වියානා

වියානා (ⁱ/viˈɛnə/ vee-EN-ə; ජර්මන්: Wien [viːn] ; Austro-Bavarian: Wean [veɐ̯n]) යනු අගනුවර, වඩාත්ම ජනාකීර්ණ නගරය සහ ඔස්ට්‍රියාවේ ප්‍රාන්ත නවයෙන් එකකි. එය ඔස්ට්‍රියාවේ ප්‍රාථමික නගරය වන අතර එහි ජනගහනය මිලියන දෙකකට වඩා වැඩිය. එහි විශාල අගනගර ප්‍රදේශයේ ජනගහනය ආසන්න වශයෙන් 2.9 කි. මිලියන ගණනක් වන අතර, රටේ ජනගහනයෙන් තුනෙන් එකක් පමණ නියෝජනය කරයි. වියානා යනු රටේ සංස්කෘතික, ආර්ථික සහ දේශපාලන මධ්‍යස්ථානය වන අතර, යුරෝපීය සංගමයේ ජනගහනය අනුව පස්වන විශාලතම නගරය වන අතර, ඩැනියුබ් ගඟේ පිහිටි නගර අතරින් වඩාත්ම ජනාකීර්ණ වේ.

වියානා Wien  (ජර්මන්) Wean  (Bavarian)
අගනුවර, ජනපදය සහ මහ නගර සභාව
ධජය Seal Coat of arms Logo
වියානා Show map of Austria වියානා Show map of Europe Location within Austria##Location within Europe
ඛණ්ඩාංක: 48°12′30″N 16°22′21″E / 48.20833°N 16.37250°E / 48.20833; 16.37250
Country	Austria
State	Vienna
ආණ්ඩුව / පරිපාලනය
• ඉහළම අධිකරණය	State and Municipality
• Mayor and Governor	Michael Ludwig (SPÖ)
සරිය
• Total	414.78 කිමී^2 (160.15 සතරැස් සැත)
• භූමිය	395.25 කිමී^2 (152.61 සතරැස් සැත)
• ජලය	19.39 කිමී^2 (7.49 සතරැස් සැත)
උන්නතාංශය	151–542 මී (Bad rounding hereFormatting error: invalid input when rounding අඩි)
ජනගහණය(2025)	2,028,499
• අනුස්ථිතිය	10th in Europe 1st in Austria
• ඝණත්වය	5,120/කිමී^2 (13,250/වර්ග සැත)
• නාගරික	2,223,236 ("Kernzone")
• පුරවර	2,890,577
• Ethnicity	46% Austrian 54% Other
GDP
• Total	€110.9 billion (2024)
• Per capita	€56,600
වේලා කලාප	CET (UTC+01:00)
• ගිම්හානය (DST)	CEST (UTC+02:00)
Postal code	1xx0 (xx = district number) 1300 (airport) 1400 (United Nations) other 1yyy (postal boxes)
ISO 3166 කේතය	AT-9
වාහන ලියාපදිංචිය	W
HDI (2022)	0.948 very high · 1st of 9
Seats in the Federal Council	10 / 60
GeoTLD	.wien
වෙබ් අඩවිය	wien.gv.at (ජර්මන් බසින්)
යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම අඩවිය Official name Historic Centre of Vienna Type Cultural Criteria ii, iv, vi Designated 2001 (25th session) Reference no. 1033 Area 371 ha UNESCO Region Europe and North America Endangered 2017 (2017)–present

මෙම නගරය පිහිටා ඇත්තේ ඇල්ප්ස් කඳුවැටියේ ඊසානදිග කඳු පාමුල වන වියානා වනාන්තරයේ ( වීනර්වෝල්ඩ් ) නැගෙනහිර මායිමේ වන අතර එය පන්නෝනියානු ද්‍රෝණියට සංක්‍රමණය වන විට ඔස්ට්‍රියාවේ බටහිර ප්‍රදේශවලින් වියානා වෙන් කරයි. එය ඩැනියුබ් හි පිහිටා ඇති අතර එය ඉතා නියාමනය කරන ලද වියන්ෆ්ලස් ( වියානා ගඟ ) හරහා ගමන් කරයි. වියානා සම්පූර්ණයෙන්ම පහළ ඔස්ට්‍රියාවෙන් වට වී ඇත.

රෝමානුවන් වියානාහි කාස්ට්‍රම් එකක් ආරම්භ කළ අතර, එය ඔවුන් වින්ඩෝබෝනා ලෙස හැඳින්වූ අතර, 1 වන සියවසේදී, එම කලාපය පන්නෝනියා පළාතට අයත් විය. එය 212 දී රෝම නගර අයිතිවාසිකම් සහිත මහ නගර සභාවක් දක්වා උසස් කරන ලදී. මෙයින් පසු, ලොම්බාර්ඩ්වරුන්ගේ සහ පසුව පන්නෝනියානු අවාර්වරුන්ගේ බලපෑම් ක්ෂේත්‍රයේ කාලයක් ඇති වූ අතර, ස්ලාව් ජාතිකයන් කලාපයේ ජනගහනයෙන් බහුතරයක් පිහිටුවා ගත්හ. 8 වන සියවසේ සිට, මෙම කලාපය බයිවාරි විසින් පදිංචි කරන ලදී. 1155 දී, වියානා 976 සිට 1246 දක්වා ඔස්ට්‍රියාව පාලනය කළ බාබන්බර්ග්වරුන්ගේ ආසනය බවට පත්විය. 1221 දී වියානාට නගර අයිතිවාසිකම් ලබා දෙන ලදී. 16 වන සියවසේදී, බාබන්බර්ග්වරුන්ගෙන් පසු පැමිණි හැබ්ස්බර්ග්වරු, ශුද්ධ රෝම අධිරාජ්‍යයේ අධිරාජ්‍යයන්ගේ ආසනය ලෙස වියානා ස්ථාපිත කළ අතර, එය 1806 දී අධිරාජ්‍යය විසුරුවා හැරීම දක්වා පැවති තනතුරකි, කෙටි බාධාවකින් පමණි. 1804 දී ඔස්ට්‍රියානු අධිරාජ්‍යය පිහිටුවීමත් සමඟ වියානා එහි සහ එහි අනුප්‍රාප්තික රාජ්‍යයන් සියල්ලේම අගනුවර බවට පත්විය.

නූතන යුගය පුරාම වියානා ලෝකයේ විශාලතම ජර්මානු භාෂාව කතා කරන නගර අතර වේ. එය 18 වන සහ 19 වන සියවස්වල විශාලතම නගරය වූ අතර, 20 වන සියවස ආරම්භයේදී බර්ලිනය විසින් එය අභිබවා යාමට පෙර මිලියන දෙකක ජනගහනයක් දක්වා ඉහළ ගියේය. වියානා එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය, ඔපෙක් සහ OSCE ඇතුළු බොහෝ ප්‍රධාන ජාත්‍යන්තර සංවිධානවලට සත්කාරකත්වය සපයයි. 2001 දී, නගර මධ්‍යස්ථානය යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම අඩවියක් ලෙස නම් කරන ලදී. 2017 ජූලි මාසයේදී, එය අනතුරේ ඇති ලෝක උරුම ලැයිස්තුවට ගෙන යන ලදී.

බීතෝවන්, බ්‍රහ්ම්ස්, බෲක්නර්, හේඩ්න්, මාලර්, මොසාර්ට්, ෂෝන්බර්ග්, ෂුබට්, ජොහාන් ස්ට්‍රෝස් I සහ ජොහාන් ස්ට්‍රෝස් II ඇතුළු බොහෝ ප්‍රසිද්ධ සම්භාව්‍ය රචකයින්ගේ නිවහන වූ වියානා එහි පොහොසත් සංගීත උරුමය සඳහා ප්‍රසිද්ධය. වියානා සම්භාව්‍යවාදයේ යුගයේ සිට 20 වන සියවසේ මුල් භාගය දක්වා ප්‍රමුඛ යුරෝපීය සංගීත මධ්‍යස්ථානයක් ලෙස එය වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. ලොව ප්‍රථම මනෝ විශ්ලේෂකයා වන සිග්මන්ඩ් ෆ්‍රොයිඩ්ගේ නිවහන නගරය විය. වියානාහි ඓතිහාසික මධ්‍යස්ථානය බැරොක් මාලිගා සහ උද්‍යාන ඇතුළු වාස්තු විද්‍යාත්මක කණ්ඩායම් වලින් පොහොසත් වන අතර එය මහා ගොඩනැගිලි, ස්මාරක සහ උද්‍යාන වලින් වැසී ඇත.

යොමු කිරීම්

1. "Population 01.01.2025". සම්ප්‍රවේශය 1 April 2025.
2. "Bevölkerung Stadtregion Wien". stadtregionen.at (ජර්මන් බසින්). 3 December 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 December 2023.
3. Becoming a Minority Project. "Vienna – BAM – Becoming a Minority". bamproject.eu. 21 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 August 2021.
4. "Vienna in Figures 2024" (PDF). සම්ප්‍රවේශය 17 December 2024.
5. "Postlexikon". Post AG. 2018. 1 December 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2 June 2018.
6. "Austria". Subnational HDI (v7.0). Global Data Lab (ඉංග්‍රීසි බසින්). Institute for Management Research, Radboud University. 24 May 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 May 2024.
7. Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Vienna inscribed on List of World Heritage in Danger". UNESCO World Heritage Centre. 3 October 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 May 2019.
8. Wells, John C. (2008). "Longman Pronunciation Dictionary". Longman Pronunciation Dictionary (3rd ed.). Longman.
   ISBN 978-1-4058-8118-0
   . 
9. Roach, Peter (2011). "Cambridge English Pronouncing Dictionary". Cambridge English Pronouncing Dictionary (18th ed.). Cambridge: Cambridge University Press.
   ISBN 978-0-521-15253-2
   . 
10. "Bevölkerung zu Jahres-/Quartalsanfang" [Population at beginning of year/quarter] (ජර්මන් බසින්). Statistik Austria. 8 November 2023. 7 June 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 November 2023.
11. "Bevölkerung zu Jahres-/Quartalsanfang" [Population at the beginning of the year/quarter]. Statistik Austria. 1 April 2022. 12 June 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 May 2022.
12. "Population on 1 January by broad age group, sex and metropolitan regions". Eurostat. 4 May 2022. 24 November 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 May 2022.
13. "Vienna after the war" (PDF). The New York Times. 29 December 1918. 15 February 2020 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
14. "Wien nun zweitgrößte deutschsprachige Stadt". touch.ots.at. 20 July 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 21 July 2013.
15. "Ergebnisse Zensus 2011" (ජර්මන් බසින්). Statistische Ämter des Bundes und der Länder. 31 May 2013. 5 June 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 31 May 2013.
16. "Historic Centre of Vienna". UNESCO. 10 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 July 2017.
17. "Vienna's musical heritage - Mozart, Strauss, Haydn and Schubert". Music of Vienna (ඉංග්‍රීසි බසින්). 25 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 March 2024.
18. "Historic Centre of Vienna". UNESCO World Heritage Centre. 2 November 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 19 May 2012.

උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: "lower-alpha" නම් කණ්ඩායම සඳහා <ref> ටැග පැවතුණත්, ඊට අදාළ <references group="lower-alpha"/> ටැග සොයාගත නොහැකි විය.