 19, 2022.
  93. Safford 1912, පිටු අංක: 13–14.
  94. Marsh, Kelly G.; Taitano, Tyrone J. (2015). "Guam". The Contemporary Pacific. 27: 223–232. doi:10.1353/cp.2015.0021. S2CID 258106437.
  95. Robert Balajadia (January 10, 2014). "GUAM'S FAVORITE PRO TEAMS". Guam Sports Network. January 20, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය January 21, 2021.
  96. "GBA: Bombers hold off MVP for season 3 title". May 30, 2017. July 17, 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය June 3, 2017.
  97. Tomas, Jojo Santo (April 9, 2020). "Samoa Pacific Games: Guam basketball teams notch wins". Pacific Daily News. සම්ප්‍රවේශය January 10, 2021.[permanent dead link]
  98. FIFA.com. "2018 FIFA World Cup Russia - Qualifiers - Asia". FIFA.com. September 5, 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය September 12, 2015.
  99. "Slinging.org Forum - Guam 2021". Guam Sports Network. December 10, 2020. January 18, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය January 21, 2021.
  100. "Guam And It's [sic] Potential Impact On The Global Slinging Community". Fokai. March 23, 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය April 7, 2023.
  101. Lin, Tom C.W., Americans, Almost and Forgotten සංරක්ෂණය කළ පිටපත සැප්තැම්බර් 21, 2020 at the Wayback Machine, 107 California Law Review (2019)
  102. "UN Tourism Data Dashboard". www.unwto.org. සම්ප්‍රවේශය 2025-08-05.
  103. "Guam Visitors Bureau Tourist Statistics". August 27, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 27, 2007.. visitguam.org
  104. "Japan: traveler numbers to Guam 2023 | Statista". Statista (ඉංග්‍රීසි බසින්). August 9, 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2025-03-29.
  105. "Tourism Recovery Plan for Guam" (PDF).
  106. "Bad news and bright spots: Guam's tourism industry in 2024 | Marianas Business Journal". www.mbjguam.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-03-29.
  107. Jordan, Mary; Sullivan, Kevin (January 2, 1999). "KMART IS AN EASY SELL ON GUAM". Washington Post. November 14, 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය August 9, 2017.
  108. "2004 Guam Yearbook" (PDF). October 29, 2005 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය July 19, 2007.
  109. "Guam BLS". February 13, 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය February 11, 2021.
  110. "Unemployment Situation on Guam – Bureau of Labor Statistics". සම්ප්‍රවේශය November 22, 2023.
  111. "Unemployment Situation on Guam – Bureau of Labor Statistics".
  112. "Compact of Free Associate Amendments Act of 2003". Act of 2003 (PDF).
  113. "Consolidated Appropriations Act, 2024". Act of 2024 (PDF).
  114. McAvoy, Audrey (February 25, 2010). "EPA sharply criticizes military's Guam plan". The Boston Globe. May 12, 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 28, 2010.
  115. McAvoy, Audrey (February 25, 2010). "EPA sharply criticizes military's Guam plan". The Boston Globe. May 12, 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 28, 2010.
  116. "Marine Corps activates Camp Blaz in Guam". United States Marine Corps Flagship (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). March 8, 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය March 8, 2022.
  117. Rogers, Robert F. (1995). Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-1678-0.
  118. Lin, Tom C.W., Americans, Almost and Forgotten සංරක්ෂණය කළ පිටපත සැප්තැම්බර් 21, 2020 at the Wayback Machine, 107 California Law Review (2019)
  119. Natividad, Lisalinda (May 30, 2012). "Statement of the Non-Self Governing Territory of Guam to the Pacific Regional Seminar on the implementation of the third decade for the eradication of colonialism: current realities and prospects in Quito, Ecuador" (PDF). United Nations. April 12, 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය February 21, 2019.
  120. "Commission on Decolonization 2014". Guampedia. December 3, 2016. February 28, 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය February 27, 2017.
  121. "Guam Constitutional Conventions (ConCon) - Guampedia". www.guampedia.com. August 27, 2013.
  122. Raymundo, Shawn (December 8, 2016). "Commission to launch series of decolonization meetings". Pacific Daily News. සම්ප්‍රවේශය February 27, 2017.
  123. "Secretary-General Urges Concrete Action to Advance Decolonization Agenda as Pacific Regional Seminar Convenes". United Nations. May 31, 2016. February 28, 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය February 27, 2017. "Let us seize this opportunity to identify concrete actions to advance the decolonization agenda," Mr. Ban said ... according to the United Nations Charter and relevant General Assembly resolutions, a full measure of self-government could be achieved through independence, integration or free association with another State. The choice should be the result of the freely expressed will and desire of the peoples of the Non-Self-Governing Territories.
  124. "Secretary-General Urges Concrete Action to Advance Decolonization Agenda as Pacific Regional Seminar Convenes". United Nations. May 31, 2016. February 28, 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය February 27, 2017.
  125. "UNPO Welcomes 5 New Members!". unpo.org. August 3, 2020. August 6, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය August 7, 2020.
  126. "Guam: Territory to be Inducted into UNPO". unpo.org. July 31, 2020. August 9, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය August 7, 2020.
  127. Staff (April 2016). "UOG poll: Guamanians prefer statehood". KUAM-TV (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය December 12, 2023.
  128. Freymann, Eyck (October 14, 2020). "Counter China by Making Guam a State". Foreign Policy (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය December 12, 2023.
  129. "How many counties are there in the United States?". USGS.gov. September 7, 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය July 7, 2018.
  130. J. N. Deak (August 5, 1996). "PL-NANP-004" (PDF). North American Numbering Plan Administration. November 26, 2010 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය October 12, 2010.
  131. Calabrese, Michael; Daniel Calarco; Colin Richardson (May 24, 2012). "The Most Expensive Internet in America". Slate. December 18, 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය January 6, 2020.
  132. 19 U.S.C. § 1401(h) සංරක්ෂණය කළ පිටපත ජූලි 31, 2018 at the Wayback Machine .
  133. 19 C.F.R. § 7.2(b) (2018) සංරක්ෂණය කළ පිටපත ජූලි 31, 2018 at the Wayback Machine .
  134. "People of Territory of Guam v. Sugiyama, 846 F. 2d 570 – Court of Appeals, 9th Circuit 1988 – Google Scholar". September 21, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය November 18, 2019.
  135. "People of Territory of Guam v. SUGIYAMA, 859 F. 2d 1428 – Court of Appeals, 9th Circuit 1988 – Google Scholar". September 21, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය November 18, 2019.
  136. 5 Guam Code Ann. § 73126 (2005) සංරක්ෂණය කළ පිටපත අප්‍රේල් 12, 2019 at the Wayback Machine .
  137. "Guam Public Library System – A Report To Our Citizens" (PDF). September 18, 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය September 25, 2008.
  138. "Merrow Report: First to Worst". PBS. August 10, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය November 8, 2007.
  139. "State Comparisons". 1996. July 13, 2007 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය November 8, 2007.
  140. Grace, Ted; Teresita Salos (1966). "Guam's Education Marches On". Peabody Journal of Education. 44 (1): 37–39. doi:10.1080/01619566609537383.
  141. "An act to establish a guam parental school choice program". 1999. December 14, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය November 8, 2007.
  142. "Rats, other problems face Guam schools සංරක්ෂණය කළ පිටපත ජනවාරි 19, 2012 at the Wayback Machine." Pacific Stars and Stripes. October 3, 1993.
  143. Guam School to Be Renamed in Honor of NASA Astronaut William McCool|SpaceRef – Your Space Reference. SpaceRef (August 21, 2003). Retrieved June 13, 2012.
  144. "District and School Contact Information". pac.dodea.edu. May 9, 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය May 10, 2006.
  145. "Politics Trumps Performance in Guam School System". Pacific Islands Report. June 15, 2006. October 6, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය June 16, 2007.
  146. Welcome to the official Guam Memorial Hospital Authority Website! – Tonyt සංරක්ෂණය කළ පිටපත නොවැම්බර් 24, 2009 at the Wayback Machine. Gmha.org. Retrieved June 13, 2012.
  147. U.S Naval Hospital Guam සංරක්ෂණය කළ පිටපත ජූනි 17, 2012 at the Wayback Machine. United States Navy
  148. "Guam's CareJet Program Resumes Service". Air Medical Net. September 10, 2012. April 5, 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය April 21, 2016.
  149. Sablan, Jerick (January 4, 2016). "No. 5: Guam Regional Medical City opens". Pacific Daily News. February 10, 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය April 21, 2016.
  150. "Guam | Medicaid". www.medicaid.gov. October 9, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය October 9, 2021.
ඕෂනියාවේ ස්වෛරී රාජ්‍යයන් සහ පරායත්ත භූමි ප්‍රදේශ ලැයිස්තුව

විකිපීඩියා, විකි, විශ්වකෝෂය, පොත, පුස්තකාලය, ලිපිය, කියවීම, නොමිලේ බාගත කිරීම, ගුවාම් පිළිබඳ තොරතුරු, ගුවාම් යනු කුමක්ද? ගුවාම් යනු කුමක් දර්ශනය කරන්නේ?

මුල් පිටුව | ඉහළට යාම
© 2025 www.dl1.si-lk.nina.az — සියලු හිමිකම් සුරකින ලදී.