උතුරු මරියානා දූපත්

මුල් පිටුව | උතුරු මරියානා දූපත්

උතුරු මරියානා දූපත්, නිල වශයෙන් උතුරු මරියානා දූපත් වල පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය ( CNMI ), යනු වයඹදිග පැසිෆික් සාගරයේ දූපත් 14 කින් සමන්විත එක්සත් ජනපදයේ සංස්ථාපිත නොවන භූමියක් සහ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයකි . CNMI හි මරියානා දූපත් සමූහයේ උතුරු දෙසින් පිහිටි දූපත් 14 ඇතුළත් වේ; දකුණු කෙළවරේ පිහිටි දූපත වන ගුවාම්, වෙනම එක්සත් ජනපද භූමියකි. උතුරු මරියානා දූපත් 1990 වන තෙක් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් ස්වයං පාලන නොවන භූමියක් ලෙස ලැයිස්තුගත කර ඇත.

උතුරු මරියානා දූපත්
සංස්ථාගත නොකළ සහ සංවිධානාත්මක එක්සත් ජනපද භූමිය
උතුරු මරියානා දූපත් වල පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය
Sankattan Siha Na Islas Mariånas  (Chamorro)
Commonwealth Téél Falúw kka Efáng llól Marianas  (Carolinian)

ධජය

මුද්‍රාව
Anthem: "Gi Talo Gi Halom Tasi" (Chamorro)
"Satil Matawal Pacifiko" (Carolinian)
("මුහුද මැද") (කලාපීය)

"ද ස්ටාර්-ස්පැන්ගල්ඩ් බැනරය" (නිල)
උතුරු මරියානා දූපත් වල පිහිටීම
(රතු පැහැයෙන් රවුම් කර ඇත)
රට එක්සත් ජනපද
එක්සත් ජනපදය සමඟ සම්බන්ධ වීමට පෙරපැසිෆික් දූපත් වල භාරකාර ප්‍රදේශය
පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය තත්ත්වය1978 ජනවාරි 9
එක්සත් ජාතීන්ගේ භාරකාරත්වයේ අවසානය1986 නොවැම්බර් 4
අගනුවර
සහ largest city
සයිපන්
15°11′N 145°44′E / 15.19°N 145.74°E / 15.19; 145.74
නිල භාෂා
Other languagesටගාලොග්
Ethnic groups
(2023)
  • 35.3% පිලිපීන
  • 23.9% චමරෝ
  • 6.8% චීන
  • 4.6% රෙෆලුවාෂ්
  • 4.2% කොරියානු
  • 6.4% වෙනත් පැසිෆික් දූපත් වැසියන්
  • 3.78% ආසියානු
  • 15.1% වෙනත්
Religion
(2010)
ජන අන්වර්ථ නම්උතුරු මරියානා දූපත් වැසියා (විධිමත්)
උතුරු මරියානා (වෙනත්)
මරියානා (කුඩා ස්වරූපය)
චමෝරෝ (වාචික)
රජයවිමධ්‍යගත ජනාධිපති ව්‍යවස්ථාමය යැපීම
• ජනාධිපති
ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්
• ආණ්ඩුකාර
ඩේවිඩ් එම්. අපටැං
• ලුතිනන් ආණ්ඩුකාර
ඩෙනිස් සී. මෙන්ඩියෝලා
ව්‍යවස්ථාදායකයපොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය ව්‍යවස්ථාදායකය
• Upper house
සෙනෙට් සභාව
• Lower house
නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය
එක්සත් ජනපද කොංග්‍රසය
• මන්ත්‍රී මණ්ඩල නියෝජිතයා
කිම්බර්ලින් කිං-හින්ඩ්ස්
භූමි ප්‍රදේශය
• මුළු
464 km2 (179 sq mi)
• ජලය (%)
නොසැලකිය හැකි
ඉහළම උන්නතාංශය
(අග්‍රිහාන් කන්ද)
965 m (3,166 ft)
ජනගහනය
• 2022 estimate
55,650 (209 වෙනි)
• 2020 සංගණනය
47,329
• ඝනත්වය
113/km2 (292.7/sq mi) (97 වෙනි)
GDP (PPP)2016 ඇස්තමේන්තුව
• මුළු
ඩොලර් බිලියන 1.24
• ඒක පුද්ගල
ඩොලර් 25,516
GDP (nominal)2019 estimate
• Total
ඩොලර් බිලියන 1.18
• Per capita
ඩොලර් 21,239
HDI (2017)0.875
very high
මුදල්එක්සත් ජනපද ඩොලර් (US$) (USD)
වේලා කලාපයUTC+10:00 (ChST)
Date formatමාමා/දිදි/වවවව
රිය පැදවීමේ පැත්තදකුණ
ඇමතුම් කේතය+1
USPS කෙටි යෙදුම
MP
සාම්ප්‍රදායික කෙටි යෙදුම්වල වර්තමාන භාවිතය
CNMI
ISO 3166 කේතය
  • MP
  • US-MP
අන්තර්ජාල TLD.mp
වෙබ් අඩවියgov.mp

යටත් විජිත සමයේදී, උතුරු මරියානා දූපත් ස්පාඤ්ඤ, ජර්මානු සහ ජපන් අධිරාජ්‍යයන්ගේ පාලනය යටතේ විවිධාකාරයෙන් පැවතුනි. දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු, 1986 දී විධිමත් ලෙස එක්සත් ජනපදයට භූමියක් ලෙස සම්බන්ධ වීමට පෙර, මෙම දූපත් ඇමරිකානු පරිපාලනය යටතේ එක්සත් ජාතීන්ගේ භාරකාර ප්‍රදේශවල කොටසක් වූ අතර, ඔවුන්ගේ ජනගහනය එක්සත් ජනපද පුරවැසිභාවය ලබා ගත්හ.

එක්සත් ජනපද අභ්‍යන්තර දෙපාර්තමේන්තුව වර්ග සැතපුම් 183.5 (ව.කි.මී. 475.26) ක භූමි ප්‍රමාණයක් උපුටා දක්වයි. 2020 එක්සත් ජනපද සංගණනයට අනුව, ඒ වන විට CNMI හි පුද්ගලයින් 47,329 ක් ජීවත් වූහ. ජනගහනයෙන් අතිමහත් බහුතරය සයිපාන්, ටිනියන් සහ රොටා හි වාසය කරති. උතුරු මරියානා දූපත් වල අනෙකුත් දූපත් ජනාවාස වී නොමැත; මේවායින් වඩාත්ම කැපී පෙනෙන දෙය නම් 1981 ගිනිකඳු පිපිරීමකින් පසු බොහෝ දුරට ජනාවාස නොවූ පැගන් ය.

පරිපාලන මධ්‍යස්ථානය වයඹදිග සයිපාන්හි ගම්මානයක් වන කැපිටල් හිල් වේ. CNMI හි වත්මන් ආණ්ඩුකාරවරයා වන්නේ ඩේවිඩ් එම්. අපටැං වන අතර, 2023 ජනවාරි සිට ආණ්ඩුකාරවරයා ලෙස සේවය කළ ආර්නෝල්ඩ් පැලසියෝස්ගේ අභාවයෙන් පසු 2025 ජූලි 23 වන දින ලුතිනන් ආණ්ඩුකාර ධුරයෙන් උසස් කරන ලදී. ව්‍යවස්ථාදායක ශාඛාවට සාමාජිකයින් නව දෙනෙකුගෙන් යුත් සෙනෙට් සභාවක් සහ සාමාජිකයින් 20 දෙනෙකුගෙන් යුත් නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයක් ඇත.

ඉතිහාසය

ක්‍රි.පූ. 1500 දී පමණ විවිධ ජනයා එහි සංක්‍රමණය වූ විට මෙම දූපත් ජනාවාස විය. අවසානයේදී, 1521 දී ස්පාඤ්ඤය විසින් දූපත් වලට හිමිකම් කියන ලදී. 18 වන සියවසේදී, උතුරු මරියානා දූපත්වල ජනතාවට ස්පාඤ්ඤය විසින් වෙනත් ස්ථානයකට යාමට බල කරන ලද අතර, ඔවුන් නැවත පැමිණි විට, නව ජනයා එහි සංක්‍රමණය විය. 1899 දී ස්පාඤ්ඤය 1899 ස්පාඤ්ඤ-ජර්මානු ගිවිසුමේ දී උතුරු මරියානා දූපත් ජර්මනියට විකුණූ අතර, ගුවාම් එක්සත් ජනපදයට ගියේය. පළමුවන ලෝක යුද්ධය අවසානයේ, ජර්මනිය පරාජය වීමත් සමඟ, 1918 දී ආරම්භ වූ ජාතීන්ගේ සංගමය යටතේ මෙම දූපත් ජපන් ජනවරමේ කොටසක් බවට පත්විය. 1944 දී සයිපාන් සටනේදී මෙම දූපත් ජපන් ජාතිකයන්ගෙන් නිදහස් කරන ලද අතර, යුද්ධයෙන් පසු, පැසිෆික් දූපත් වල භාරකාර ප්‍රදේශය (TTPI) ලෙස හැඳින්වෙන එක්සත් ජාතීන්ගේ භාරකාර භූමියේ කොටසක් බවට පත්විය. දශක ගණනාවක් පුරා, ගුවාම් සමඟ ඒකාබද්ධ වීම ප්‍රතික්ෂේප කරන ලද අතර, අවසානයේ, දූපත් TTPI වෙතින් ඉවත් වී 1986 දී එක්සත් ජනපදයේ කොටසක් බවට පත්විය. උතුරු මරියානා දූපත් පසුව උතුරු මරියානා දූපත් වල පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය (CNMI) බවට පත් වූ අතර එහි පදිංචිකරුවන් එක්සත් ජනපද පුරවැසියන් වේ. 2009 දී, ඔවුන් එක්සත් ජනපද කොන්ග්‍රසයට ඡන්දය නොදෙන නියෝජිතයෙකු තෝරා පත් කර ගත්හ.

මිනිසුන්ගේ පැමිණීම

මරියානා දූපත් යනු දුරස්ථ ඕෂනියාවේ මිනිසුන් විසින් පදිංචි කරන ලද පළමු දූපත් ය. අහම්බෙන්, ඔවුන්ගේ ජනාවාස ඔස්ට්‍රෝනියානු ජනයාගේ සාගර තරණය කිරීමේ මුහුදු ගමන් වලින් පළමු හා දීර්ඝතම ගමන වූ අතර, දුරස්ථ ඕෂනියාවේ ඉතිරි කොටසේ පසුකාලීන පොලිනීසියානු ජනාවාසයෙන් වෙන් විය. දූපත් මුලින්ම පදිංචි කරන ලද්දේ ක්‍රි.පූ. 1500 සිට 1400 දක්වා කාලය තුළ පිලිපීනයේ ජනතාව විසිනි. මෙයින් පසුව ක්‍රි.ව. පළමු සහස්‍රය වන විට කැරොලයින් දූපත් වලින් දෙවන සංක්‍රමණයක් සිදු වූ අතර, ක්‍රි.ව. 900 වන විට දූපත් අග්නිදිග ආසියාවෙන් (බොහෝ විට පිලිපීනය හෝ නැගෙනහිර ඉන්දුනීසියාව) තුන්වන සංක්‍රමණයක් සිදු විය.

ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් සමඟ ඔවුන්ගේ පළමු සම්බන්ධතාවයෙන් පසුව, දූපත්වාසීන් අවසානයේ චමෝරෝස් ලෙස හැඳින්වීමට පටන් ගත් අතර, එය ස්වදේශික කුල ක්‍රමයේ ඉහළ බෙදීමේ නම වන චමෝරිට සමාන ස්පාඤ්ඤ වචනයකි.

මරියානාවරුන්ගේ පුරාණ ජනයා ලැටේ ගල් ලෙස හැඳින්වෙන මෙගලිතික-ආවරණය කරන ලද කුළුණු වලින් සාදන ලද කුළුණු මතු කළ අතර, ඒවා මත ඔවුන් තම නිවාස ඉදිකර ගත්හ. ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් වාර්තා කළේ ඔවුන්ගේ පැමිණීමත් සමඟ මේවායින් විශාලතම එක දැනටමත් නටබුන් වී ඇති බවත්, කුළුණු ඉදිකරන ලද මුතුන් මිත්තන් මිනිසුන්ට අද්භූත හැකියාවන් ඇති යුගයක ජීවත් වූ බවත් චමෝරෝස් විශ්වාස කළ බවත්ය.

2013 දී පුරාවිද්‍යාඥයින් ප්‍රකාශ කළේ මරියානාවල පදිංචි වූ පළමු පුද්ගලයින් එම අවස්ථාවේ දී මානව ඉතිහාසයේ දීර්ඝතම අඛණ්ඩ සාගර තරණය කළ ගමනක් කර ඇති බවයි. පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂිවලින් පෙනී යන්නේ ටින්නියන් ජනාවාස වූ පළමු පැසිෆික් දූපත විය හැකි බවයි.

ස්පාඤ්ඤ සන්තකය

පිලිපීනයේ බොක්සර් කෝඩෙක්ස් (1590) හි නිරූපණය කර ඇති පරිදි හෙල්ලයක් සහිත චමෝරෝ දඩයක්කාරයා
පිලිපීනයේ බොක්සර් කෝඩෙක්ස් (1590) හි නිරූපණය කර ඇති පරිදි දුන්නක් සහිත චමෝරෝ දඩයක්කාරයා

ස්පාඤ්ඤ ධජය යටතේ යාත්‍රා කරමින් පෘතුගීසි නාවිකයා වූ ෆර්ඩිනන්ඩ් මැගෙලන් 1521 දී පැමිණියේය. ඔහු සහ ඔහුගේ කාර්ය මණ්ඩලය මරියානා දූපත් වලට පැමිණි පළමු යුරෝපීයයන් විය. ඔහු මරියානාස් හි දකුණු කෙළවරේ පිහිටි ගුවාම් දූපතට ගොඩ බැස, ස්පාඤ්ඤය සඳහා දූපත් සමූහයට හිමිකම් කීවේය. ස්පාඤ්ඤ නැව් වෙරළට ඔබ්බෙන් පිහිටි ස්වදේශික චමෝරෝස් විසින් හමු වූ අතර, ඔවුන් සංග්‍රහ ලබා දුන් අතර පසුව මැගෙලන්ගේ බලඇණියට අයත් කුඩා බෝට්ටුවකට උදව් කළහ. මෙය සංස්කෘතික ගැටුමකට තුඩු දුන්නේය: චමෝරෝ සම්ප්‍රදායට අනුව, කුඩා දේපළ පෞද්ගලික වූ අතර, මසුන් ඇල්ලීම සඳහා බෝට්ටුවක් වැනි අවශ්‍ය දෙයක් රැගෙන යාම සොරකම් කිරීමක් ලෙස නොසැලකේ. ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් මෙම සිරිත තේරුම් නොගත් අතර බෝට්ටුව යථා තත්ත්වයට පත් වන තෙක් චමෝරෝස් සමඟ සටන් කළහ. ඔහු පැමිණි විට ඔහුව පිළිගෙන දින තුනකට පසු, මැගෙලන් දූපත් සමූහයෙන් පලා ගියේය. ස්පාඤ්ඤය දූපත් ඈඳා ගත් ඒවා ලෙස සැලකූ අතර පසුව 1565 දී ඒවා ස්පාඤ්ඤ නැගෙනහිර ඉන්දීය කොදෙව්හි කොටසක් බවට පත් කළේය. 1734 දී ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් දූපත් වල ආණ්ඩුකාරයා සඳහා ගුවාම් හි ප්ලාසා ඩි එස්පානා නම් රාජකීය මාළිගාවක් ඉදි කළහ. දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී මාලිගය බොහෝ දුරට විනාශ වූ නමුත් එහි කොටස් තවමත් පවතී.

ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිත අතර වෙළඳාම සිදු කළ මැනිලා ගැලියන් සඳහා පිලිපීනය සහ මෙක්සිකෝව අතර වැදගත් නැවතුම්පොළක් ලෙස ගුවාම් ක්‍රියාත්මක විය.

1668 දී, ඩියාගෝ ලුයිස් ද සැන් විටෝරස් පියතුමා තම අනුග්‍රාහිකාව වූ ඔස්ට්‍රියාවේ ස්පාඤ්ඤ රීජන්ට් මරියානා (1634–1696), ෆෙලිපේ IV ගේ වැන්දඹුව (1621–1665 පාලනය කළ) ට ගෞරවයක් වශයෙන් දූපත් ලාස් මරියානාස් ලෙස නම් කරන ලදී.

දූපත් වල ස්වදේශික ජනගහනයෙන් වැඩි දෙනෙක් (90–95%) ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් විසින් ගෙන යන ලද යුරෝපීය රෝගවලින් හෝ ස්පාඤ්ඤ පාලනය යටතේ චමෝරෝ නොවන පදිංචිකරුවන් සමඟ විවාහ වූ අය වූහ. දූපත් නැවත ජනාවාස කිරීම සඳහා පිලිපීනය සහ කැරොලයින් දූපත් වලින් නව පදිංචිකරුවන් ගෙන එන ලදී. චමෝරෝ ජනගහනය ක්‍රමයෙන් යථා තත්ත්වයට පත් වූ අතර, චමෝරෝ, පිලිපීන සහ රෙෆලුවාෂ් භාෂා සහ අනෙකුත් ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් මරියානා දූපත් වල රැඳී සිටිති.

17 වන සියවසේදී, ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිතවාදීන් චමෝරෝවරුන් රෝමානු කතෝලික ආගමට අනුගත වීම සහ පරිවර්තනය දිරිමත් කිරීම සඳහා බලහත්කාරයෙන් ගුවාම් වෙත ගෙන ගියහ. උතුරු මරියානා වෙත නැවත යාමට ඔවුන්ට අවසර දෙන විට, වර්තමාන නැගෙනහිර යාප් ප්‍රාන්තයේ සහ බටහිර චුක් ප්‍රාන්තයේ බොහෝ කැරොලිනියානුවන් මරියානා දූපත් වල පදිංචි වී සිටියහ.

1720 දී ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් රෝගවලින් විනාශ වූ ඉතිරි දූපත් වැසියන් මරියානා දූපත් වලින් ගුවාම් වෙත ගෙන ගියහ. 1741 වන විට, ඉතිරි චමෝරෝවරුන් 5000 ක් පමණ සිටියහ.

කැරොලිනියානු සංක්‍රමණය

19 වන සියවසේදී උතුරු මරියානාවරුන්ට කැරොලිනියානු (මයික්‍රොනීසියා කලාපය) සිට සංක්‍රමණික ගලා ඒමක් අත්විඳින ලදී. මෙම කැරොලිනියානු උප-ජනවාර්ගිකත්වය සහ කැරොලිනියානු දූපත් සමූහයේ කැරොලිනියානුවන් යන දෙදෙනාම තමන්ව රෙෆලුවාෂ් ලෙස හඳුන්වයි. එකම ජන කණ්ඩායම සඳහා ස්වදේශික චමෝරෝ වචනය ගු'පලාඕ වේ. ඔවුන් සාමාන්‍යයෙන් සරලව "කැරොලිනියානුවන්" ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ, කෙසේ වෙතත්, අනෙක් අන්වර්ථ නාම දෙක මෙන් නොව, මෙය කැරොලිනියානුවන් හි ජීවත් වන සහ මරියානාවරුන් සමඟ කිසිදු සම්බන්ධයක් නොමැති අය ද අදහස් කළ හැකිය.

ආක්‍රමණික ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් කැරොලිනියානු සංක්‍රමණිකයින්ට එරෙහිව සංස්කෘතික මර්දනය සඳහා උත්සාහයන් යොමු නොකළ අතර, ස්වදේශික චමෝරෝ බහුතරය ඉඩම් අන්සතු කිරීම සහ බලහත්කාරයෙන් නැවත පදිංචි කිරීම් මගින් යටත් කර ගත් කාල පරිච්ඡේදයක් තුළ ඔවුන්ගේ සංක්‍රමණයට ඔවුන් ඉඩ දුන්නේය. මරියානාහි කැරොලිනියානුවන් කැරොලිනියානු භාෂාව චතුර ලෙස භාවිතා කරන අතර ඔවුන්ගේ ජනවාර්ගිකත්වයේ මුතුන් මිත්තන්ගේ සම්භවයක් ඇති භූමියේ සංස්කෘතික වෙනස්කම් සහ සම්ප්‍රදායන් බොහොමයක් පවත්වා ගෙන ගොස් ඇත.[තහවුරු කර ගැනීමට උද්ධෘත අවශ්‍යයි]

ජර්මානු සන්තකය සහ ජපන් වරම

1898 ස්පාඤ්ඤ-ඇමරිකානු යුද්ධයේදී අහිමි වීමෙන් පසුව, ස්පාඤ්ඤය ගුවාම් එක්සත් ජනපදයට පවරා දුන් අතර 1899 ජර්මානු-ස්පාඤ්ඤ ගිවිසුම යටතේ කැරොලයින් දූපත් සමඟ ඉතිරි මරියානා (එනම් උතුරු මරියානා) ජර්මනියට විකුණන ලදී. එක්සත් ජනපදයට මුළු මරියානා දූපතම රැගෙන යා හැකිව තිබුණි, නමුත් ගුවාම් වලින් ඔබ්බට, කණ්ඩායම සඳහා අවශ්‍යතාවයක් නොපෙනුණි. ජර්මනිය ජර්මානු නිව්ගිනියාවේ එහි යටත් විජිතයේ කොටසක් ලෙස දූපත් පරිපාලනය කළ අතර සංවර්ධනය අනුව එතරම් දෙයක් කළේ නැත.

ජර්මනිය දූපත පරිපාලනය කිරීම සඳහා සයිපාන්හි කාර්යාලයක් ඉදි කළ අතර ප්‍රධාන පරිපාලකයා වූයේ ජෝර්ජ් ෆ්‍රිට්ස් ය. සැන් ජෝස් පල්ලිය ජර්මානු යුගයේදී ඉදිකරන ලදී. ජර්මානුවන් පොදු පාසල් පද්ධතියක් සහ නිවාස වගා වැඩසටහනක් ස්ථාපිත කළ අතර, කොප්පරා නිෂ්පාදනය සඳහා යම් උත්සාහයක් ගන්නා ලදී; මාර්ග ඉදිකරමින් සහ වෘත්තීය/වෙළඳ පුහුණුව සමඟ ආර්ථිකය වර්ධනය කිරීමට සමස්ත උත්සාහයක් තිබුණි. පැගන් සහ ඇලමගන්, පැගන් ගෙසෙල්ෂාෆ්ට් නම් සමාගමකට බදු දෙන ලද අතර, එහි කොප්පරා නිෂ්පාදනය කිරීමට සැලසුම් කරන ලදී, නමුත් එහි ඉලක්ක ගණනාවකින් ටයිෆූන් වලට බාධා ඇති විය. දූපත් අටක් කුරුළු දඩයම්කරුවන්ට බදු දෙන ලද අතර, ඔවුන් පිහාටු තොප්පි සඳහා භාවිතා කළහ.

පළමුවන ලෝක යුද්ධයේ මුල් අවධියේදී, ජපානය ජර්මනියට එරෙහිව යුද්ධ ප්‍රකාශ කර උතුරු මරියානා ආක්‍රමණය කළේය. යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු 1919 දී, ජාතීන්ගේ සංගමය (LoN) උතුරු මරියානා ඇතුළුව සමකයට උතුරින් පිහිටි පැසිෆික් සාගරයේ ජර්මනියේ සියලුම දූපත් ජපානයට ප්‍රදානය කළේය. මෙම විධිවිධානය යටතේ, ජපන් ජාතිකයින් දකුණු මුහුදු වරමෙහි කොටසක් ලෙස උතුරු මරියානා පරිපාලනය කළහ. ජපන් යුගයේදී, උක් දූපත් වල ප්‍රාථමික කර්මාන්තය බවට පත්විය. සයිපාන්හි ගරාපන් කලාපීය අගනුවරක් ලෙස සංවර්ධනය කරන ලද අතර, බොහෝ ජපන් ජාතිකයින් (ජනවාර්ගික කොරියානුවන් සහ ඔකිනාවන් සහ තායිවානියානුවන් ඇතුළුව) දූපත් වෙත සංක්‍රමණය විය. 1939 දෙසැම්බර් සංගණනයේදී, දකුණු මුහුදු ජනාවාසයේ මුළු ජනගහනය 129,104 ක් වූ අතර, ඔවුන්ගෙන් 77,257 ක් ජපන් ජාතිකයෝ වූහ (ජනවාර්ගික තායිවාන සහ කොරියානුවන් ඇතුළුව). සයිපාන්හි, යුද්ධයට පෙර ජනගහනය ජපන් පදිංචිකරුවන් 29,348 ක් සහ චමෝරෝ සහ කැරොලයින් දූපත් වැසියන් 3,926 ක් විය; ටීනියන් හි ජපන් පදිංචිකරුවන් 15,700 ක් සිටියහ (ජනවාර්ගික කොරියානුවන් 2,700 ක් සහ ජනවාර්ගික චමෝරෝ 22 ක් ඇතුළුව). ජපන් ජාතිකයින් 1930 ගණන්වල දූපතේ හමුදා ඉදිකිරීම් ගොඩනඟා ගත් අතර, 1941 දෙසැම්බර් මාසයේදී, එවකට එක්සත් ජනපදයේ කොටසක් වූ ගුවාම් ආක්‍රමණය කිරීම සඳහා එය වේදිකා ප්‍රදේශයක් ලෙස භාවිතා කළහ.

ජපන් ජනාවාස කාලය තුළ, ප්‍රධාන ආර්ථික අවධානය සීනි නිෂ්පාදනය වූ අතර, උදාහරණයක් ලෙස, ටීනියන් දූපතෙන් 98% ක් පමණ උක් වගා කිරීමට භාවිතා කරන ලදී.

දෙවන ලෝක යුද්ධය

1941 දෙසැම්බර් 8 වන දින, පර්ල් වරායට එල්ල වූ ප්‍රහාරයෙන් පැය කිහිපයකට පසු, මරියානා දූපත් වලින් ජපන් හමුදා ගුවාම් ආක්‍රමණය දියත් කළහ. වසර 20 කට වැඩි කාලයක් ජපන් පාලනය යටතේ පැවති උතුරු මරියානා දූපත් වලින් පැමිණි චමෝරෝවරුන්, ජපන් පරිපාලනයට සහාය වීම සඳහා ගුවාම් වෙත ගෙන එන ලදී. මෙය, මාස 31 ක වාඩිලෑමේදී ගුවාම් චමෝරෝවරුන්ට දරුණු ලෙස සැලකීම සමඟ ඒකාබද්ධව, 1960 ගණන්වල උතුරු මරියානා දූපත් අනුමත කළ උතුරු මරියානා දූපත් සමඟ ගුවාම් නැවත එක් කිරීම පිළිබඳ ජනමත විචාරණය ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට ප්‍රධාන හේතුව බවට පත් වූ භේදයක් ඇති කළේය.[තහවුරු කර නොමැත]

1944 ජුනි 15 වන දින, එක්සත් ජනපද හමුදාව මරියානා දූපත් ආක්‍රමණය කළ අතර, ජූලි 9 වන දින අවසන් වූ සයිපන් සටන ආරම්භ විය. සයිපන් ආරක්ෂා කළ ජපන් හමුදා 30,000 න් 1,000 කටත් අඩු පිරිසක් සටන අවසානයේ ජීවතුන් අතර සිටියහ. බොහෝ සිවිල් වැසියන් රෝග, කුසගින්න, සතුරු වෙඩි තැබීම හෝ සියදිවි නසාගැනීම් හේතුවෙන් මිය ගියහ; සිවිල් වැසියන් 1,000 ක් පමණ කඳු බෑවුම්වලින් පැන සියදිවි නසා ගත්හ. ඉන්පසු එක්සත් ජනපද හමුදා ජූලි 21 වන දින ගුවාම් නැවත අත්පත් කර ගත් අතර ජූලි 24 වන දින ටීනියන් ආක්‍රමණය කළහ. වසරකට පසුව, හිරෝෂිමා මත පරමාණු බෝම්බය හෙළූ එනෝලා ගේ යානය සඳහා ගුවන්ගත වීමේ ස්ථානය වූයේ ටීනියන් ය. 1945 අගෝස්තු මාසයේදී ජපන් ජාතිකයින් යටත් වන තෙක් රොටා නගරය ස්පර්ශ නොවී (සහ හුදකලා) තබා තිබුණි, එහි මිලිටරි නොවැදගත්කම සහ ඔවුන්ට අවශ්‍ය නොවන දූපත් ආක්‍රමණය නොකළ එක්සත් ජනපද හමුදාවන්ගේ "දූපත් පැනීමේ" උපාය මාර්ගය හේතුවෙන්. ඇනටාහන් හි රඳවා තබා ගැනීම් පිළිබඳ කතාව 1953 දී ජෝසෆ් වොන් ස්ටර්න්බර්ග් විසින් ඔහුගේ The Saga of Anatahan චිත්‍රපටයේ පවසා ඇත.

සටන් විරාමය අත්සන් කිරීමත් සමඟ යුද්ධය සෑම කෙනෙකුටම අවසන් වූයේ නැත. ජපන් රඳවා තබා ගැනීමේ අවසන් කණ්ඩායම 1945 දෙසැම්බර් 1 වන දින සයිපාන් හි යටත් විය. කෙසේ වෙතත්, සඳහන් කළ පරිදි, 30 දෙනෙකුගෙන් පමණ යුත් කණ්ඩායමක් 1951 වන තෙක් ඇනටාහන් හි රැඳී සිටියහ. මෙම අමුතු කතාව The Saga of Anatahan ඇතුළු චිත්‍රපට සහ ලේඛන කිහිපයක මාතෘකාව වී ඇත. අදාළ සටහනක් ලෙස, ගුවාම් හි, යුද්ධය අවසන් වී ඇති බව නොදැන සිටි ජපන් සොල්දාදුවෙකු වන ෂොයිචි යොකෝයි 1972 වන තෙක් ටලෝෆෝෆෝ ප්‍රදේශයේ කැලෑ ගුහාවක සැඟවී සිටියේය.

ජපන් ජාතිකයන් අවසානයේ ජපන් නිජබිම් දූපත් වෙත ආපසු යවන ලදී. දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු, එක්සත් ජනපදය විසින් පරිපාලනය කරන ලද එක්සත් ජාතීන්ගේ භාරකාරත්වයේ ආරක්ෂාව යටතේ මරියානා හි ජනතාවට උතුරු මරියානා වෙත ආපසු යාමට හැකි විය. මෙම කාලය තුළ ජනමත විචාරණ මාලාවක් සිදු විය.

එක්සත් ජාතීන්ගේ භාරකාරත්වය අවසන් වේ, පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය ආරම්භ වේ

දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී ජපානය පරාජයට පත්වීමෙන් පසු, එක්සත් ජාතීන්ගේ පැසිෆික් දූපත් භාරකාර ප්‍රදේශයේ කොටසක් ලෙස ආරක්ෂක කවුන්සිලයේ 21 වන යෝජනාවට අනුකූලව උතුරු මරියානා එක්සත් ජනපදය විසින් පරිපාලනය කරන ලද අතර, එමඟින් එක්සත් ජනපදයට ආරක්ෂක සහ විදේශ කටයුතු සඳහා වගකීම භාරකරු ලෙස පවරන ලදී. 1958, 1961, 1963 සහ 1969 දී ගුවාම් සමඟ ඒකාබද්ධ වීම හෝ දූපත් වල තත්ත්වය වෙනස් කිරීම සඳහා ජනමත විචාරණ හතරක් පවත්වන ලදී. සෑම අවස්ථාවකම, බහුතරයක් ගුවාම් සමඟ ඒකාබද්ධ වීමට පක්ෂව ඡන්දය දුන් නමුත් මෙය සිදු නොවීය: 1969 ජනමත විචාරණයකදී ගුවාම් ඒකාබද්ධ වීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය.:188

1975 උතුරු මරියානා දූපත් තත්ව ජනමත විචාරණයේදී 80% ක් පමණ එක්සත් ජනපදයේ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයක් වීමට ඡන්දය දුන් අතර 1977 දී 93% කට වඩා CNMI හි ව්‍යවස්ථාව අනුමත කරන ලදී.

උතුරු මරියානා දූපත් වල ජනතාව 1970 ගණන්වලදී නිදහස ලබා ගැනීමට නොව, එක්සත් ජනපදය සමඟ සමීප සබඳතා ඇති කර ගැනීමට තීරණය කළහ. පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩල තත්ත්වය සඳහා සාකච්ඡා 1972 දී ආරම්භ වූ අතර, එක්සත් ජනපදය සමඟ දේශපාලන සංගමයක පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයක් පිහිටුවීම සඳහා වූ ගිවිසුමක් 1975 ජනමත විචාරණයකින් අනුමත කරන ලදී.:188 1977 ජනමත විචාරණයකින් අනුමත කිරීමෙන් පසු 1978 ජනවාරි 9 වන දින නව රජයක් සහ ව්‍යවස්ථාවක් අර්ධ වශයෙන් ක්‍රියාත්මක විය,:188 ආරක්ෂක කවුන්සිලයේ 683 යෝජනාවට අනුව එක්සත් ජාතීන් මෙම විධිවිධානය අනුමත කළේය. උතුරු මරියානා දූපත් 1986 නොවැම්බර් 4 වන දින එක්සත් ජනපද ස්වෛරීභාවය යටතට පත් වූ අතර, දූපත්වාසීන් එක්සත් ජනපද පුරවැසියන් බවට පත්විය. එසේම 1986 නොවැම්බර් 4 වන දින, උතුරු මරියානා දූපත් ව්‍යවස්ථාව සම්මුතිය යටතේ සම්පූර්ණයෙන්ම ක්‍රියාත්මක විය.

1981 මැයි මාසයේදී, ගිනිකඳු පිපිරීම් හේතුවෙන් පැගන් දූපතේ පදිංචිකරුවන් බොහෝ දෙනෙකු තවමත් පැගන් වෙත ආපසු පැමිණ නැත.:185–86 අඛණ්ඩ ගිනිකඳු ක්‍රියාකාරකම් හේතුවෙන් පැගන් හි පදිංචිකරුවන් බොහෝ දෙනෙකු තවමත් පැගන් වෙත ආපසු පැමිණ නැත.

1960 සහ 1970 ගණන් වලදී, කෘෂිකර්මාන්තය සහ ගොවිපල පාලනය දහස් ගණනක් හරක් මස් ගවයන්, කිරි එළදෙනුන්, ඌරන් සහ අන්නාසි වැනි බොහෝ භෝග සමඟ වැදගත් ක්‍රියාකාරකමක් බවට පත්විය. ආහාර නිෂ්පාදනය මරියානා කලාපය සඳහා ආහාර සැපයුමේ වැදගත් මූලාශ්‍රයක් බවට පත්විය.

චමෝරෝ සහ කැරොලිනියානු භාෂා සහ සංස්කෘතීන්ට සහාය දැක්වීම සඳහා ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා 1982 දී චමෝරෝ-කැරොලිනියානු භාෂා ප්‍රතිපත්ති කොමිසම නිර්මාණය කරන ලදී.

1986 දෙසැම්බර් මාසයේදී, සයිපාන්හි නිවාසවලින් සියයට 20 ක් ටයිෆූන් කිම් විසින් විනාශ කරන ලදී, ගස් කොළ කපා දමන ලදී, පොල් ගස් දහස් ගණනක් කඩා වැටුණි, මාර්ග අවහිර විය, සති ගණනාවක් විදුලිය හෝ පොදු ජල සැපයුමක් නොතිබුණි.:186

1990 අප්‍රේල් මාසයේදී, භූමිකම්පා රංචු සහ ක්‍රියාකාරී ෆුමරෝල් පිපිරීමක් ආසන්න විය හැකි බව පෙන්නුම් කිරීමෙන් පසු, අනන්තහාන්හි බටහිර වෙරළ තීරයේ වැසියන් ඉවත් කරන ලදී, නමුත් ඒ අවස්ථාවේ කිසිදු පිපිරීමක් සිදු නොවීය. 1992 මැයි මාසයේදී තවත් භූමිකම්පා රංචුවක් ඇති විය. 2003 මැයි මාසයේදී අනන්තහාන්හි පළමු ඓතිහාසික පිපිරීම සිදු වූ අතර, VEI 4 ක් සහිත විශාල පුපුරන සුලු පිපිරීමක් සිදු වූ අතර, නැගෙනහිර කැල්ඩෙරා තුළ නව ආවාටයක් සාදමින් කිලෝමීටර් 12 (සැතපුම් 7.5) ක් උස අළු පිහාටුවක් ඇති කළ අතර එය සයිපාන් සහ ගුවාම් වෙත ගුවන් ගමනාගමනය අඩාල කළේය.

විසිඑක්වන සියවස

උතුරු මරියානා දූපත් වලට එක්සත් ජනපද කොංග්‍රසයේ ඡන්ද නියෝජනයක් නොමැත, නමුත්, 2009 සිට, නියෝජිතයෙකු විසින් එක්සත් ජනපද නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ නියෝජනය කර ඇත; කොංග්‍රස් නියෝජිතයින්ට විවාදවලට සහභාගී වී කොංග්‍රස් කමිටුවල සේවය කළ හැකි නමුත් මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ තීරණාත්මක ඡන්ද ප්‍රකාශ නොකළ හැකිය. එක්සත් ජනපදයේ, ඡන්දය නොදෙන නියෝජිතයෙකු නව සංකල්පයක් නොවේ, නමුත් 1800 ට පෙර සිට දිව යයි. භෞමික නියෝජිතයින් කොංග්‍රසය කෙරෙහි ඔවුන්ගේ කලාපයේ උනන්දුව නියෝජනය කරන අතර, ඔවුන්ගේ බලතල 1795 සිට කාලයත් සමඟ ස්ථාපිත කර ඇත. කමිටුවල සේවය කිරීමට අමතරව, භෞමික නියෝජිතයින්ගේ (නේවාසික කොමසාරිස්වරුන් ලෙසද හඳුන්වනු ලැබේ) ප්‍රධාන බලයක් සභාවේදී කතා කරයි. සමහර විට වඩාත් වැදගත් ලෙස, මෙම ස්ථාවරය ඡන්ද අයිතිය ස්ථාපිත කිරීමේ පූර්වගාමියෙකු ලෙස සලකනු ලබන අතර, නියෝජිත ඡන්ද අයිතිය ලබා දීම පිළිබඳ සාකච්ඡා සිදුවී ඇත.

2018 දී, ඇලමගන් සහ ඇග්‍රිහාන් යන උතුරු දූපත් නැවත ජනාකීර්ණ කිරීමේ මෙහෙයුමක් ආරම්භ කළ පුද්ගලයින් 18 දෙනෙක්. ඔවුන් සයිපන් හැර ගියේ M/V සුපර් එමරල්ඩ් නෞකාවෙන්; සම්බන්ධ වූ පවුල් මුලින් ඇලමගන් සිට පැමිණි අයයි. නගරාධිපති කාර්යාලය පිරිසිදු ජල සැපයුමක්, ගුවන් විදුලි සම්බන්ධතා ස්ථාපිත කිරීම සහ බලාපොරොත්තු සහගතව දූපත් දෙකට තවත් පවුල් යැවීම ඇතුළු මාස ගණනක් පුරා පැවති ව්‍යාපෘති සැලසුම් සම්බන්ධීකරණය කළේය. ආපසු පැමිණි මරියානන් කෙනෙක් මෙසේ පැවසීය, "මම සයිපාන්හි ඉපදී හැදී වැඩුණා, නමුත් මගේ පවුල ඇලමගන්හි. අපි එහි දිගු කාලයක් ජීවත් වීමට යනවා." 2020 එක්සත් ජනපද සංගණනයෙන් ඇලමගන් සහ ඇග්‍රිහාන්හි ජීවත් වන මුළු පුද්ගලයින් 7 දෙනෙකු වාර්තා විය.

2018 ඔක්තෝබර් මාසයේදී යුටු සුළි කුණාටුව පුළුල් හානියක් සිදු කළ අතර, දූපත් වලට බලපෑ ප්‍රබලතම සුළි කුණාටුව එය විය. කුණාටුවට පෙර ටිනියන් සහ සයිපාන් යන දෙකටම ෆෙඩරල් හදිසි කළමනාකරණ ඒජන්සියේ (FEMA) නිලධාරීන් යොදවා තිබුණි. එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් 2018 ඔක්තෝබර් 24 වන දින උතුරු දූපත් සඳහා හදිසි අවස්ථාවක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය.

භූගෝලය

දකුණු දෙසින් ගුවාම් සමඟ එක්ව උතුරු මරියානා දූපත් දූපත් සමූහය සෑදී ඇත. දකුණු දූපත් හුණුගල් වන අතර, සමතලා ටෙරස් සහ මායිම් සහිත කොරල් පර ඇත. උතුරු දූපත් ගිනිකඳු වන අතර, ඇනටාහාන්, පැගන් සහ ඇග්‍රිහාන් ඇතුළු දූපත් කිහිපයක ක්‍රියාකාරී ගිනි කඳු ඇත. ඇග්‍රිහාන්, ඇග්‍රිහාන් කන්දෙහි ඇති ගිනි කන්ද අඩි 3,166 (මීටර් 965) ක උසකින් යුක්ත වේ. ජෝන් ඩී. මිච්ලර් සහ රීඩ් ලාර්සන් විසින් සංවිධානය කරන ලද ගවේෂණයක් 2018 ජුනි 1 වන දින මෙම කඳු මුදුනේ මුදුනට පළමු සම්පූර්ණ නැගීම සිදු කළේය.

උතුරේ සිට දකුණට යන දූපත් ප්‍රධාන දූපත් 14 කින් සමන්විත වේ, නමුත් සමහර කුඩා දූපත් බොහෝ විට එකට කාණ්ඩගත කර ඇත. එසේම, සීලන්ඩියා බැංකුව සමහර විට වඩදිය බාදිය අනුව දූපතක් විය හැකිය. ප්‍රදේශය අනුව, එය ගුවාම්ට වඩා කුඩා ය; කෙසේ වෙතත්, දූපත් දාමයක් ලෙස, එය උතුරු කෙළවරේ සිට දකුණු කෙළවර දක්වා කිලෝමීටර්/සැතපුම් සිය ගණනක් විහිදේ. බොහෝ දූපත් වලට ජනප්‍රිය අන්වර්ථ නාම නිසා බහු නම් ඇත, සාමාන්‍යයෙන් ස්පාඤ්ඤ, චමෝරෝ හෝ ඉංග්‍රීසි සම්භවයක් ඇත. ගිනිකඳු ක්‍රියාකාරකම් හේතුවෙන් බොහෝ දූපත් ඉවත් කිරීමට සිදු වී ඇත.

  • ෆැරලන් ද පැජරෝස් (හෝ යුරකස්),
  • මාග් දූපත් (ඇත්ත වශයෙන්ම දූපත් තුනක්, උතුර, නැගෙනහිර සහ බටහිර)
    • මාග් සිට කිලෝමීටර 10 ක් පමණ දුරින් පිහිටි සැපයුම් ගල්පරයක ක්‍රියාකාරී සබ්මැරීන් ගිනි කන්දක් සහ විවිධ කොරල් ඇත; එය මතුපිට සිට මීටර් 8 ක් ඇතුළත ඉහළ යයි.
  • අසුන්සියන් දූපත
  • අග්‍රිහාන්
  • පාගන් (1981 පිපිරීමෙන් පසු බොහෝ දුරට ජනාවාස වී නොමැත)
  • ඇලමාගන්
  • ගුගුවාන්
  • සීලන්ඩියා ඉවුර, බොහෝ දුරට ජලයෙන් යට වූ පාෂාණමය පිටාර ගැලීම් අඩු වඩදියකදී මතුපිට බිඳ දමයි.
  • සරිගන්
  • අනතාහන්, 2003 සහ 2007–08 දී පිපිරීම්
  • ෆරලන් ද මෙඩිනිල්ලා
  • සයිපාන්
    • මනාගහ (සයිපාන් බටහිරින් කුඩා දූපත)
    • කුරුළු දූපත (සයිපාන් නැගෙනහිරින් අර්ධ වශයෙන් සම්බන්ධිත දූපත)
    • ෆොබිඩන් දූපත (සයිපාන් ගිනිකොන දෙසින් අර්ධ වශයෙන් සම්බන්ධිත දූපත)
  • ටිනියන්, බොහෝ ගව ගොවිපළවල් සහ ඓතිහාසික ස්ථාන සහිත නිහඬ ග්‍රාමීය දූපතකි
  • අගුයිජන් (එළු දූපත) (ටිනියන් නගරයට දකුණින් පිහිටි මෙම ජනාවාස නොවූ දූපත කුරුල්ලන් හා එළුවන්ගෙන් පිරී ඇත)
    • නැෆ්ටන් පර්වතය
  • රෝටා, (මිත්‍රශීලී දූපත ලෙසද හැඳින්වේ) ජනාවාස ද වේ.

අනතාහන් ගිනි කන්ද යනු සයිපාන් නගරයට උතුරින් සැතපුම් 80 (කිලෝමීටර් 130) ක් දුරින් පිහිටි කුඩා ගිනිකඳු දූපතකි. එය සැතපුම් 6 (කිලෝමීටර් 10) ක් පමණ දිග සහ සැතපුම් 2 (කිලෝමීටර් 3) ක් පළල වේ. 2003 මැයි 10 වන දින අනතාහන් එහි නැගෙනහිර ආවාටයෙන් පුපුරා යාමට පටන් ගත්තේය. එතැන් සිට එය පිපිරුම් සහ සන්සුන් කාල පරිච්ඡේද අතර මාරුවෙන් මාරුවට සිදු වී ඇත. 2005 අප්‍රේල් 6 වන දින, ඇස්තමේන්තුගත ඝන අඩි 50,000,000 (ඝන මීටර 1,416,000) අළු සහ පාෂාණ ඉවත් කරන ලද අතර, එමඟින් සයිපාන් සහ ටිනියන් හරහා විශාල කළු වලාකුළක් දකුණට ගසාගෙන ගියේය.

  • උතුරු කෙළවරේ ස්ථානය - ෆැරලන් ද පැජරෝස්
  • නැගෙනහිර කෙළවරේ ස්ථානය - ෆැරලන් ද මෙඩිනිල්ලා
  • දකුණු කෙළවරේ ස්ථානය - පුන්ටන් මලිකොක්, රොටා
  • බටහිර කෙළවරේ ස්ථානය - ෆැරලන් ද පැජරෝස්

දූපත් පිහිටා ඇත්තේ මරියානාස් නිවර්තන වියළි වනාන්තර භූමිෂ්ඨ පරිසර කලාපයේය.

දූපත් වලට නැගෙනහිරින් පිහිටි සාගර ප්‍රදේශය සහ දූපත් වල කොටස් මරියානාස් අගල් සමුද්‍ර ජාතික ස්මාරකයේ කොටසකි. මෙම ප්‍රදේශයට උතුරු කෙළවරේ පිහිටි දූපත් තුනක්, දිය යට ගිනිකඳු ස්ථාන 21 ක් ඇතුළත් "ගිනි චාප" රැකවරණය සහ EEZ හි උපරිම සීමාවට යන අගල් කලාපය ඇතුළත් වේ. ස්වභාව රක්ෂිතය මුහුදු පක්ෂීන්, මුහුදු කැස්බෑවන්, අද්විතීය කොරල් පර සහ මුහුද යට වාතාශ්‍රය වටා ඇති ජීවීන් ඇතුළු අද්විතීය සාගර ජීවීන් ආරක්ෂා කිරීම අරමුණු කරයි. මරියානාස් අගලට ග්‍රහලෝකයේ ගැඹුරුම සාගර ජලය සහ දිය යට ගිනි කන්දක් වන ඩයිකොකු හි පිහිටා ඇති ද්‍රව සල්ෆර් තටාකයක් ඇතුළුව අනෙකුත් දිය යට ආශ්චර්යයන් ඇතුළත් වේ.

CNMI සහ රොටා වලට දකුණින් ගුවාම් පිහිටා ඇත. නැගෙනහිරින් වේක් දූපත, පසුව තවත් නැගෙනහිරින් මිඩ්වේ දූපත සහ අවසානයේ හවායි දූපත් දාමයේ ආරම්භය වේ. ඇමරිකානු සැමෝවා නැගෙනහිරට සහ දකුණට පිහිටා ඇති අතර සමකයට පහළින් පිහිටා ඇත. උතුරට සහ නැගෙනහිරට ඇලස්කාව පිහිටා ඇති අතර එය ඇලූටියන්වරුන් ලෙස හැඳින්වෙන දූපත් මාලාවකි. CNMI හි බටහිරින් පිලිපීනය වන අතර දකුණට සහ බටහිරට චමෝරෝ ජනයාගේ නිවහන වන පලුවා වේ. දකුණට සහ නැගෙනහිරට මයික්‍රොනීසියාව පිහිටා ඇති අතර එය කැරොලිනියානු ජනයාගේ නිවහන වන අතර ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් සියවස් ගණනාවකට පෙර CNMI හි පදිංචි වූහ.

සයිපාන්හි කුරුල්ලන් සඳහා වන ස්වභාවික රක්ෂිතයක් වන බර්ඩ් අයිලන්ඩ් ඇතුළු අමතර අර්ධ-සම්බන්ධිත දූපත් කිහිපයක් ඇත. එය සයිපාන් සමඟ සම්බන්ධ වන්නේ අඩු වඩදියකදී පමණි. තහනම් දූපත සමාන වුවත්, සයිපාන්හි ගිනිකොන දෙසින් විශාල වේ.

දේශගුණය

උතුරු මරියානා දූපත් වල නිවර්තන වැසි වනාන්තර දේශගුණයක් (කොපන්: ඇෆ්) ඇති අතර එය සෘතුමය ඊසානදිග වෙළඳ සුළං මගින් මධ්‍යස්ථ වේ, සෘතුමය උෂ්ණත්ව විචලනයන් අඩුය. වියළි කාලය දෙසැම්බර් සිට ජුනි දක්වා පවතී; වැසි සමය ජූලි සිට නොවැම්බර් දක්වා පවතින අතර එයට ටයිෆූන් ඇතුළත් විය හැකිය. ගිනස් ලෝක වාර්තා පොත පවසා ඇත්තේ සයිපාන් ලෝකයේ වඩාත්ම සමතුලිත දේශගුණය ඇති බවයි.

සයිපාන් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ (1991–2020 සාමාන්‍ය, අන්ත 2000–වර්තමානය) සඳහා කාලගුණ දත්ත
මාසය ජන පෙබ මාර් අප්‍රි මැයි ජුනි ජූලි අගෝ සැප් ඔක් නොවැ දෙසැ වසර
වාර්තාගත ඉහළම °F (°C) 89
(32) 		90
(32) 		91
(33) 		93
(34) 		96
(36) 		94
(34) 		99
(37) 		95
(35) 		94
(34) 		92
(33) 		92
(33) 		90
(32) 		99
(37)
මධ්‍යන්‍ය දෛනික උපරිමය °F (°C) 84.1
(28.9) 		84.0
(28.9) 		84.9
(29.4) 		87.1
(30.6) 		88.2
(31.2) 		88.4
(31.3) 		87.8
(31.0) 		87.2
(30.7) 		87.2
(30.7) 		86.6
(30.3) 		86.5
(30.3) 		85.7
(29.8) 		86.5
(30.3)
දෛනික සාමාන්‍යය °F (°C) 79.5
(26.4) 		79.1
(26.2) 		80.0
(26.7) 		82.0
(27.8) 		83.1
(28.4) 		83.4
(28.6) 		82.9
(28.3) 		82.4
(28.0) 		82.2
(27.9) 		81.8
(27.7) 		81.9
(27.7) 		81.0
(27.2) 		81.6
(27.6)
මධ්‍යන්‍ය දෛනික අවමය °F (°C) 74.8
(23.8) 		74.1
(23.4) 		75.2
(24.0) 		76.9
(24.9) 		78.0
(25.6) 		78.5
(25.8) 		78.1
(25.6) 		77.5
(25.3) 		77.2
(25.1) 		77.1
(25.1) 		77.3
(25.2) 		76.4
(24.7) 		76.8
(24.9)
වාර්තාගත අවම °F (°C) 70
(21) 		69
(21) 		69
(21) 		70
(21) 		73
(23) 		72
(22) 		71
(22) 		69
(21) 		72
(22) 		69
(21) 		69
(21) 		69
(21) 		69
(21)
සාමාන්‍ය වර්ෂාපතනය inches (mm) 3.65
(93) 		2.50
(64) 		1.96
(50) 		2.75
(70) 		3.12
(79) 		4.24
(108) 		7.43
(189) 		12.86
(327) 		11.42
(290) 		10.72
(272) 		5.21
(132) 		3.78
(96) 		69.64
(1,769)
සාමාන්‍ය වැසි සහිත දින (≥ 0.01 in) 17.4 15.3 14.2 16.4 17.9 20.2 24.3 23.9 23.3 24.5 20.7 18.9 237.0
Source: NOAA

දේශපාලනය සහ රජය

උතුරු මරියානා දූපත් වල බහු පක්ෂ ජනාධිපති නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමයක් ඇත. ඔවුන් එක්සත් ජනපදයේ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයකි. පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයට ෆෙඩරල් අරමුදල් පරිපාලනය කරනු ලබන්නේ එක්සත් ජනපද අභ්‍යන්තර දෙපාර්තමේන්තුවේ දූපත් කටයුතු කාර්යාලය විසිනි.

එක්සත් ජනපදයේ වෙනත් තැන්වල බලතල වෙන් කිරීම අනුකරණය කරමින්, විධායක ශාඛාව මෙහෙයවනු ලබන්නේ උතුරු මරියානා දූපත් වල ආණ්ඩුකාරවරයා විසිනි; ව්‍යවස්ථාදායක බලය ද්වි-මණ්ඩල උතුරු මරියානා දූපත් පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය ව්‍යවස්ථාදායකයට පවරා ඇති අතර අධිකරණ බලය CNMI ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට සහ ඊට වඩා පහත් නඩු විභාග අධිකරණවලට පවරා ඇත.

දේශපාලන වෙබ් අඩවියේ කතුවරයා වන සයිපන් සක්ස් ඇතුළු සමහර විචාරකයින් පවසන්නේ උතුරු මරියානා දූපත් වල දේශපාලනය බොහෝ විට "පවුල් සබඳතා සහ පෞද්ගලික පක්ෂපාතිත්වයේ කාර්යයක්" වන අතර එහිදී අපේක්ෂකයෙකුගේ පෞද්ගලික සුදුසුකම්වලට වඩා කෙනෙකුගේ විස්තෘත පවුලේ ප්‍රමාණය වැදගත් බවයි. මෙය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ උගුල් තුළ සිදු කරන ඥාති සංග්‍රහයක් බව ඔවුහු චෝදනා කරති.

2012 අප්‍රේල් මාසයේදී, 2014 වන විට අරමුදල් අහිමිවීමක් අපේක්ෂා කරමින්, පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ මහජන විශ්‍රාම වැටුප් අරමුදල 11 වන පරිච්ඡේදයේ බංකොලොත්භාවය ප්‍රකාශයට පත් කළේය. විශ්‍රාම වැටුප් අරමුදල යනු අර්ථ දක්වා ඇති ප්‍රතිලාභ ආකාරයේ විශ්‍රාම වැටුප් සැලැස්මක් වන අතර රජය විසින් අර්ධ වශයෙන් පමණක් අරමුදල් සපයන ලද අතර, වත්කම්වලින් ඩොලර් මිලියන 268.4 ක් සහ වගකීම්වලින් ඩොලර් මිලියන 911 ක් පමණි. සැලැස්ම අඩු ආයෝජන ප්‍රතිලාභ සහ අරමුදල් වැඩි කිරීමකින් තොරව වැඩි කරන ලද ප්‍රතිලාභ ව්‍යුහයක් අත්විඳින ලදී.

2012 අගෝස්තු මාසයේදී, දෝෂාභියෝගය සඳහා කෑගැසීම් ඇති විය, විශ්‍රාම වැටුප් අරමුදලෙන් ගෙවීම් අත්හිටුවීම, රජයේ කාර්යාල සඳහා දේශීය උපයෝගිතා (පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය උපයෝගිතා හෝ "CUC") නොගෙවීම, උතුරු මරියානාස් හි ඇති එකම රෝහලට අරමුදල් කපා හැරීම, ඔහුගේ නීතිපතිවරයාට සිතාසියක් ලබා දීමට බාධා කිරීම, රජයේ පාසල්වලින් අවශ්‍ය අරමුදල් අත්හිටුවීම, සහ විදුලිබල උත්පාදනය සඳහා ඩොලර් මිලියන 190 ක කොන්ත්‍රාත්තුවක් අත්සන් කිරීම සම්බන්ධයෙන් වත්මන් ආණ්ඩුකාර බෙනිග්නෝ ෆිටියල් වගකිව යුතු බවට චෝදනා එල්ල විය.

2016 රිපබ්ලිකන් ජාතික සමුළුවට උතුරු මරියානා දූපත් නියෝජිත කණ්ඩායම එක්සත් ජනපදයේ "වඩාත්ම රිපබ්ලිකන් භූමිය" ගැන පුරසාරම් දෙඩීය. 2017 දී, රිපබ්ලිකන් පක්ෂයට උතුරු මරියානා දූපත් සෙනෙට් සභාවේ සහ උතුරු මරියානා දූපත් නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ විශාල බහුතරයක් තිබුණි, නමුත් 2023 වන විට කිසිදු පක්ෂයකට සභා ගර්භයේ බහුතරයක් නොමැත.

පරිපාලන අංශ

දූපත් වල මුළු භූමි ප්‍රමාණය වර්ග සැතපුම් 179.01 (කි.මී. 463.63). උතුරේ සිට දකුණට ලැයිස්තුගත කර ඇති තනි දූපත් සමඟ වගුව දළ විශ්ලේෂණයක් ලබා දෙයි:

අං. දූපත්/ලක්ෂණ ප්‍රදේශය ජනගහනය (2020 සංගණනය) උස උසම කඳු මුදුන ස්ථානය
ව.සැ ව.කි.මී අඩි මීටර්
උතුරු දූපත් (උතුරු දූපත් මහ නගර සභාව)
1 ෆැරලෝන් ඩි පජරෝස් (උරාකාස්) 0.985 2.55 — 1,047 319 20°33′N 144°54′E / 20.550°N 144.900°E / 20.550; 144.900 (Farallon de Pajaros)
සප්ලයි පරය 0.00 0.00 — −26 −8 20°08′N 145°6′E / 20.133°N 145.100°E / 20.133; 145.100
2 මාග් දූපත්

-උතුරු දිවයින

-නැගෙනහිර දූපත

- බටහිර දූපත ඇතුළුව

style="text-align:right;"|0.822 2.13 — 745 227 උතුරු දූපත 20°02′N 145°19′E / 20.033°N 145.317°E / 20.033; 145.317 (Maug Islands)
3 අසුන්සියන් 2.822 7.31 — 2,923 891 19°43′N 145°41′E / 19.717°N 145.683°E / 19.717; 145.683 (Asuncion)
4 අග්‍රිහාන් (ඇග්‍රිගන්) 16.80 43.51 4 3,166 965 අග්‍රිහාන් කන්ද 18°46′N 145°40′E / 18.767°N 145.667°E / 18.767; 145.667 (Agrihan)
5 පැගන් 18.24 47.24 2 1,900 579 පාගන් කන්ද 18°08′36″N 145°47′39″E / 18.14333°N 145.79417°E / 18.14333; 145.79417 (Pagan)
6 අලමගන් 4.29 11.11 1 2,441 744 අලමාගන් 17°35′N 145°50′E / 17.583°N 145.833°E / 17.583; 145.833 (Alamagan)
7 ගුගුවන් 1.494 3.87 — 988 301 17°20′N 145°51′E / 17.333°N 145.850°E / 17.333; 145.850 (Guguan)
සීලන්ඩ්ඩියා ඉවුර 0.0 0.0 — 0 0 16°45′N 145°42′E / 16.750°N 145.700°E / 16.750; 145.700
8 සරිගන් 1.92 4.97 — 1,801 549 — 16°43′N 145°47′E / 16.717°N 145.783°E / 16.717; 145.783 (Sarigan)
9 අනතහන් 12.05 31.21 — 2,582 787 16°22′N 145°40′E / 16.367°N 145.667°E / 16.367; 145.667 (Anatahan)
10 ෆැරලෝන් ඩි මෙඩිනිල්ලා 0.328 0.85 — 266 81 16°01′N 146°04′E / 16.017°N 146.067°E / 16.017; 146.067 (Farallon de Medinilla)
දකුණු දූපත් (මහ නගර සභා 3)
11 සයිපන් 44.55 115.38 43,385 1,555 474 තපෝචාවු කන්ද 15°11′06″N 145°44′28″E / 15.18500°N 145.74111°E / 15.18500; 145.74111 (Saipan)
12 ටීනියන් 39.00 101.01 2,044 558 170 කස්ටියු (ලාසෝ කන්ද) 14°57′12″N 145°38′54″E / 14.95333°N 145.64833°E / 14.95333; 145.64833 (Tinian)
13 අගුයිජාන් (අගිගුවාන්) 2.74 7.10 — 515 157 අලුටොම් 14°42′N 145°18′E / 14.700°N 145.300°E / 14.700; 145.300 (Aguijan)
14 රොටා 32.97 85.39 1,893 1,611 491 මනිරා කන්ද 14°08′37″N 145°11′08″E / 14.14361°N 145.18556°E / 14.14361; 145.18556 (Rota)
උතුරු මරියානා දූපත් 179.01 463.63 47,329 3,166 965 අග්‍රිහාන් කන්ද 14°08' to 20°33'N,

144°54° to 146°04'E

Notes
  1. ගිනිකඳු පිපිරීම් හේතුවෙන් 1990 දී ඉවත් කරන ලදී.
  2. ගිනිකඳු පිපිරීම් හේතුවෙන් 1981 දී ඉවත් කරන ලදී.
  3. කලින් ජනාවාස විය (1935 දී ජනගහනය 21 ක් වූ නමුත් 1968 දී 2 ක් පමණි)
  4. ටිනියන් මහ නගර සභාවේ කොටසක්

පරිපාලනමය වශයෙන්, CNMI මහ නගර සභා හතරකට බෙදා ඇත:

උතුරු දූපත් (සයිපාන් උතුරින්) උතුරු දූපත් මහ නගර සභාව සාදයි. දකුණු දූපත් වල ප්‍රධාන දූපත් තුන සයිපාන්, ටිනියන් සහ රොටා යන මහ නගර සභා වලින් සමන්විත වන අතර, ජනාවාස නොවූ අගුයිජාන් ටිනියන් මහ නගර සභාවේ කොටසක් වේ.

ගිනිකඳු තර්ජනයක් හේතුවෙන් උතුරු දූපත් ඉවත් කර ඇත. මිනිස් වාසස්ථාන ඇග්‍රිහාන්, පැගන් සහ ඇලමගන් වලට සීමා වූ නමුත් ළමා අධ්‍යාපනය ඇතුළු විවිධ ආර්ථික සාධක හේතුවෙන් ජනගහනය වෙනස් විය. 2020 සංගණනයෙන් උතුරු දූපත් මහ නගර සභාවේ පදිංචිකරුවන් හත් දෙනෙකු පමණක් පෙන්නුම් කළ අතර, උතුරු දූපත් නගරාධිපති කාර්යාලය සයිපාන් හි "පිටුවහල්" ස්ථානයක පිහිටා ඇත.

සයිපාන්, ටිනියන් සහ රොටා හි එකම වරායන් සහ වරායන් ඇති අතර ස්ථිරවම ජනාකීර්ණ දූපත් පමණි.

සංඛ්‍යානමය අරමුණු සඳහා, එක්සත් ජනපද සංගණන කාර්යාංශය උතුරු මරියානා දූපත් වල මහ නගර සභා හතර ප්‍රාන්ත සමාන ලෙස ගණන් ගනී.

දේශපාලන තත්ත්වය සහ ස්වයං පාලනය

1947 දී, උතුරු මරියානා දූපත් දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු එක්සත් ජාතීන්ගේ පැසිෆික් දූපත් භාරකාර ප්‍රදේශයේ (TTPI) කොටසක් බවට පත් විය. භාරකාරත්ව ගිවිසුමක නියමයන් යටතේ එක්සත් ජනපදය TTPI හි පරිපාලන අධිකාරිය බවට පත්විය. 1976 දී, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය සමඟ දේශපාලන සංගමයක් තුළ උතුරු මරියානා දූපත් වල පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයක් පිහිටුවීම සඳහා අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් සාකච්ඡා කරන ලද ගිවිසුම කොංග්‍රසය අනුමත කළේය. මෙම ගිවිසුම 1976 මාර්තු 24 වන දින මහජන නීතිය 94-241 ලෙස සංග්‍රහ කරන ලදී. උතුරු මරියානා දූපත් වල පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය (CNMI) රජය 1977 දී තමන්ගේම ව්‍යවස්ථාවක් සම්මත කරගත් අතර, නව රජය 1978 ජනවාරි මාසයේදී බලයට පත් විය. 1978 ජනවාරි 1 වන දින සිට ක්‍රියාත්මක වූ ගිවිසුම ක්‍රියාත්මක කිරීම, ජනාධිපති ප්‍රකාශන අංක 5564 අනුව 1986 නොවැම්බර් 3 වන දින අවසන් කරන ලදී; එමඟින් උතුරු මරියානා දූපත් වල පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය සමඟ ඇති කරගත් ගිවිසුම සහ මයික්‍රොනීසියා ෆෙඩරල් රාජ්‍යයන් සහ මාෂල් දූපත් ජනරජය සමඟ නිදහස් සංගමයේ ගිවිසුම් ක්‍රියාත්මක විය. මෙමගින් CNMI, CNMI ඡන්දදායකයින් විසින් විශාල වශයෙන් තේරී පත් වූ සහ CNMI රජය විසින් ගෙවන ලද නේවාසික නියෝජිතයෙකු විසින් වොෂින්ටන් ඩීසී හි එක්සත් ජනපද රජයට නියෝජනය කිරීමට ඉඩ සැලසුණි. 2008 මැයි 8 වන දින එක්සත් ජනපද කොංග්‍රසය විසින් අනුමත කරන ලද 2008 ඒකාබද්ධ ස්වාභාවික සම්පත් පනත ("CNRA") මගින් CNMI නියෝජිත ආසනයක් ස්ථාපිත කරන ලදී; ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ග්‍රෙගෝරියෝ සබ්ලාන් 2008 නොවැම්බර් මාසයේදී පළමු CNMI නියෝජිතයා ලෙස තේරී පත් වූ අතර 111 වන සම්මේලනයේදී බලයට පත් විය. මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ අනෙකුත් නියෝජිතයින් පස් දෙනා මෙන්, CNMI නියෝජිතයා විවාද සහ කමිටු ඡන්ද සඳහා සහභාගී වන නමුත් නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ ඡන්දයක් නොමැති අතර එක්සත් ජනපද සෙනෙට් සභාවේ කිසිදු කාර්යභාරයක් නොමැත, නමුත් සම්මන්ත්‍රණ කමිටුවක සේවය කරන විට සෙනෙට් සභිකයෙකුට සමාන වේ.

1990 දෙසැම්බර් 22 වන දින, එක්සත් ජාතීන්ගේ භාරකාර මණ්ඩලය විසින් TTPI අවසන් කරන ලද්දේ එය CNMI සහ TTPI හි මුල් දිස්ත්‍රික්ක හතෙන් තවත් දිස්ත්‍රික්ක පහකට (මාෂල් දූපත් සහ මයික්‍රොනීසියා ෆෙඩරල් රාජ්‍යයන් (චුක්, කොස්රේ, පොන්පේ සහ යාප්)) අදාළ වූ බැවිනි, මෙය එදිනම සම්මත කරන ලද එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්ෂක මණ්ඩල යෝජනාව 683 හි පිළිගෙන ඇත.

සම්මුතිය යටතේ, එක්සත් ජනපද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ඇතැම් විධිවිධාන පමණක් පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයට අදාළ වන අතර, එක්සත් ජනපද කොංග්‍රසය විසින් සම්මත කරන ලද නීති පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයට අදාළ විය හැක්කේ එය සියලුම ප්‍රාන්ත 50ටම අදාළ වන්නේ නම් පමණි. CNMI එක්සත් ජනපදයේ රේගු ප්‍රදේශයෙන් පිටත වන අතර ස්වයං පාලන ප්‍රදේශ හතරේ මෙන්, පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ අවංක පදිංචිකරුවන් එක්සත් ජනපද ෆෙඩරල් ආදායම් බද්දෙන් නිදහස් කර ඇත. සම්මුතියට අනුව, ෆෙඩරල් අවම වැටුප සහ ෆෙඩරල් සංක්‍රමණ නීති "භාරකාරත්ව ගිවිසුම අවසන් කිරීමෙන් පසු නීතියෙන් කොංග්‍රසය විසින් ඔවුන්ට අදාළ කරන ලද ආකාරයට සහ ප්‍රමාණයට හැර උතුරු මරියානා දූපත් වලට අදාළ නොවේ." 2007 දී එක්සත් ජනපද කොංග්‍රසය විසින් අවම වැටුප පිළිබඳ දේශීය පාලනය අභිබවා යන ලදී; 2015 දී එය ප්‍රාන්ත 50 සමඟ සමානාත්මතාවයට ළඟා වන තෙක් එය සෙමින් ඉහළ නංවන ලදී.

මුලින්ම, සම්මුතිය යටතේ, CNMI හි වෙනම සංක්‍රමණ පද්ධතියක් පැවති අතර, එක්සත් ජනපද සංක්‍රමණ නීතිය අදාළ නොවීය. තවමත්, සම්මුතිය පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ ආගමන නීතියට වඩා එක්සත් ජනපදයට වෙන් කිරීමේ බලය ලබා දුන්නේය. සංක්‍රමණික සේවකයින් සඳහා අපයෝජන පිළිවෙත් පිළිබඳ වාර්තා මතුවීමෙන් පසු, 2009 නොවැම්බර් 28 වන දින, එක්සත් ජනපදය එහි වෙන් කිරීමේ බලය ක්‍රියාත්මක කළේය; විශේෂයෙන්, CNRA § 702(a) "ආගමන සහ ජාතිකත්ව පනතේ (8 U.S.C. 1101(a)(17) වගන්තියේ අර්ථ දක්වා ඇති පරිදි 'ආගමන නීති' වල විධිවිධාන ('ආගමන නීති' වල විධිවිධාන) උතුරු මරියානා දූපත් වල පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයට අදාළ වන බව" ප්‍රකාශ කිරීමට ගිවිසුම සංශෝධනය කළේය. තවද, CNRA § 702(a) යටතේ, "ආගමන නීති" මෙන්ම සම්මුතියට කරන ලද සංශෝධන, "... පිටසක්වල ජීවීන් ඇතුළත් කිරීම සහ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයෙන් පිටසක්වල ජීවීන් ඉවත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ සියලුම නීති, විධිවිධාන හෝ වැඩසටහන් අභිබවා ගොස් ප්‍රතිස්ථාපනය කළ යුතුය." එක්සත් ජනපද ආගමන නීතිවලට මාරුවීම 2009 නොවැම්බර් 28 වන දින ආරම්භ විය.

අධිකරණ පද්ධතිය

ෆෙඩරල් නීතිය යටතේ නඩු විභාග කරනු ලබන්නේ උතුරු මරියානා දූපත් සඳහා වන දිස්ත්‍රික් අධිකරණය විසිනි, එය 1977 දී කොංග්‍රස් පනත මගින් පිහිටුවන ලද අතර 1978 ජනවාරි මාසයේදී මෙහෙයුම් ආරම්භ කරන ලදී. මෙම අධිකරණය සයිපාන් දූපතේ පිහිටා ඇති නමුත් පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය තුළ වෙනත් ස්ථානවල පැවැත්විය හැකිය. දිස්ත්‍රික් අධිකරණයට එක්සත් ජනපදයේ අනෙකුත් සියලුම දිස්ත්‍රික් අධිකරණවලට සමාන අධිකරණ බලයක් ඇත, විවිධත්ව අධිකරණ බලය සහ බංකොලොත් අධිකරණ බලය ඇතුළුව. අභියාචනා නවවන පරිපථයට ගෙන යනු ලැබේ. එක්සත් ජනපද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ IV වන වගන්තිය මගින් ලබා දී ඇති කොංග්‍රසයේ භෞමික බලය යටතේ ස්ථාපිත එක්සත් ජනපද භෞමික අධිකරණයක් ලෙස, විනිසුරුවන්ට ජීවිත කාලය පුරාම පත්වීම් නොමැත, ප්‍රාන්ත 50, කොලොම්බියා දිස්ත්‍රික්කය සහ පුවර්ටෝ රිකෝ හි III වන වගන්තියේ අධිකරණ මෙන් නොව.

භෞමික නීතිය යටතේ නඩු විභාග කරනු ලබන්නේ උතුරු මරියානා දූපත් වල පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් වන අතර අභියාචනා විභාග කරනු ලබන්නේ උතුරු මරියානා දූපත් වල පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසිනි.

2024 ජුනි මාසයේදී, ජූලියන් අසාන්ජ් ඕස්ට්‍රේලියාවට පියාසර කිරීමට පෙර එක්සත් ජනපද භූමියේ අගනුවර වන සයිපාන් හි උසාවියකදී වරද පිළිගත්තේය.

පුරවැසිභාවය

සම්මුතියේ III වන වගන්තිය මගින් නීත්‍යානුකූලව සුදුසුකම් ලත් CNMI පදිංචිකරුවන්ට එක්සත් ජනපද පුරවැසිභාවය ප්‍රදානය කරන ලද අතර, එයට සාමාන්‍යයෙන් CNMI හි සියලුම පුරවැසියන් ඇතුළත් වන අතර, CNMI හි උපත ලැබූ පුද්ගලයින් සඳහා එක්සත් ජනපද ජන්ම හිමිකම් පුරවැසිභාවය ස්ථාපිත කරන ලදී. CNMI හි විශේෂ වීසා වැඩසටහන් සහ කොන්දේසි ගණනාවක් ඇත, නවතම එකක් වූයේ CNMI දිගුකාලීන නේවාසික තත්ව වැඩසටහනයි. කෙසේ වෙතත්, ගුවාම්-CNMI සඳහා වීසා නිදහස් කිරීම් සාමාන්‍ය එක්සත් ජනපද වීසා නිදහස් කිරීමේ වැඩසටහනට වඩා සීමාකාරී ය. තවමත්, ජනාධිපතිවරණවලදී ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමට හැකි වීමට ඔවුන් එක්සත් ජනපද ප්‍රාන්තයක හෝ වොෂින්ටන්, ඩී.සී. හි පදිංචිකරුවන් විය යුතුය. ගිවිසුමේ නියමයන්ට අනුව, 1986 සිට, උතුරු මරියානාවරුන්ට ජුස් සොලි අයිතිය ඇත; එක්සත් ජනපදයේ ඕනෑම තැනක මෙන් එහි උපත ලබන දරුවන් උපතේදීම පුරවැසියන් වේ. මෙය නැගෙනහිර ආසියාවේ ඒකාධිපති පාලන තන්ත්‍රයන්ගෙන් බේරෙන ගර්භනී කාන්තාවන් සඳහා CNMI රැකවරණයක් බවට පත් කර ඇත: ඔවුන්ගේ දරුවා උතුරු මරියානා හි උපත ලබන විට එය එක්සත් ජනපද පුරවැසියෙකු විය හැකිය. CNMI හි ආගමන සහ පුරවැසි නීති සම්බන්ධයෙන් බරපතල සීමාවන් ගණනාවක් තිබේ. උදාහරණයක් ලෙස, 2030 ට පෙර සරණාගතභාවය සඳහා ඉල්ලුම් කළ නොහැක. එක්සත් ජනපදයේ නීතිරීතිවලට අනුව CNMI පද්ධතියට ප්‍රවේශ වීමට ඉඩ සලසන නමුත් අනිසි ලෙස භාවිතා නොකරන සහ පුරවැසිභාවය සඳහා යථාර්ථවාදී මාර්ග සහ මානව තත්වයන්ට ගරු කිරීම සඳහා යථාර්ථවාදී සමතුලිතතාවයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා එක්සත් ජනපදය ආසියානු රටවල් සහ දේශීය මරියානා සමඟ කටයුතු කිරීමට උත්සාහ කර ඇත.

ආර්ථිකය

උතුරු මරියානා දූපත් වල පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය එක්සත් ජනපදයේ ෆෙඩරල් රජය සමඟ ඇති වෙළඳ සම්බන්ධතාවයෙන් සහ ආසියාවෙන් ලැබෙන ලාභ පුහුණු ශ්‍රමයෙන් ප්‍රතිලාභ ලබයි. CNMI හි ආර්ථිකය ඓතිහාසිකව රඳා පවතින්නේ සංචාරක ව්‍යාපාරය මත වන අතර, බොහෝ දුරට ජපානයෙන් සහ ඇඟලුම් නිෂ්පාදන අංශය මත ය. 2005 දී කෝටා ඉවත් කළ දා සිට ආර්ථිකය පහත වැටී ඇති අතර, අවසානයේ 2009 පෙබරවාරි වන විට සයිපාන්හි සියලුම ඇඟලුම් කර්මාන්තශාලා වසා දැමීමට හේතු විය. 2005 දී ජපන් ගුවන් සේවය මරියානා වලට සේවය කිරීම නැවැත්වූ විට සංචාරක ව්‍යාපාරය ද පහත වැටුණි.

ප්‍රධාන වශයෙන් ටැපියෝකා, ගවයන්, පොල්, පාන්, තක්කාලි සහ කොමඩු කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනය ආර්ථිකයේ සාපේක්ෂව වැදගත් නොවන අතර එය 2016 වන විට CNMI දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 1.7% ක් පමණක් නියෝජනය කරයි. එය ප්‍රජාවට තවමත් වැදගත් වන අතර, ඔවුන්ගේ දහස් ගණනක් ගවයන් සහ පොහොසත් පස සහිත මරියානා කලාපය පෝෂණය කිරීම සඳහා වැදගත් වන අතර, ටිනියන් මරියානා වල පාන් කූඩය ලෙස හැඳින්වේ. CNMI හි ගව රංචු දේශීය වශයෙන් පමණක් නොව ගුවාම්, පලාවු සහ මයික්‍රොනීසියාවට ද හරක් මස් සපයයි. 21 වන සියවසේ ටීනියන් හි ගව අභිජනන වර්ග අතරට සෙනෙපොල්, බ්‍රැන්ගස් (බ්‍රාහ්මණ X ඇන්ගස්), රෙඩ් ඇන්ගස් සහ ඇමරිකානු බ්‍රහ්ම ඇතුළත් වන අතර විවිධ නවීන ගොවිපල ශිල්පීය ක්‍රම භාවිතා කරනු ලැබේ.

ස්වදේශික නොවන දූපත් වැසියන්ට ඉඩම් හිමිකර ගැනීමට අවසර නැත, නමුත් එය බදු දීමට හැකිය.

සංචාරක ව්‍යාපාරය

සංචාරක ව්‍යාපාරය ජනප්‍රියයි; සාමාන්‍ය වර්ෂයකදී ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාවක් CNMI වෙත පැමිණෙන අතර, ඉහළම වසරවලින් එකක් වූයේ 1997 දී 760,000 කට අධික පිරිසක් දූපත් වෙත පැමිණි බැවිනි.

2019 දී සංචාරක ව්‍යාපාරය ශක්තිමත් වූ අතර, ප්‍රධාන වශයෙන් චීනයෙන් සහ දකුණු කොරියාවෙන් පැමිණි සංචාරකයින් ඇතුළත් විය. වසංගතය අතරතුර සංචාරක ව්‍යාපාරය පහත වැටුණු අතර එය අවසන් වූ දා සිට යථා තත්ත්වයට පත්වීම මන්දගාමී විය. ජපානයෙන් සෘජු ගුවන් ගමන් අඩු වී ඇති අතර, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය සහ චීනය අතර දේශපාලන ගැටළු හේතුවෙන් චීනයේ සිට (හොංකොං සිට හැර) සයිපාන් දක්වා වන සියලුම ගුවන් ගමන් නතර වී ඇත. ජපානයෙන් සංචාරකයින් නැවත ආකර්ෂණය කර ගැනීමට CNMI බලාපොරොත්තු වන අතර, සයිපාන් සහ ජපන් නගර අතර සෘජු ගුවන් ගමන් වැඩි කිරීමට අවශ්‍ය වේ. 2023 සහ 2024 දී සංචාරක වෙළඳපොළ 2019, පූර්ව වසංගත මට්ටමෙන් අඩක් පමණ වන අතර එය දකුණු කොරියාවෙන් පැමිණෙන සංචාරකයින් මත රඳා පවතී. “MVA දත්ත වලට අනුව, දකුණු කොරියානුවන් නැවත පැමිණීම හේතුවෙන් 2021 මූල්‍ය වර්ෂයේදී 5,370 ක් සහ 2022 මූල්‍ය වර්ෂයේදී 69,530 ක් පමණ වූ සංචාරකයින් සංඛ්‍යාව 2023 මූල්‍ය වර්ෂයේදී සුවය ලැබීය.” සමහර සංචාරක විශේෂඥයින් යෝජනා කරන්නේ CNMI අඩු වියදම් ගමනාන්තයේ සිට තරමක් මනඃකල්පිත ගමනාන්තයක් දක්වා එහි ප්‍රතිරූපය වෙනස් කරන බවයි.

ජනප්‍රිය යැයි දන්නා ක්‍රියාකාරකම් වන්නේ වනාන්තර කඳු නැගීම, ගොල්ෆ් ක්‍රීඩා කිරීම, කිමිදීම සහ ප්‍රාග් ඓතිහාසික ගල් වැනි ඓතිහාසික ස්ථාන ය. ගොල්ෆ් පිටිවලින් එකක් නිර්මාණය කර ඇත්තේ වෘත්තීය ශූර ගොල්ෆ් ක්‍රීඩක ග්‍රෙග් නෝමන් විසිනි. සංචාරක උණුසුම් ස්ථානයක් වන්නේ මනාගහ දූපතයි, එයට තොටුපළෙන් ප්‍රවේශ විය යුතු අතර විවිධ බාබකියු වෙළෙන්දන්, ජල ක්‍රීඩා ක්‍රියාකාරකම් සහ නිවර්තන වනාන්තරයක් වටා පුළුල් වැලි සහිත වෙරළ තීරයන් ඇත.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ සංචාරකයින්ට වීසා බලපත්‍රයක් අවශ්‍ය නොවන අතර, ESTA හෝ ගුවාම්-CNMI වීසා නිදහස් කිරීමේ වැඩසටහන සඳහා සුදුසුකම් ලබන අනෙකුත් රටවල සංචාරකයින්ට සාමාන්‍යයෙන් දින 45ක් හෝ 90ක් දක්වා රැඳී සිටිය හැක.

CNMI හි ප්‍රසිද්ධ සංචාරක ගමනාන්ත අතරට:

  • මනගහ දූපත (තොටුපළකින් පැමිණෙන අක්කර 100 ක නිවර්තන වෙරළ දූපත)
  • ඇමරිකානු අනුස්මරණ උද්‍යානය
  • බටහිර පැත්තේ කිලෝමීටර 1 ක වෙරළ තීරයක් වන මයික්‍රෝ බීච්, හිරු බැස යෑම දැකගත හැකිය.
  • සැන් ජුවාන් වෙරළ, කිඹුලෙකු මෙන් පෙනෙන අද්විතීය ගල් සැකැස්මක් සහිතව.
  • සයිපාන්හි දකුණු කොටසේ රැඩ්/ඉණිමඟ/කොරල් වෙරළ යාර 100 ක් පමණ දිග වන අතර එය බොහෝ දුරට කොරල් කොටස් වේ. එය දේශීය බාබකියු සහ වෙරළ ධාවනය සඳහා ජනප්‍රියයි.
  • ඔබියන් වෙරළ යනු එහි වර්ණවත් දිය යට ජීවිතය සඳහා ප්‍රසිද්ධ දිගු දකුණු වෙරළකි.
  • ටාගා වෙරළ (ටීනියන් දූපතේ) එහි හිරු බැස යන දර්ශන සඳහා ප්‍රසිද්ධ විශාලතම වෙරළයි.
  • ලැටේ ස්ටෝන්ස් ගල්වල (චමෝරෝ ජනයාගේ පුරාණ ගල් ගල්වලක්)
  • ටපොචෝ කන්ද (සයිපාන්හි දර්ශන සහිත උසම ස්ථානය), මෙම ස්ථානය එහි දර්ශන සඳහා ප්‍රසිද්ධ වන අතර, පැහැදිලි දිනයක අනෙකුත් දූපත් දැක ගත හැකි අතර ජේසුස් ක්‍රිස්තුස් වහන්සේගේ ප්‍රතිමාවකින් එය මුදුනේ ඇත.
  • කලබෙරා ගුහාව (පුරාණ ගුහා චිත්‍ර සහිත)
  • අවසාන අණදෙන කණුව (සයිපාන් සටනේ අවසාන ජපන් අණදෙන කණුව)
  • කුරුළු දූපත් අභයභූමි වෙරළ (කුරුළු දූපත් අභයභූමිය අසල වෙරළ), නැගෙනහිරට මුහුණලා ඇත. කුරුල්ලන් නිරීක්ෂණය කිරීම සඳහා දකුණට කුරුළු දූපත් නිරීක්ෂණාගාරයක් ද ඇත)
  • සයිපාන් හා සම්බන්ධ මෙම කුඩා දූපත වන තහනම් දූපත, අඩු වඩදියකදී සම්බන්ධ වන අතර එයට නැගිය හැකිය, නමුත් ජලය එය අධික වඩදියකදී වෙන් කරයි. මෙම කුඩා දූපත අසල නිරීක්ෂණාගාරයක් ඇත.
  • ජපන් ප්‍රදීපාගාරය (උතුරු මරියානාවරු ජපන් ජනවරමේ සිටියදී 1934 දී ඉදිකරන ලද ප්‍රදීපාගාරයක්, වර්තමානයේ දූපත් දර්ශන සහිත කැෆේ එකක්)
  • NMI ඉතිහාස හා සංස්කෘතික කෞතුකාගාරය
  • සයිපාන් හි ග්‍රෝටෝ, විශාල දිය යට හුණුගල් ගුහාවකි.
  • උපත් සංචාරක ව්‍යාපාරය, 2010 ගණන්වල සියවසේදී ආසියාවෙන් මව්වරුන් බිහි කිරීමට පැමිණීමත් සමඟ වඩාත් ජනප්‍රිය වූ අතර, එමඟින් දරුවාට එක්සත් ජනපද පුරවැසියෙකු වීමට අවස්ථාවක් ලබා දෙන ලදී.

කම්කරු මතභේද

උතුරු මරියානා දූපත් එක්සත් ජනපදය සමඟ නිදහස් වෙළඳ ප්‍රදේශයක් ලෙස තම ස්ථාවරය සාර්ථකව භාවිතා කර ඇති අතර, ඒ සමඟම එකම කම්කරු නීතිවලට යටත් නොවීය. උදාහරණයක් ලෙස, 1997 සිට 2007 දක්වා පැවති පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ පැයකට ඩොලර් 3.05 ක අවම වැටුප එක්සත් ජනපදයට වඩා අඩු වූ අතර, තවත් සමහර සේවක ආරක්ෂණ දුර්වල වන අතර එමඟින් නිෂ්පාදන පිරිවැය අඩු වේ. එමඟින් සියලුම එක්සත් ජනපද කම්කරු නීතිවලට අනුකූල නොවී ඇඳුම් "ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නිෂ්පාදිත" ලෙස ලේබල් කිරීමට ඉඩ සැලසුණි. කෙසේ වෙතත්, 2007 මැයි 25 වන දින ජනාධිපති ජෝර්ජ් ඩබ්ලිව්. බුෂ් විසින් අත්සන් කරන ලද එක්සත් ජනපද අවම වැටුප් නීතියේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස උතුරු මරියානාස් හි අවම වැටුපෙහි පියවරෙන් පියවර වැඩිවීම් ඇති වූ අතර එමඟින් එය 2015 දී එක්සත් ජනපද මට්ටමට ළඟා වීමට ඉඩ සැලසුණි. පළමු පියවර (ඩොලර් 3.55 දක්වා) 2007 ජූලි 25 වන දින සිට ක්‍රියාත්මක වූ අතර, CNMI අවම වැටුප රටපුරා අවම වැටුපට සමාන වන තෙක් වාර්ෂිකව ඩොලර් 0.50 ක වැඩිවීමක් ඉන්පසු සෑම මැයි මාසයකම ක්‍රියාත්මක වේ. කෙසේ වෙතත්, 2009 දෙසැම්බර් මාසයේදී ජනාධිපති ඔබාමා විසින් අත්සන් කරන ලද නීතියක් මගින් මැයි සිට සැප්තැම්බර් දක්වා වාර්ෂික වැඩිවීම ප්‍රමාද කරන ලදී. 2018 දී, අවම වැටුප අවසානයේ ඩොලර් 7.25 දක්වා ළඟා වූ අතර එය එක්සත් ජනපද ෆෙඩරල් අවම වැටුපට අනුරූප විය.

දිවයින එක්සත් ජනපද කම්කරු නීතිවලින් නිදහස් කිරීම, දහදිය දැමීමේ සාප්පු, ළමා ශ්‍රමය, ළමා ගණිකා වෘත්තිය සහ බලහත්කාරයෙන් ගබ්සා කිරීම් ඇතුළු බොහෝ සූරාකෑම් වලට හේතු විය.

බොහෝ දුරට ෆෙඩරල් එක්සත් ජනපද පාලනයෙන් පිටත (2009 නොවැම්බර් 28 වන දින අවසන් වූ) සංක්‍රමණික පද්ධතියක් හේතුවෙන් බොහෝ චීන සංක්‍රමණික සේවකයින් (උච්චතම වසරවලදී 15,000 ක් පමණ) දූපත් වල ඇඟලුම් වෙළඳාමේ සේවයේ යොදවා ඇත. කෙසේ වෙතත්, 2005 දී එක්සත් ජනපදයට චීන ආනයන සඳහා ලෝක වෙළඳ සංවිධානය පනවා තිබූ සීමාවන් ඉවත් කිරීම පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය වෙළඳාම දැඩි පීඩනයකට ලක් කළ අතර, එය කර්මාන්තශාලා ගණනාවක් වැසීමට හේතු විය. එක්සත් ජනපදය විසින් පනවන ලද නියමිත වැටුප් වැඩිවීම් සමඟ, අවසාන කර්මාන්තශාලා 2009 මුල් භාගයේදී වසා දැමූ අතර ඇඟලුම් කර්මාන්තය වඳ වී ගියේය.

යටිතල පහසුකම්

දූපත් වල සැතපුම් 220 කට වඩා (කිලෝමීටර් 350) අධිවේගී මාර්ග, පදික ධාවන පථ සහිත ගුවන් තොටුපළ තුනක් (එකක් අඩි 9,800 (මීටර් 3,000) පමණ දිග; අඩි 6,600 (මීටර් 2,000) පමණ දිග දෙකක්, පදික වේදිකා නොමැති ගුවන් තොටුපළ තුනක් සහ හෙලිපෝට් එකක් ඇත. ප්‍රධාන වාණිජ ගුවන් තොටුපළ සයිපාන් ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළයි.

මගී ගුවන් සේවයක් වන ස්ටාර් මරියානාස් එයාර් ගුවාම්, සයිපාන්, ටිනියන් සහ රොටා අතර කෙටි දුර ගුවන් ගමන් සපයයි. ජාත්‍යන්තර ගුවන් සේවා සපයන්නන් සයිපාන් කොරියාව, චීනය සහ ජපානය සමඟ සම්බන්ධ කරයි; එක්සත් ජනපද ප්‍රධාන භූමියට ගුවන් ගමන් සාමාන්‍යයෙන් ගුවාම් හෝ හවායි හරහා සම්බන්ධ වේ.

ගුවන් මගින් අමතරව, පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය තුළ අන්තර්-දූපත් ගමන් තොටුපළ හෝ කුලී යාත්‍රා සේවා හරහා කළ හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස, පැගන් වෙත යාම සැතපුම් 200 (කිලෝමීටර් 320) බෝට්ටු ගමනකි.

දූපත් සඳහා තැපැල් සේවාව එක්සත් ජනපද තැපැල් සේවය (USPS) විසින් සපයනු ලැබේ. සෑම ප්‍රධාන දූපතකටම 96950–96952 පරාසයේ තමන්ගේම ZIP කේතයක් ඇති අතර, CNMI සඳහා USPS අකුරු දෙකේ කෙටි යෙදුම MP ("මරියානාස් පැසිෆික්", NM සහ MI ලෙස සැලකේ). "CM" කලින් භාවිතා කර ඇති අතර සමහර සන්දර්භවල තවමත් භාවිතා වේ, නමුත් කැමරූන් සමඟ පටලවා ගත හැකිය. දුරකථන සේවාව සඳහා, දූපත් උතුරු ඇමරිකානු අංකන සැලැස්මට ඇතුළත් කර ඇති අතර, ප්‍රදේශ කේතය 670 භාවිතා කරයි.

රූපවාහිනී සේවාව සපයනු ලබන්නේ KPPI-LD, චැනල් 7 විසිනි, එය ගුවාම් හි ABC අනුබද්ධිත KTGM මෙන්ම ගුවාම් හි NBC අනුබද්ධිත KUAM-TV අනුබද්ධිත WSZE, චැනල් 10 ද විකාශනය කරයි. CNMI තුළ විකාශනය වන ගුවන් විදුලි මධ්‍යස්ථාන 10 ක් පමණ ඇත.

2012 දී, ස්ලේට් වාර්තා කළේ CNMI අන්තර්ජාල මිල ගුවාම් හි මිල මෙන් පස් ගුණයක් බවත් සීමිත කලාප පළල හේතුවෙන් පාරිභෝගිකයෙකු ඉහළ මට්ටමේ අන්තර්ජාල පැකේජයක් තෝරා ගන්නේ නම් මෙගාබිට් එකකට මිල වැඩි වන බවත්ය. 2023 දී, බ්‍රෝඩ්බෑන්ඩ් වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා ෆෙඩරල් අරමුදල් කිහිපයක් භූමියට වෙන් කරන ලදී.

ජන විකාශනය

ඓතිහාසික ජනගහනය
සංගණනයජනගහනයNote%±
19608,286—
19709,43613.9%
198016,78077.8%
199043,345158.3%
200069,22159.7%
201053,883−22.2%
202047,329−12.2%

2020 සංගණනයට අනුව, CNMI හි ජනගහනය 47,329 ක් වූ අතර එය 2000 දී 69,221 ක් විය. මෙම අඩුවීමට හේතු වී ඇත්තේ ඇඟලුම් කර්මාන්තයේ අභාවය (එහි සේවකයින්ගෙන් අතිමහත් බහුතරයක් චීනයෙන් පැමිණි කාන්තාවන්), ආර්ථික අර්බුද සහ CNMI හි ප්‍රාථමික ආදායම් මාර්ගවලින් එකක් වන සංචාරක කර්මාන්තයේ පහත වැටීම ඇතුළු සාධක එකතුවක් බව වාර්තා වේ.

2020 සංගණනයට අනුව, එක්සත් ජනපද කුඩා පිටත දූපත් හැරුණු විට, උතුරු මරියානා දූපත් යනු ඇමරිකානු සැමෝවාට පසුව එක්සත් ජනපදයේ දෙවන අඩුම ජනගහනයක් සහිත උප-ෆෙඩරල් අධිකරණ බල ප්‍රදේශයයි. කෙසේ වෙතත්, දූපත් ජනගහනය කාලයත් සමඟ උච්චාවචනය වී 2000 දී 80 දහසකට ළඟා වූ අතර පසුව 2010 ගණන්වලදී 50 දහසක් දක්වා අඩු විය. 1986 දී, CNMI හි ජනතාව එක්සත් ජනපද පුරවැසියන් බවට පත් වූ විට, එහි ජනගහනය 36 දහසක් පමණ විය. 1950 දී ජනගහනය 7,000 ක් පමණ විය. සංසන්දනය කිරීම සඳහා, 1776 දී, ජනගහනය අනුව කුඩාම ඇමරිකානු රාජ්‍යය වූයේ 60,000 ක් පමණ ජනගහනයක් සහිත ඩෙලවෙයාර් ය.

2020 වන විට, ජනගහනයෙන් 60% ක් පමණ එක්සත් ජනපද පුරවැසියන් හෝ නීත්‍යානුකූල ස්ථිර පදිංචිකරුවන් වන අතර අනෙක් 40% විදේශීය සේවකයින් වේ. එක්සත් ජනපදයට සේවකයින්ට පුරවැසියන්ගේ අනුපාතය සහ විවිධ වර්ගවල නීත්‍යානුකූල පදිංචිකරුවන්ගේ සංඛ්‍යාව නිරීක්ෂණය කරන වැඩසටහනක් ඇත.

බොහෝ මරියානාවන් මහාද්වීපික ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට සංක්‍රමණය වී ඇති අතර බටහිර වෙරළට සංක්‍රමණය වීම තරමක් ජනප්‍රියයි. විශාලතම ප්‍රජාවන්ගෙන් එකක් වන්නේ වොෂින්ටන් ප්‍රාන්තයේ වන අතර එහි දූපත් වලින් පැමිණි පුද්ගලයින් 5,000 කට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් සිටිති.

භාෂා

උතුරු මරියානා දූපත් වල නිල භාෂාවන් අතර ඉංග්‍රීසි, චමෝරෝ සහ කැරොලිනියානු ඇතුළත් වේ. වඳ වී යාමට ආසන්නව ඇති ටනාපැග් භාෂාව තවමත් කතා කරන්නේ ස්වල්ප දෙනෙක් පමණි. බොහෝ පිලිපීන භාෂා, චීන සහ අනෙකුත් පැසිෆික් දූපත් භාෂා ද කතා කෙරේ. ස්පාඤ්ඤ භාෂාව තවමත් වාසගමවල රඳවාගෙන ඇති නමුත් එය තවදුරටත් බහුලව භාවිතා නොවේ, නමුත් එය තවමත් තුන්වන හෝ සිව්වන භාෂාවක් ලෙස සමහර වැඩිහිටියන්ට හුරුපුරුදුය.

ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්

CIA ලෝක තොරතුරු පොතේ 2010 සංගණනය මත පදනම්ව:

උතුරු මරියානාස් බොහෝ දුරට ආසියානු සහ පැසිෆික් ජනයාගේ විවිධ මිශ්‍රණයකි.

  • පිලිපීන 35.3%
  • චමෝරෝ 23.9%
  • බහු වාර්ගික 12.7% (පසුබිම් 2ක් හෝ ඊට වැඩි)
  • චීන 6.8%
  • වෙනත් හවායි හෝ පැසිෆික් දූපත් වැසියන් 6.4%
  • කැරොලිනියානු 4.6%
  • කොරියානු 4.2%
  • වෙනත් ආසියානු 3.7%
  • වෙනත් 2.5%

ආගම

මරියානාස් හි ස්පාඤ්ඤ මිෂනාරිවරුන් හේතුවෙන්, චමෝරෝ සහ කැරොලිනියානුවන්ගෙන් විශාල බහුතරයක් රෝමානු කතෝලික ආගම අදහති. ජපන් ආක්‍රමණය සැලකිය යුතු බෞද්ධ ප්‍රජාවක් නිර්මාණය කළ අතර ඔවුන් පිටත්ව ගිය පසුවත් එය පැවතුනි. එක්සත් ජනපදයේ බලපෑම හේතුවෙන්, රෙපරමාදු ආගමේ විවිධ නිකායන් ද දූපත් වලට ඇතුළු විය. උතුරු මරියානා දූපත් වල බොහෝ දෙනෙක් රෝමානු කතෝලික හෝ සාම්ප්‍රදායික විශ්වාසයන් ඇත.

පිව් පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානයට අනුව, 2010:

  • රෝමානු කතෝලික 64.1%
  • රෙපරමාදු භක්තිකයන් 16%
  • බෞද්ධයන් 10.6%
  • ජන ආගම් 5.3%
  • අනෙකුත් ක්‍රිස්තියානීන් 1.2%
  • වෙනත් ආගම් 1.1%
  • අනුබද්ධ නොවන 1.0%
  • නැගෙනහිර ඕතඩොක්ස් <1%
  • හින්දු <1%
  • මුස්ලිම් <1%
  • යුදෙව්වන් <1%

ජේසුස් ක්‍රිස්තුස් වහන්සේගේ පසුකාලීන සාන්තුවරයන්ගේ පල්ලිය උතුරු මරියානා දූපත් වල වාට්ටුවක (සභාවක) සාමාජිකයින් 865 ක් වාර්තා කර ඇත.

අධ්‍යාපනය

උතුරු මරියානා දූපත් පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය පොදු පාසල් පද්ධතිය පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ පොදු පාසල් ක්‍රියාත්මක කරන අතර බොහෝ පෞද්ගලික පාසල් තිබේ. උතුරු මරියානාස් විද්‍යාලය බටහිර පාසල් සහ විද්‍යාල සංගමය විසින් ප්‍රතීතනය කර ඇති අතර අනෙකුත් කුඩා එක්සත් ජනපද ප්‍රජා විද්‍යාලවලට සමාන වැඩසටහන් රාශියක් ඉදිරිපත් කරයි.

සංස්කෘතිය

මරියානා දූපත් වල චමෝරෝ සංස්කෘතියෙන් වැඩි කොටසක් ස්පාඤ්ඤ පාලනයේ බලපෑමට ලක් විය; එය ජර්මානුවන් සහ ජපන් ජාතිකයින්ගේ බලපෑම ද පෙන්නුම් කරයි. ගෞරවය චමෝරෝ සංස්කෘතියේ අනිවාර්ය අංගයක් වන අතර, එක් සාමාන්‍ය ප්‍රදර්ශනයක් වන්නේ "මැන්ගින්ගි'" සම්ප්‍රදායයි. මෙම සම්ප්‍රදාය සියවස් ගණනාවක් තිස්සේ පැවත එන අතර එයට වැඩිමහල්ලෙකු සහ තරුණ චමෝරෝ දරුවෙකු සම්බන්ධ වේ. දරුවා වැඩිමහල්ලාගේ අත අල්ලාගෙන, එය ඔවුන්ගේ නාසය මත තබා, පිරිමින්ට "නොට්" සහ කාන්තාවන්ට "නෝරා" පවසන අතර, වැඩිහිටියන් "දෙවියන් වහන්සේ ඔබට උදව් කරයි" යන අර්ථය ඇති ඩයොස්ටි අයුඩි (ස්පාඤ්ඤ සෙනෝර්, සෙනෝරා, ඩියෝස් ටෙ අයුඩේ වෙතින්) ප්‍රතිචාර දක්වයි.

කැරොලිනියානු සංස්කෘතිය චමෝරෝවරුන්ගේ සංස්කෘතියට බෙහෙවින් සමාන ය, ගෞරවයෙන් යුතුව. කැරොලිනියානු සංස්කෘතිය ජනගහනය ආරම්භ වූ යැප් සහ චුක් දක්වා සොයාගත හැකිය. ගුවාම් සහ උතුරු මරියානා අතර ඇති වෙනස්කම් වලින් එකක් වන්නේ චමෝරෝවරුන්ට අමතරව කැරොලිනියානු (නූතන මයික්‍රොනීසියා) ජනතාවගේ සහ සංස්කෘතියේ සැලකිය යුතු සංක්‍රමණයයි.

ආහාර පිසීම

චමෝරෝ ආහාර බොහොමයක් විවිධ සංස්කෘතීන්ගේ බලපෑමට ලක්ව ඇත. විදේශීය සම්භවයක් ඇති ජනප්‍රිය ආහාර අතරට ස්පාඤ්ඤය විසින් මුලින් හඳුන්වා දුන් විවිධ වර්ගයේ පැණිරස හෝ රසවත් එම්පානාඩා සහ පිලිපීනයේ නූඩ්ල්ස් කෑමක් වන පැන්සිට් ඇතුළත් වේ.

පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂිවලින් හෙළි වන්නේ ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයේ සිට මරියානා වල සහල් වගා කර ඇති බවයි. අචෝටි සමඟ සාදන ලද රතු සහල් යනු චමෝරෝ ආහාර අනෙකුත් පැසිෆික් දූපත් වලින් දැඩි ලෙස වෙන්කර හඳුනා ගන්නා සුවිශේෂී ප්‍රධාන ආහාරයකි. එය සාමාන්‍යයෙන් සාද (ගුපොට් හෝ "සංගා"), නවෝනා සහ උසස් පාසල් හෝ විද්‍යාල උපාධි වැනි විශේෂ සිදුවීම් සඳහා සේවය කරනු ලැබේ. ලෙමායි (පාන්), මැන්ගා (අඹ), නියොක් (පොල්) සහ බිලිම්බයින් (තරු පලතුරු වලට අදාළ පලතුරක් වන බිලිම්බි) වැනි පලතුරු විවිධ දේශීය වට්ටෝරු වල ඇතුළත් වේ. කොරියානු, චීන, ජපන් සහ ඇමරිකානු ආහාර ද බහුලව තිබේ.

දේශීය විශේෂතා අතරට තාපයට වඩා සිට්‍රික් අම්ලයේ ක්‍රියාකාරිත්වයෙන් මස් සම්පූර්ණයෙන්ම හෝ අර්ධ වශයෙන් පිසින ලද කෑමක් වන කෙලගුවෙන්; පොල් කිරිවලින් සාදන ලද මස් කෑමක් වන ටිනක්ටැක්; සහ කඩු ෆනිහි (පියාඹන නරියා/පළතුරු වවුලන් සුප්) ඇතුළත් වේ. පලතුරු වවුලන් නූතන කාලයේ දූපත් කිහිපයක දුර්ලභ වී ඇත, ප්‍රධාන වශයෙන් විශේෂ අධික ලෙස අස්වැන්න නෙලීම සහ වාසස්ථාන අහිමි වීම හේතුවෙන්; දඩයම් කිරීම තවමත් සිදු වුවද, දැන් ඔවුන් දඩයම් කිරීම නීති විරෝධී ය.

මරියානා සහ හවායි දූපත් යනු ලොව ප්‍රමුඛතම ඒක පුද්ගල පාරිභෝගිකයින් වන අතර, ලැයිස්තුවේ ඉහළින්ම ගුවාම් සහ දෙවන ස්ථානයේ හවායි ඇත (ඉතිරි මරියානා පිළිබඳ විස්තර බොහෝ විට සංඛ්‍යාලේඛනවලින් නොමැත). දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී ඇමරිකානු හමුදාව විසින් යුධ සලාකයක් ලෙස ස්පෑම් දූපත් වලට හඳුන්වා දෙන ලදී.

ස්පෑම් "පෙරනිමි" ආහාර වේලක් හෝ සුලු කෑමක් ලෙස සලකනු ලබන අතර බොහෝ විට ස්පෑම් සුෂි, ස්පෑම් පීසා, ස්පෑම් සහ බිත්තර සහ ස්පෑම්-ෆ්‍රයිඩ් රයිස් වැනි වට්ටෝරු වලට ඇතුළත් කර ඇත. ගුවාම් සහ හවායි දූපත් ඇතුළු අනෙකුත් දූපත් වලද මෙම ආහාර ජනප්‍රිය වන අතර, එක් ජනප්‍රිය රසයක් වන්නේ උණුසුම් හා කුළුබඩු සහිත ස්පෑම් ය.

සිනමාව

පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ සහ උතුරු මරියානාස් විද්‍යාලයේ උත්සාහයන්ට ස්තූතිවන්ත වෙමින් 21 වන සියවසේදී සංවර්ධනය කරන ලද, බොහෝ දුරට වාර්තා චිත්‍රපට නිපදවන උතුරු මරියානා දූපත් වල කුඩා ස්වාධීන සිනමා ශාලාවක්. විදේශීය නිෂ්පාදකයින් 20 වන සියවසේදී දූපත් වල චිත්‍රපට රූගත කර තිබුණි.

2002 දී, පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය චිත්‍රපට, වීඩියෝ සහ මාධ්‍ය කාර්යාලයක් වන මරියානාස් නරඹන්නන්ගේ අධිකාරිය (MVA) තුළ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය නීති සංග්‍රහයේ නව § 2151 ස්ථාපිත කරන ලද අතර, එය උතුරු මරියානා දූපත් චිත්‍රපට කාර්යාලය ලෙසද හැඳින්වේ, විදේශීය සමාගම් පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ චිත්‍රපට නිෂ්පාදනය කිරීමට සහ දේශීය සිනමා කර්මාන්තයක් සංවර්ධනය කිරීමේ අරමුණින්.

ක්‍රීඩා

දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී ඇමරිකානු සොල්දාදුවන් විසින් එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රචලිත කණ්ඩායම් ක්‍රීඩා උතුරු මරියානා දූපත් වලට හඳුන්වා දෙන ලදී. බේස්බෝල් යනු දූපත් වල වඩාත්ම ජනප්‍රිය ක්‍රීඩාවයි. CNMI කණ්ඩායම් ලිට්ල් ලීග් ලෝක ශ්‍රේණියේ (ලිට්ල්, ජූනියර්, ජ්‍යෙෂ්ඨ සහ බිග් ලීග් අංශවල) පෙනී සිට ඇති අතර මයික්‍රොනීසියානු ක්‍රීඩා සහ දකුණු පැසිෆික් ක්‍රීඩා උළෙලේ රන් පදක්කම් දිනා ඇත.

2009 නිල ඕෂනියා පැසිපන්දු තරඟාවලිය පැවැත්වූ දූපත් වල පැසිපන්දු සහ මිශ්‍ර සටන් කලාවන් ද ජනප්‍රියය. ට්‍රෙන්ච් වෝර්ස් යනු CNMI හි මිශ්‍ර සටන් කලා සන්නාමයයි. CNMI හි සටන්කරුවන් පැසිෆික් එක්ස්ට්‍රීම් සටන් මෙන්ම UFC හි ද තරඟ කර ඇත.

CNMI හි අනෙකුත් ක්‍රීඩා අතරට අල්ටිමේට් ෆ්‍රිස්බී, වොලිබෝල්, ටෙනිස්, පාපන්දු, අවුට්‍රිගර් රුවල් පැදීම, සොෆ්ට්බෝල්, බීච් වොලිබෝල්, රග්බි, ගොල්ෆ්, බොක්සිං, කික් බොක්සිං, ටේ ක්වොන්ඩෝ, ධාවන පථ සහ පිටිය, පිහිනුම්, ට්‍රයැත්ලෝන් සහ පාපන්දු ඇතුළත් වේ.

දූපත් වල ගොල්ෆ් පිටි කිහිපයක් ඇත, බොහෝ දුරට සයිපාන්හි සහ බොහෝ විට නිවාඩු නිකේතන අසල. 2020 ගණන් වන විට සයිපාන්හි ගොල්ෆ් පිටි හතරක් ඇත: මරියානාස් කන්ට්‍රි ක්ලබ්, ලාඕලාඕ බේ කන්ට්‍රි ක්ලබ්, කොරල් ඕෂන් පොයින්ට් රිසෝට් ක්ලූ සහ කිංෆිෂර් ගොල්ෆ් ලින්ක්ස්. දකුණට, රොටා දූපතේ තවත් රොටා රිසෝට් සහ කන්ට්‍රි ක්ලබ් ඇත. සියලුම පාඨමාලා වල සිදුරු 18 ක් ඇත, නමුත් දුෂ්කරතා මට්ටම වෙනස් වේ.

ශාක හා සත්ත්ව විශේෂ

උතුරු මරියානා දූපත් වල නිල පක්ෂියා ආවේණික මරියානා පළතුරු පරෙවියා වන අතර නිල මල වන්නේ ඇමරිකාවේ ආරම්භ වූ ප්ලූමේරියා ය. දූපත් බොහෝ නිවර්තන ශාක හා සතුන්ට මෙන්ම තල්මසුන් සහ ඩුගොන්ග් වැනි සාගර ජීවීන්ට ද නිවහන වේ. දූපත් දැඩි ලෙස වනාන්තරවලින් වැසී ඇති අතර, 80% ක් පමණ බිම් ආවරණයක් නිවර්තන වනාන්තර වලින් සමන්විත වේ. ගස්වල තල්, කෙසෙල්, පයින්, පර්ණාංග සහ ප්ලූමේරියා ඇතුළත් වේ. දූපත් වටා කොරල් විශේෂ රාශියක් ඇත, ඒවායින් බොහොමයක් කොරල් පර වලින් වට වී ඇති අතර සමහර දූපත් වල කොරල් විශේෂ 60 කට වඩා ඇත.

සයිපාන් රීඩ් වෝබ්ලර් සහ ගෝල්ඩන් වයිට්-අයි වැනි උතුරු මරියානා වලට ආවේණික පක්ෂි විශේෂ නවයක් මෙන්ම විවිධ අපෘෂ්ඨවංශීන්, කෘමීන් සහ ශාක ඇත. උදාහරණ කිහිපයක් වන්නේ ලැන්ග්ෆර්ඩ්ගේ ගස් ගොළුබෙල්ලා (පාර්ටුලා ලැන්ග්ෆෝර්ඩි) හෝ ගස් පර්ණාංග (සයතියා අරමගනෙන්සිස්) ය.

සටහන්

  1. The definition of Commonwealth according to U.S. State Department policy (as codified in the department's Foreign Affairs Manual) reads: "The term 'Commonwealth' does not describe or provide for any specific political status or relationship."
  2. Despite being under the sovereignty of the United States since 1978, the CNMI has not been fully incorporated into the country for constitutional purposes. See the page for the Insular Cases for more information.

යොමු කිරීම්

  1. "U.S. Territories - Developments in the Law". Harvard Law Review (ඉංග්‍රීසි බසින්). April 10, 2017. සම්ප්‍රවේශය 2024-06-11.
  2. "Northern Mariana Islands". Britannica (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය March 24, 2023.
  3. "Northern Mariana Islands". Pew Research Center. සම්ප්‍රවේශය December 12, 2022.
  4. "AAPI – Asian American and Pacific Islander – Primer". Environmental Protection Agency. June 28, 2006. May 3, 2001 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 29, 2015.
  5. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික <ref> ටැගය; CIA Factbook නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි
  6. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික <ref> ටැගය; CIA Factbook-b නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි
  7. "Our District". Congressman Gregorio Kilili Camacho Sablan Representing the Northern Mariana Islands. November 5, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. The U.S. Census Bureau reports the total land area of all islands as 179 square miles.
  8. 2020 Census Population of the Commonwealth of the Northern Mariana Islands: Municipality and Village, U.S. Census Bureau.
  9. "Northern Mariana Islands". World Bank Open Data. සම්ප්‍රවේශය August 9, 2021.
  10. "7 fam 1120 acquisition of u.s. nationality in u.s. territories and possessions". U.S. Department of State Foreign Affairs Manual Volume 7- Consular Affairs. U.S. Department of State. January 3, 2013. December 22, 2015 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය December 13, 2015.
  11. (Chamorro: Sankattan Siha Na Islas Mariånas; Carolinian: Commonwealth Téél Falúw kka Efáng llól Marianas)
  12. "List of former Trust and Non-Self-Governing Territories". United Nations. April 11, 2023. සම්ප්‍රවේශය April 11, 2023.
  13. "Commonwealth of the Northern Mariana Islands". US Department of the Interior. September 26, 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  14. "Pagan". සම්ප්‍රවේශය October 8, 2023.
  15. Erediano, Emmanuel T. (2025-07-24). "Gov. Palacios passes away; Apatang assumes office". Marianas Variety (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-07-23.
  16. Hung, Hsiao-chun; Carson, Mike T.; Bellwood, Peter; Campos, Fredeliza Z.; Piper, Philip J.; Dizon, Eusebio; Bolunia, Mary Jane Louise A.; Oxenham, Marc; Chi, Zhang (2015). "The first settlement of Remote Oceania: the Philippines to the Marianas". Antiquity. 85 (329): 909–926. doi:10.1017/S0003598X00068393.
  17. Zotomayor, Alexie Villegas (March 12, 2013). "Archaeologists say migration to Marianas longest ocean-crossing in human history". Marianas Variety News and Views: 2. October 21, 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය October 25, 2020.
  18. Zotomayor, Alexie (March 11, 2013). "Archaeologist says migration to Marianas longest ocean-crossing in human history". Marianas Variety. සම්ප්‍රවේශය December 29, 2014.
  19. "About the CNMI". Commonwealth of the Northern Mariana Islands Office of the Governor. August 17, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය November 5, 2020. In 1668, 147 years after Magellan's encounter, Fr. Diego Luis de San Vitores, a Jesuit priest, arrived in The Marianas with the mission of bringing Christianity and converting the Chamorros, thus beginning the colonization of the Marianas by Spain. The islands were named after Queen Maria Ana of Spain.
  20. "Culture of Commonwealth of the Northern Mariana Islands". EveryCulture.com. සම්ප්‍රවේශය September 17, 2007.
  21. "Commonwealth of Northern Mariana Islands (CNMI) and Guam – Pacific Islands Benthic Habitat Mapping Center" (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-21.
  22. Cunningham, Lawrence J. (1992). Ancient Chamorro Society. Bess Press. pp. 193–195. ISBN 978-1-880188-05-7.
  23. "Partition of the Marianas". October 2009. සම්ප්‍රවේශය October 8, 2023.
  24. "Trip.com-Verification". verify.trip.com. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-21.
  25. "The German Period". NMI Museum (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). October 29, 2023 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-21.
  26. Duponcheel, Lawerence (2015-05-04). "Tinian's 'growing' role in Marianas history". Letters to the Editor. The Guam Daily Post (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-24.
  27. "Battle Of Saipan". Historynet.com. සම්ප්‍රවේශය August 29, 2015.
  28. Trefalt, Beatrice (November 2009). "After the Battle for Saipan: the Internment of Japanese Civilians at Camp Susupe, 1944–1946". Japanese Studies. 29 (3): 337–352. doi:10.1080/10371390903298037. S2CID 144676151 – via Taylor & Francis Online.
  29. Lin, Tom C.W., Americans, Almost and Forgotten, 107 California Law Review (2019)
  30. Bendure, G. & Friary, N. (1988). Micronesia:A travel survival kit. South Yarra, VIC: Lonely Planet.
  31. Beat Müller (1975-06-17). "Nördliche Marianen, 17. Juni 1975: Commonwealth mit den USA – [in German]". Sudd.ch (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-10.
  32. Beat Müller (1977-03-06). "Nördliche Marianen, 6. März 1977: Verfassung – [in German]". Sudd.ch (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-10.
  33. The Covenant to Establish a Commonwealth of the Northern Mariana Islands in Political Union With the United States of America, සැකිල්ල:USStatute
  34. "Proclamation 5564—United States Relations With the Northern Mariana Islands, Micronesia, and the Marshall Islands". The American Presidency Project. Retrieved September 1, 2019.
  35. "Chamorro-Carolinian Language Policy Commission". Commonwealth of the Northern Mariana Islands Department of Community and Cultural Affairs Office of the Secretary. November 5, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  36. "Chamorro Carolinian Language Policy Commission – Melvin Faisao". April 26, 2020. December 11, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය November 5, 2020 – via YouTube.
  37. Iva Maurin (February 25, 2020). "First ever Chamorro-Carolinian Mother Language Day kicks off". Saipan Tribune. November 5, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය November 5, 2020.
  38. "Anatahan: Index of Monthly Reports". September 7, 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය October 8, 2023. Local earthquakes and strong thermal activity; youngest surge deposits appear no more than a few hundred years old. Monatsbericht 04/1990 im Global Volcanism Program
  39. "Pacific Magazine: Sablan Will Stand For NMI Delegate Position". November 21, 2008. November 21, 2008 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  40. Hudiburg, Jane A. (March 1, 2022). Delegates to the U.S. Congress: History and Current Status (Report). Congressional Research Service.
  41. "Territorial Delegates to the U.S. Congress: Current Issues and Historical Background". Everycrsreport.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-18.
  42. Cabrera, Bea (2018-07-02). "18 to resettle on Northern Islands". Saipan Tribune (ඉංග්‍රීසි බසින්). October 29, 2023 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-24.
  43. 2020 Census Population of the Commonwealth of the Northern Mariana Island
  44. "SUPER TYPHOON YUTU: ONE YEAR LATER". Federal Emergency Management Agency (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2019-10-24. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-12.
  45. Chris Mooney; Juliet Eilperin; Allyson Chiu (October 25, 2018). "Category 5 typhoon Yutu devastates the Northern Marianas in worst storm to hit any part of U.S. since 1935". The Washington Post. සම්ප්‍රවේශය October 26, 2018.
  46. "Global Volcanism Program | Agrigan". volcano.si.edu (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය February 3, 2017.
  47. Frick-Wright, Peter (January 15, 2019). "The Obsessive Quest of High Pointers". Outside. සම්ප්‍රවේශය January 30, 2019.
  48. "Commonwealth of Northern Mariana Islands (CNMI) and Guam – Pacific Islands Benthic Habitat Mapping Center" (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-21.
  49. HVO, Hawaiian Volcano Observatory. "Anatahan Volcano's Ash Clouds Reach New Heights". hvo.wr.usgs.gov. December 17, 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය October 8, 2023.
  50. Dinerstein, Eric; et al. (2017). "An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm". BioScience. 67 (6): 534–545. doi:10.1093/biosci/bix014. ISSN 0006-3568. PMC 5451287. PMID 28608869.
  51. Fisheries, NOAA (2022-03-11). "Marianas Trench Marine National Monument | NOAA Fisheries". NOAA (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-10.
  52. "Latest travel itineraries for Bird Island in October (updated in 2023), Bird Island reviews, Bird Island address and opening hours, popular attractions, hotels, and restaurants near Bird Island". TRIP.COM (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-12.
  53. "Latest travel itineraries for Bird Island in October (updated in 2023), Bird Island reviews, Bird Island address and opening hours, popular attractions, hotels, and restaurants near Bird Island - Trip.com". TRIP.COM (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-12.
  54. "Anatahan: Index of Monthly Reports". September 6, 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය October 8, 2023.
  55. "NOWData – NOAA Online Weather Data". National Oceanic and Atmospheric Administration. සම්ප්‍රවේශය November 6, 2021.
  56. "Station: Saipan INTL AP, MP". U.S. Climate Normals 2020: U.S. Monthly Climate Normals (1991–2020). National Oceanic and Atmospheric Administration. සම්ප්‍රවේශය November 6, 2021.
  57. Ellis, Jimmie L. (May 1, 2004). Total Resource Sharing among Collegiate and Public Libraries in the Commonwealth of the Northern Mariana Islands: A Narrative Case Study (EdD thesis). University of San Diego. p. 65. doi:10.22371/05.2004.005.
  58. Charles P. Reyes Jr. (March 30, 1999). "Primitive tribalism". Saipan Tribune. May 16, 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය September 1, 2008.
  59. "Review & Outlook: The Mariana Pension Foreshock". The Wall Street Journal. May 11, 2012. සම්ප්‍රවේශය August 29, 2015.
  60. Mercado, Darla (April 19, 2012). "In apparent first, a public pension plan files for bankruptcy". Pensions and Investments. June 24, 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය April 28, 2012.
  61. "Impeach The Governor". Marianas Variety. January 17, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 21, 2012.
  62. "Retirement Fund in Disarray". Marianas Variety. January 17, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 21, 2012.
  63. "Gov't Owes CUC $8.9 million". Marianas Variety. January 17, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 21, 2012.
  64. "Hospital Needs To Move Away From Culture of Gov't Subsidy". January 17, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 21, 2012.
  65. "CHC Tailspin Continues". සම්ප්‍රවේශය August 21, 2012.
  66. "Wiseman issues $50K Bench Warrant for Buckingham". Saipan Tribune. January 17, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 21, 2012.
  67. Deposa, Moneth. "Central Gov't owes PSS $11.8 million in unremitted maintenance of effort". Saipan Tribune. January 17, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 20, 2012.
  68. Eugenio, Haidee V. (21 August 2012). "PSS to lawmakers: Some schools could have 'double sessions'". Saipan Tribune. January 17, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 29, 2015.
  69. "Maratita takes Fitial to court over 'unconstitutional' power agreement; seeks TRO". Marianas Variety. January 17, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 21, 2012.
  70. Eugenio, Haidee V. (15 August 2012). "Buckingham, Fitial sign off on $190M power purchase deal". Saipan Tribune. January 17, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 20, 2012.
  71. Moody, Chris (July 26, 2016). "State roll calls: What RNC, DNC delegates want you to know". CNN.
  72. Geography of the Pacific. 1951. p. 208.
  73. "Coral reef ecosystem monitoring report of the Mariana Archipelago: a 2003 – 2007" (PDF). National Oceanic and Atmospheric Administration. November 15, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය November 15, 2020.
  74. "2015 CNMI Statistical Yearbook" (PDF). Ver1.cnmicommerce.com. සම්ප්‍රවේශය January 4, 2024.
  75. "Über die Marianen". Gaebler Info und Genealogie (ජර්මන් බසින්). August 21, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  76. "Supply Reef". Global Volcanism Program. Smithsonian Institution.
  77. "States, Counties, and Statistically Equivalent Entities (Chapter 4)" (PDF). Census.gov. සම්ප්‍රවේශය September 1, 2019.
  78. "Covenant to establish a Commonwealth of the Northern Mariana Islands in Political Union with the United States of America".
  79. "Public Law 94-241" (PDF). uscode.house.gov. March 24, 1976.
  80. See
    • "Proclamation 5564—Placing into full force and effect the Covenant With the Commonwealth of the Northern Mariana Islands, and the Compacts of Free Association With the Federated States of Micronesia and the Republic of the Marshall Islands". Codification of Presidential Proclamations and Executive Orders. Federal Register. November 3, 1986.
    • "8 FAM 302.2: Acquisition by birth in the Commonwealth of the Northern Mariana Islands". Foreign Affairs Manual and Handbook. U.S. Department of State. May 15, 2020.
  81. "Covenant". Commonwealth Law Revision Commission.
  82. "Commonwealth of the Northern Mariana Islands". US Department of the Interior. June 14, 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  83. "Memorandum" (PDF). US Department of Justice: Executive Office for Immigration Review. March 29, 2010. September 26, 2011 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  84. Robert J. Misulich. "A Lesser-Known Immigration Crisis: Federal Immigration Law in the Commonwealth of the Northern Mariana Islands" (PDF). Digital.law.washington.edu. සම්ප්‍රවේශය August 29, 2015.
  85. Haidee V. Eugenio (January 1, 2010). "CNMI loses immigration control in 2009". Saipan Tribune. September 26, 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  86. "Why Northern Mariana Islands hosted Julian Assange hearing".
  87. "CNMI Long-Term Resident Status | USCIS". Uscis.gov (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2022-12-07. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-17.
  88. For a comparison see "Visa Waiver Program and Guam-CNMI Visa Waiver Program | Homeland Security". Dhs.gov. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-17.
  89. Coleman, Zach. "'Birth tourism' in Saipan causing headaches for USA". Usatoday.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-17.
  90. "U.S. Immigration Law in the Commonwealth of the Northern Mariana Islands (CNMI) | USCIS". Uscis.gov (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2023-10-04. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-17.
  91. Northern Mariana Islands Business Law Handbook: Strategic Information and Laws. IBP USA. January 1, 2012. pp. 41–48. ISBN 978-1-4387-7068-0.
  92. Duponcheel, Lawerence (2015-05-04). "Tinian's 'growing' role in Marianas history". Letters to the Editor. The Guam Daily Post (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-24.
  93. "Overseas Territories Review: Northern Marianas Retains constitutional land ownership provisions". Overseasreview.blogspot.com. June 10, 2012. සම්ප්‍රවේශය August 29, 2015.
  94. Team, Travel (July 16, 2019). "Northern Mariana Islands Travel Guide". Outlook Travel Magazine (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 8, 2023.
  95. "FOCUS: Northern Marianas seeks to revive tourism amid stopped China flights". Kyodo News. October 6, 2024. සම්ප්‍රවේශය October 30, 2024. At the peak of the tourism industry in fiscal 1997, over 450,000 out of more than 760,000 visitors were from Japan owing to many direct flights then from Tokyo, Osaka and other Japanese cities.
  96. "Northern Mariana Islands — Attractions". Iexplore.com. සම්ප්‍රවේශය October 8, 2023.
  97. "ESTA application and traveling to Saipan". ESTA Online Center (ජපන් බසින්). October 29, 2023 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-21.
  98. "Latest travel itineraries for Micro Beach in October (updated in 2023), Micro Beach reviews, Micro Beach address and opening hours, popular attractions, hotels, and restaurants near Micro Beach". TRIP.COM (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 12, 2023.
  99. "Top 10 Things to Do in Northern Mariana Islands in October (Updated 2023) | Trip.com Attractions". TRIP.COM (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 21, 2023.
  100. "Latest travel itineraries for San Juan Beach in October (updated in 2023), San Juan Beach reviews, San Juan Beach address and opening hours, popular attractions, hotels, and restaurants near San Juan Beach". TRIP.COM (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 21, 2023.
  101. "Latest travel itineraries for Ladder Beach in October (updated in 2023), Ladder Beach reviews, Ladder Beach address and opening hours, popular attractions, hotels, and restaurants near Ladder Beach". TRIP.COM (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 21, 2023.
  102. "Latest travel itineraries for Obyan Beach in October (updated in 2023), Obyan Beach reviews, Obyan Beach address and opening hours, popular attractions, hotels, and restaurants near Obyan Beach". TRIP.COM (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 21, 2023.
  103. "Latest travel itineraries for Taga Beach in October (updated in 2023), Taga Beach reviews, Taga Beach address and opening hours, popular attractions, hotels, and restaurants near Taga Beach". TRIP.COM (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 21, 2023.
  104. "Mount Tapochau". AFAR Media (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 10, 2023.
  105. "Bird Island Beach". Atlas Obscura (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 8, 2023.
  106. "Latest travel itineraries for Bird Island in October (updated in 2023), Bird Island reviews, Bird Island address and opening hours, popular attractions, hotels, and restaurants near Bird Island - Trip.com". TRIP.COM (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-12.
  107. "Old Japanese Lighthouse". Atlas Obscura (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 8, 2023.
  108. MVA (October 6, 2021). "NMI celebrates World Tourism Day". Marianas Variety News & Views (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 19, 2023.
  109. "The Grotto". AFAR Media (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 16, 2023.
  110. Coleman, Zach. "'Birth tourism' in Saipan causing headaches for USA". Usatoday.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-17.
  111. Jayvee L. Vallejera (May 27, 2007). "NMI minimum wage hike OK'd". Saipan Tribune. September 27, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  112. Perez, Jon (October 1, 2018). "$7.25 per hour". Saipan Tribune. සම්ප්‍රවේශය July 22, 2020.
  113. Rebecca Clarren (May 9, 2006). "Sex, Greed And Forced Abortions". TomPaine.com. December 26, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය February 20, 2008.
  114. Rebecca Clarren (Spring 2006). "Paradise Lost: Greed, Sex Slavery, Forced Abortions and Right-Wing Moralists". Ms. July 2, 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය November 11, 2006.
  115. Haidee V. Eugenio (May 1, 2014). "NMI economy generates $1.3B sales". Saipan Tribune. September 4, 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය June 3, 2014.
  116. "US Congressman wants EAS eligibility for CNMI". ch-aviation (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-12.
  117. "Getting to Saipan". Saipan Doctors (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-05-21.
  118. Limtiaco, Steve (2019-08-11). "Here's why Pagan homestead applicants are having trouble getting permits to live on island". Pacific Daily News (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-12.
  119. "About the CNMI". CNMI Commonwealth Law Revision Commission. May 9, 2009 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය January 24, 2010.
  120. "Publication 28, Postal Addressing Standards Appendix B: Two–Letter State and Possession Abbreviations". United States Postal Service. සම්ප්‍රවේශය January 24, 2010.
  121. Calabrese, Michael; Daniel Calarco; Colin Richardson (May 24, 2012). "The Most Expensive Internet in America". Slate. සම්ප්‍රවේශය January 6, 2020.
  122. Buch, Kabir (2023-10-11). "High speed internet package comes to the Northern Mariana Islands". Pasquines (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-12.
  123. Haidee V. Eugenio (January 1, 2010). "CNMI loses immigration control in 2009". Saipan Tribune. September 26, 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  124. "Census map" (PDF). Census.gov. 2010.
  125. "Northern Mariana Islands Population 1950–2023". සම්ප්‍රවේශය October 8, 2023.
  126. "In July 1776, 2.5 Million People Lived in the 13 Colonies And ..." July 4, 2019. සම්ප්‍රවේශය October 8, 2023.
  127. Office, U. S. Government Accountability. "Commonwealth of the Northern Mariana Islands: Recent Workforce Trends and Wage Distribution | U.S. GAO". Gao.gov (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-21.
  128. "Analysis | People are fleeing Puerto Rico, Guam, and every other U.S. territory. What gives?". The Washington Post (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2022-09-23. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-25.
  129. Solenberger, Robert R. (1962). "The Social Meaning of Language Choice in the Marianas". Anthropological Linguistics. 4 (1): 59–64. JSTOR 30022346.
  130. "Northern Mariana Islands" (in en), The World Factbook (Central Intelligence Agency), 2024-09-27, https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/northern-mariana-islands/#people-and-society, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2024-10-09 
  131. "Religions in Northern Mariana Islands – PEW-GRF". GlobalReligiousFutures.org. April 21, 2019 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය September 12, 2017.
  132. "Facts and Statistics: Statistics by Country: Northern Mariana Islands". Newsroom. LDS Church. සම්ප්‍රවේශය January 15, 2021.
  133. Arin Greenwood. "Gadfly Online. Isle of Canned Meat". Gadflyonline.com. February 2, 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-13.
  134. "Commonwealth Film & Media Amendment Act of 2011". Bill of 2011 (PDF). Seventeenth Northern Marianas Commonwealth Legislature. සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2020-08-04 at the Wayback Machine
  135. "Commonwealth Film, Video and Media Office Established". Article 2151, Commonwealth Code of 2002 (PDF). Northern Marianas Commonwealth Legislature.
  136. says, Soena Charley (March 12, 2010). "Trench Tech Saipan's President, Cuki Alvarez Thoughts on CNMI Mixed Martial Arts (MMA)". Frank The Crank Camacho's Big Adventure (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). February 23, 2019 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය February 23, 2019.
  137. Saipan, Ultimate (November 6, 2017). "Saipan Ultimate Frisbee to hold Saipan Land and Sand Tournament". Marianas Variety (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය March 14, 2019.
  138. "Northern Mariana Islands". Golf Advisor.
  139. Resort, Mariana; Spa; Saipan (2011-11-01). "Saipan's scenic championship courses". Air Golf Japan (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-12.
  140. "Northern Mariana Islands". Geography (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2021-04-06. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-21.
  141. "Commonwealth of Northern Mariana Islands (CNMI) and Guam – Pacific Islands Benthic Habitat Mapping Center" (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-10-21.
  142. "Animals and Plants Unique to the Northern Mariana Islands". lntreasures.com. සම්ප්‍රවේශය 2023-11-09.
ඕෂනියාවේ ස්වෛරී රාජ්‍යයන් සහ පරායත්ත භූමි ප්‍රදේශ ලැයිස්තුව

විකිපීඩියා, විකි, විශ්වකෝෂය, පොත, පුස්තකාලය, ලිපිය, කියවීම, නොමිලේ බාගත කිරීම, උතුරු මරියානා දූපත් පිළිබඳ තොරතුරු, උතුරු මරියානා දූපත් යනු කුමක්ද? උතුරු මරියානා දූපත් යනු කුමක් දර්ශනය කරන්නේ?

මුල් පිටුව | ඉහළට යාම