මානව සංවර්ධන දර්ශකය

මානව සංවර්ධන දර්ශකය, මාසද (ඉංග්‍රීසි:  Human Development Index, HDI) යනු ආර්ථික විද්‍යාත්මක දර්ශකයකි.

මානව සංවර්‍ධන දර්‍ශකය (මා.සං.ද) (Human Development Index) (HDI) යනු රටවල්වල ආයුෂ අපේක්ෂාව, අධ්‍යාපනය, හා ප්‍රතිශීර්ෂ ආදායම පෙන්වන දර්ශකයන් අනුව ලොව රටවල් මානව සංවර්ධන අවස්ථා හතරකට වර්ග කරන්නා වූ සංයුක්ත සංඛ්‍යානමය දර්ශකයකි. යම් රටක ආයු අපේක්ෂාව, අධ්‍යාපන මට්ටම හා ප්‍රතිශීර්ෂ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඉහළ විට රටක් මා.සං.ද. හි ඉහළ ලකුණු ලැබේ. මා.සං.ද හි නිර්මාපකයා වන්නේ පකිස්ථාන ආර්ථික විද්‍යාඥ මහබූබ්-උල්-හක් ය.

2010 මානව සංවර්ධන වාර්තාව මඟින් අසමානත්ව සැකසූ මානව සංවර්ධන දර්ශකය (අ.මා.සං.ද) ඉදිරිපත් කරන ලදී. සරල මා.සං.ද ප්‍රයෝජනවත් දර්ශකයක් වුව ද, "අ.මා.සං.ද යනු සැබෑ ම මානව සංවර්ධන මට්ටම (අසමානත්වත් ගණනයට එකතු වන නිසා)" බවත් "මා.සං.ද මානව සංවර්ධනයට ඇති 'හැකියාව' (අසමානතාවයන් නැතිවූයේ නම් ලබාගත හැකි වන උපරිම අ.මා.සං.ද ලකුණ) පෙන්වන දර්ශකයක් ලෙස තව දුරටත් දර්ශනය කළ හැකි ය."යි එම වාර්තාව මඟින් දක්වා ඇත.

මෙම දර්‍ශකය මානව සංවර්ධන ප්‍රවේශය මත පදනම් වී ඇත. උල් හක්ට අනුව මෙහි රාමුව වන්නේ මිනිසුන්ට කැමති දේ "වීමට" හා "කිරීමට" ඇති හැකියාව යි. උදාහරණ ලෙස ---වීම්: නිරාහාර නොවීම, හිසට වහලක් තිබීම, නිරෝගී වීම; කිරීම්: රැකියා, අධ්‍යාපනය, ඡන්දය භාවිතය, ප්‍රජා දිවියට සහභාගී වීම. තවත් ප්‍රධාන කරුණක් වන්නේ තෝරා ගැනීමට ඇති නිදහස යි; යමෙක් ස්වේච්ඡාවෙන් නිරාහාර ව සිටීම (උපවාසය) යමෙක් හට අහර මිලදී ගැනීමට නො හැකි ව නිරාහාර ව සිටීමෙන් ඉතා වෙනස් තත්ත්වයකි.

2016 මානව සංවර්ධන දර්ශකය

එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවර්ධන වැඩසටහන මඟින් සම්පාදිත 2016 මානව සංවර්ධන දර්ශකය 2017 මැදින් මස 21 ප්‍රකාශනය වූ අතර 2015 හි ඇස්තමේන්තුගත දත්තවලට අනුරූප ව මා.සං.ද ගණනය කර ඇත. පහත ඇත්තේ "ඉතා ඉහළ මානව සංවර්ධනය"ක් ඇති රටවල් ය:

• = වැඩිවීම
• = වෙනස් නොවීම
• ▼ = අඩුවීම.
• වරහන් තුළ ඇති අංකයෙන් 2015 වාර්තාවට සාපේක්ෂව එම රට ස්ථාන කීයකින් වෙනස් වී ඇත්දැයි දක්වයි.

ශ්‍රේණිය		රට	ලකුණ
2015 දී ගත් 2016 ඇස්තමේන්තු	පෙර වසරේ ස්ථානයෙන් වෙනස්වීම		2015 දී ඇස්තමේන්තුගත 2016 ලකුණ	පෙර වසරින් වෙනස්වීම
1		නෝර්වේ	0.949	0.001
2		ඕස්ට්‍රේලියාව	0.939	0.002
2		ස්විට්සර්ලන්තය	0.939	0.001
4	(2)	ජර්මනිය	0.926	0.002
5	(1)	ඩෙන්මාර්කය	0.925	0.002
5	(6)	සිංගප්පූරුව	0.925	0.013
7	▼ (1)	නෙදර්ලන්තය	0.924	0.001
8		අයර්ලන්තය	0.923	0.003
9	(7)	අයිස්ලන්තය	0.921	0.002
10	▼ (1)	කැනඩාව	0.920	0.001
10	▼ (2)	ඇමරිකාව	0.920	0.002
12		හොංකොං	0.917	0.001
13	▼ (4)	නවසීලන්තය	0.915	0.002
14	(1)	ස්වීඩනය	0.913	0.004
15	▼ (1)	ලිච්ටෙන්ස්ටයින්	0.912	0.001
16	▼ (4)	එක්සත් රාජධානිය	0.909	0.003
17	(3)	ජපානය	0.903	0.001
18		දකුණු කොරියාව	0.901	0.002
19		ඊශ්‍රායලය	0.899	0.001
20		ලක්සම්බර්ග්	0.898	0.002
21	(1)	ප්‍රංශය	0.897	0.003
22	▼ (1)	බෙල්ජියම	0.896	0.001
23		ෆින්ලන්තය	0.895	0.002
24		ඔස්ට්රියාව	0.893	0.001
25	(2)	ස්පාඤ්ඤයේ	0.892	0.005
26		ස්ලෝවීනියාව	0.890	0.002
27	(1)	ඉතාලිය	0.887	0.006
28		චෙකියාව	0.878	0.003
29		ග්‍රීසිය	0.866	0.001
30		බෲනායි	0.865	0.001
30	(1)	එස්ටෝනියාව	0.865	0.002
32		ඇන්ඩෝරා	0.858	0.001
33	(1)	සයිප්‍රසය	0.856	0.002
33	(2)	මෝල්ටා	0.856	0.003
33		මෝල්ටා	0.856	0.001
36		පෝලන්තය	0.855	0.003
37		ලිතුවේනියාව	0.848	0.002
38	(4)	චිලී	0.847	0.002
38		සවුදි අරාබිය	0.847	0.002
40	▼ (5)	ස්ලෝවැකියාව	0.845	0.003
41		පෘතුගාලය	0.843	0.002
42		එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්යය	0.840	0.004
43		හංගේරියාව	0.836	0.002
44		ලැට්වියාව	0.830	0.002
45	▼ (5)	ආර්ජන්ටිනාව	0.827	0.001
45	(1)	ක්‍රොඒෂියාව	0.827	0.004
47	▼ (1)	බහරේන්	0.824	0.001
48	(1)	මොන්ටිනිග්‍රෝ	0.807	0.003
49	▼ (1)	රුසියාව	0.804	▼ 0.001
50	(1)	රොමේනියාව	0.802	0.004
51	▼ (1)	කුවේට්	0.800	0.001

අසමානත්ව සැකසූ මා.සං.ද

අසාමානතාවන් සැකසන ලද මානව සංවර්ධන දර්ශකය (අ.මා.සං.ද) යනු "අසමානතාවන් සැළකිල්ලට ගත් කළ සමාජයක මිනිසුන්ගේ මානව සංවර්ධන මට්ටම පිළිබඳ මිනුම" ය.

මෙහි ස්ථාන/ශ්‍රේණි මා.සං.ද ට නිසිලෙස ම නො ගැලපෙන්නේ අ.මා.සං.ද දත්ත නොමැති රටවල් මෙයට එකතු කර නැති බැවිනි (p. 206).

1.  නෝර්වේ 0.898
2.  අයිස්ලන්තය 0.868
3.  නෙදර්ලන්තය 0.861
4.  ඕස්ට්‍රේලියාව 0.861
5.  ජර්මනිය 0.859
6.   ස්විට්සර්ලන්තය 0.859
7.  ඩෙන්මාර්කය 0.858
8.  ස්වීඩනය 0.851
9.  අයර්ලන්තය 0.850
10.  ෆින්ලන්තය 0.843
11.  කැනඩාව 0.839
12. සැකිල්ල:රටේ දත්ත ස්ලොවිනියාව 0.838
13.  එක්සත් රාජධානිය 0.836
14.  චෙක් ජනරජය 0.830
15.  ලක්සම්බර්ග් 0.827
16.  බෙල්ජියම 0.821
17.  ඔස්ට්‍රියාව 0.815
18.  ප්‍රංශය 0.813
19.  එක්සත් ජනපදය 0.796
20. සැකිල්ල:රටේ දත්ත ස්ලෝවැකියාව 0.793
21.  ජපානය 0.791
22.  ස්පාඤ්ඤය 0.791
23. සැකිල්ල:රටේ දත්ත එස්ටෝනියාව 0.788
24.  මෝල්ටාව 0.786
25.  ඉතාලිය 0.784
26.  ඊශ්‍රායලය 0.778
27.  පෝලන්තය 0.774
28. සැකිල්ල:රටේ දත්ත හංගේරියාව 0.771
29.  සයිප්‍රස් 0.762
30.  ලිතුවේනියාව 0.759
31.  ග්‍රීසිය 0.758
32.  පෘතුගාලය 0.755
33.  දකුණු කොරියාව 0.753
34.  Croatia 0.752
35.  ලැට්වියාව 0.742
36.  Montenegro 0.736
37.  රුසියාව 0.725
38.  රොමේනියාව 0.714
39.  ආර්ජන්ටිනාව 0.698
40. සැකිල්ල:රටේ දත්ත චිලී 0.691

"ඉතා ඉහළ මානව සංවර්ධන" ලකුණක් තිබෙනමුත් අ.මා.සං.ද දත්ත නොමැති රටවල්: තායිවාන්, නවසීලන්තය, සිංගප්පූරුව, හොංකොං, ලීච්ටන්ස්ටේන්, බෲනායි, කටාර්, සෞදි අරාබිය, ඇන්ඩෝරාව, එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්යය, බහරේන් හා කුවේට්.

මූලාශ්‍ර

1. http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf