මැද පෙරදිග

මැද පෙරදිග යනු අරාබි අර්ධද්වීපය, ලෙවන්ට්, තුර්කිය, ඊජිප්තුව, ඉරානය සහ ඉරාකය ආවරණය වන භූ දේශපාලන කලාපයකි. මෙම පදය 20 වැනි සියවසේ මුල් භාගයේ සිට ආසන්න පෙරදිග යන පදය (ඈත පෙරදිගට ප්‍රතිවිරුද්ධව) වෙනුවට ආදේශකයක් ලෙස පුළුල් ලෙස ව්‍යාප්ත විය. "මැදපෙරදිග" යන යෙදුම එහි වෙනස්වන අර්ථ දැක්වීම් සම්බන්ධයෙන් යම් ව්‍යාකූලත්වයකට තුඩු දී ඇත, සහ යුරෝ කේන්ද්‍රීය ලෙස සැලකීම. මෙම කලාපයට බටහිර ආසියාවේ සමීපව සම්බන්ධ වූ නිර්වචනයට ඇතුළත් වන භූමි ප්‍රදේශවලින් අතිමහත් බහුතරයක් ඇතුළත් වේ, නමුත් දකුණු කොකේසස් නොමැතිව, ඊට අමතරව ඊජිප්තුව (සීනායි පමණක් නොව) සහ තුර්කිය (නැගෙනහිර ත්‍රේස් ඇතුළුව) ඇතුළත් වේ.

මැද පෙරදිග

භූමිප්‍රමාණය	7,207,575 km² (2,782,860 sq mi)
ජනගහණය	371 million (2010)
රටවල්	UN members (16) Bahrain Cyprus Egypt Iran Iraq Israel Jordan Kuwait Lebanon Oman Qatar Saudi Arabia Syria Turkey United Arab Emirates Yemen UN observer^{[broken anchor]} (1) Palestine De facto (1) සැකිල්ල:රටේ දත්ත Northern Cyprus
පරායත්ත රාජ්‍යයන්	External (1) සැකිල්ල:රටේ දත්ත Akrotiri and Dhekelia (United Kingdom) Internal (2) සැකිල්ල:රටේ දත්ත Kurdistan (Iraq) සැකිල්ල:රටේ දත්ත Rojava (Syria) Occupied (4) East Jerusalem Gaza Strip Golan Heights සැකිල්ල:රටේ දත්ත West Bank UN buffers (2) UNBZC UNDOF Zone
භාෂා	60 languages Official languages Arabic English Greek Hebrew Kurdish Persian Turkish Languages without official status (spoken by diaspora or other minorities) Albanian Armenian Abaza Abkhaz Amharic Azerbaijani Balochi Bosniak^{[සැක සහිත – සාකච්ඡාව]} Chechen Chinese Circassian Crimean Tatar Coptic Domari French Balkan Gagauz Turkish Georgian Gilaki Hungarian Hindi Indonesian Italian Kazakh Kumyk Kurbet Kyrgyz Judæo-Spanish Laz Luri Marathi Malayalam Mazanderani Neo-Aramaic Nobiin Qashqai Romanian Russian Siwa Somali Syriac Spanish Punjabi Tagalog Talysh Tatar Turkmen Turoyo Ukrainian Urdu Uyghur Yiddish Zaza
වේලා කලාප	UTC+02:00, UTC+03:00, UTC+03:30, UTC+04:00
විශාලතම නගර	10 largest cities in the Middle East Istanbul Cairo Tehran Baghdad Riyadh Ankara Alexandria İzmir Jeddah Amman

බොහෝ මැද පෙරදිග රටවල් (18 න් 13) අරාබි ලෝකයේ කොටසකි. කලාපයේ වඩාත්ම ජනාකීර්ණ රටවල් වන්නේ ඊජිප්තුව, තුර්කිය සහ ඉරානය වන අතර සෞදි අරාබිය ප්‍රදේශය අනුව විශාලතම මැද පෙරදිග රට වේ. මැදපෙරදිග ඉතිහාසය පුරාණ කාලය දක්වා දිවෙන අතර, කලාපයේ භූ දේශපාලනික වැදගත්කම සහස්‍ර ගණනාවක් තිස්සේ හඳුනාගෙන ඇත.යුදෙව් ආගම, ක්‍රිස්තියානි ධර්මය සහ ඉස්ලාම් ඇතුළු ප්‍රධාන ආගම් කිහිපයක් මැද පෙරදිගින් ආරම්භ වී ඇත. අරාබිවරුන් කලාපයේ ප්‍රධාන ජනවාර්ගික කණ්ඩායම සමන්විත වන අතර, පසුව ටර්ක්ස්, පර්සියානුවන්, කුර්දි, අසේරිස්, කොප්ට්ස්, යුදෙව්වන්, ඇසිරියානුවන්, ඉරාක ටර්ක්මන්, යසිඩිස් සහ ග්‍රීක සයිප්‍රස්වරු වෙති.

මැද පෙරදිග සාමාන්‍යයෙන් උණුසුම්, ශුෂ්ක දේශගුණයක් ඇත, විශේෂයෙන් අරාබි සහ ඊජිප්තු ප්‍රදේශවල. ඊජිප්තුවේ නයිල් ඩෙල්ටාව, මෙසපොතේමියාවේ ටයිග්‍රිස් සහ යුප්‍රටීස් ජල පෝෂක ප්‍රදේශ සහ ලෙවන්ට්හි වැඩි ප්‍රදේශයක් පුරා විහිදෙන ජෝර්දාන් ගංගා ද්‍රෝණිය වැනි සීමිත ප්‍රදේශවල කෘෂිකර්මාන්තයට ආධාර කිරීම සඳහා ප්‍රධාන ගංගා කිහිපයක් වාරිමාර්ග සපයයි. මෙම ප්‍රදේශ සාමූහිකව සාරවත් අඩ සඳ ලෙස හඳුන්වන අතර, ඉතිහාසඥයින් විසින් ශිෂ්ටාචාරයේ තොටිල්ල ලෙස දිගු කලක් තිස්සේ හැඳින්වූ දෙයෙහි හරය (දැන් ලෝකයේ විවිධ ප්‍රදේශවලට අදාළ ලේබලය) ඇතුළත් වේ. අනෙක් අතට, ලෙවන්ටයින් වෙරළ සහ තුර්කියේ බොහෝ ප්‍රදේශවල වියළි ගිම්හාන සහ සිසිල්, තෙත් ශීත සහිත මධ්‍යධරණී මුහුදට ආවේණික සාපේක්ෂ සෞම්‍ය දේශගුණයක් ඇත. පර්සියානු ගල්ෆ් කලාපයට මායිම්ව ඇති රටවල් බොහොමයක විශාල ඛනිජ තෙල් සංචිත ඇති අතර, විශේෂයෙන් අරාබි අර්ධද්වීපයේ රජවරුන් ඛනිජ තෙල් අපනයනයෙන් ආර්ථික වශයෙන් ප්‍රතිලාභ ලබයි. ශුෂ්ක දේශගුණය සහ පොසිල ඉන්ධන කර්මාන්තය මත දැඩි ලෙස රඳා පැවතීම නිසා මැදපෙරදිග දේශගුණික විපර්යාස සඳහා දැඩි දායකත්වයක් සපයන අතර එමඟින් දැඩි ලෙස අහිතකර ලෙස බලපානු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන කලාපයකි.

මාග්‍රෙබ් සහ සුඩාන ප්‍රාන්ත ඇතුළත් පුළුල් මැද පෙරදිග සහ උතුරු අප්‍රිකාව (MENA) හෝ ඊට අමතරව නැගෙනහිර අප්‍රිකාව, මොරිටේනියාව, ඇෆ්ගනිස්ථානය, පාකිස්ථානය යන කොටස් ද ඇතුළත් "මහා මැද පෙරදිග" ඇතුළු කලාපයේ අනෙකුත් සංකල්ප පවතී. සහ සමහර විට දකුණු කොකේසස් සහ මධ්‍යම ආසියාව.

මූලාශ්‍ර

Population 1971–2010 (pdf සංරක්ෂණය කළ පිටපත 6 ජනවාරි 2012 at the Wayback Machine p. 89) IEA (OECD/ World Bank) (original population ref OECD/ World Bank e.g. in IEA Key World Energy Statistics 2010 p. 57)
Khraish, Louay (16 July 2021). "Don't Call Me Middle Eastern". Raseef 22.
Hanafi, Hassan (1998). "The Middle East, in whose world? (Primary Reflections)". Oslo: Nordic Society for Middle Eastern Studies (The fourth Nordic conference on Middle Eastern Studies: The Middle East in globalizing world Oslo, 13–16 August 1998). 8 October 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
Cairo, Michael F. The Gulf: The Bush Presidencies and the Middle East සංරක්ෂණය කළ පිටපත 22 දෙසැම්බර් 2015 at the Wayback Machine University Press of Kentucky, 2012 ISBN 978-0-8131-3672-1 p. xi.
Government Printing Office. History of the Office of the Secretary of Defense: The formative years, 1947–1950 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 22 දෙසැම්බර් 2015 at the Wayback Machine ISBN 978-0-16-087640-0 p. 177
Kahana, Ephraim. Suwaed, Muhammad. Historical Dictionary of Middle Eastern Intelligence සංරක්ෂණය කළ පිටපත 23 දෙසැම්බර් 2015 at the Wayback Machine Scarecrow Press, 13 April 2009 ISBN 978-0-8108-6302-6 p. xxxi.
MacQueen, Benjamin (2013). An Introduction to Middle East Politics: Continuity, Change, Conflict and Co-operation. SAGE. p. 5. ISBN 978-1446289761. The Middle East is the cradle of the three monotheistic faiths of Judaism, Christianity and Islam.
Shoup, John A. (2011). Ethnic Groups of Africa and the Middle East: An Encyclopedia. Abc-Clio. ISBN 978-1-59884-362-0. 24 April 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 26 May 2014.

[1] Population 1971–2010 (pdf සංරක්ෂණය කළ පිටපත 6 ජනවාරි 2012 at the Wayback Machine p. 89) IEA (OECD/ World Bank) (original population ref OECD/ World Bank e.g. in IEA Key World Energy Statistics 2010 p. 57)

[dont-2] Khraish, Louay (16 July 2021). "Don't Call Me Middle Eastern". Raseef 22.

[hanafi-3] Hanafi, Hassan (1998). "The Middle East, in whose world? (Primary Reflections)". Oslo: Nordic Society for Middle Eastern Studies (The fourth Nordic conference on Middle Eastern Studies: The Middle East in globalizing world Oslo, 13–16 August 1998). 8 October 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.

[4] Cairo, Michael F. The Gulf: The Bush Presidencies and the Middle East සංරක්ෂණය කළ පිටපත 22 දෙසැම්බර් 2015 at the Wayback Machine University Press of Kentucky, 2012 ISBN 978-0-8131-3672-1 p. xi.

[5] Government Printing Office. History of the Office of the Secretary of Defense: The formative years, 1947–1950 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 22 දෙසැම්බර් 2015 at the Wayback Machine ISBN 978-0-16-087640-0 p. 177

[6] Kahana, Ephraim. Suwaed, Muhammad. Historical Dictionary of Middle Eastern Intelligence සංරක්ෂණය කළ පිටපත 23 දෙසැම්බර් 2015 at the Wayback Machine Scarecrow Press, 13 April 2009 ISBN 978-0-8108-6302-6 p. xxxi.

[7] MacQueen, Benjamin (2013). An Introduction to Middle East Politics: Continuity, Change, Conflict and Co-operation. SAGE. p. 5. ISBN 978-1446289761. The Middle East is the cradle of the three monotheistic faiths of Judaism, Christianity and Islam.

[8] Shoup, John A. (2011). Ethnic Groups of Africa and the Middle East: An Encyclopedia. Abc-Clio. ISBN 978-1-59884-362-0. 24 April 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 26 May 2014.