පූනකරි (දෙමළ: பூநகரி, ඉංග්රීසි: Poonakary) යනු ශ්රී ලංකාවේ උතුරු පළාතේ, කිලිනොච්චි දිස්ත්රික්කයේ පිහිටි උපායමාර්ගිකව වැදගත් ග්රාමීය ප්රදේශයකි. එහි භූගෝලීය පිහිටීම අනුව, එය යාපනය කලපුවේ දකුණු වෙරළ තීරයේ පිහිටා ඇත. මෙම සුවිශේෂී පිහිටීම නිසාම, පූනකරි යටත් විජිත සමයේ සිටම හමුදාමය හා වාණිජමය වශයෙන් ප්රධාන මධ්යස්ථානයක් ලෙස ක්රියාත්මක වී ඇත. එය පෘතුගීසි, ලන්දේසි සහ බ්රිතාන්ය යුගයන්හි බලකොටුවක් ලෙස භාවිත වූ අතර, ශ්රී ලංකා සිවිල් යුද්ධය සමයේදී ප්රධාන සටන් බිමක් බවට පත් විය. වර්තමානයේ පූනකරි, යුද්ධයෙන් පසු යථා තත්ත්වයට පත්වෙමින් පවතින අතර, සංගුපිඩ්ඩි පාලම වැනි ප්රධාන යටිතල පහසුකම් ව්යාපෘති සහ පුනර්ජනනීය බලශක්ති ව්යාපෘති සඳහා විභවයක් ඇති ප්රදේශයක් ලෙස සැලකේ. කෙසේ වෙතත්, එය දේශගුණික විපර්යාස සහ පාරිසරික අභියෝගවලට ද මුහුණ දෙමින් සිටී.
භූගෝලීය පිහිටීම
පූනකරි ශ්රී ලංකාවේ උතුරු පළාතේ, කිලිනොච්චි දිස්ත්රික්කයේ පිහිටා ඇත. එය කිලිනොච්චි නගරයට බටහිරින් සහ යාපනය කලපුවේ දකුණු වෙරළ තීරයේ පිහිටා තිබේ. පරිපාලනමය වශයෙන්, පූනකරි යනු කිලිනොච්චි දිස්ත්රික්කයේ පූනකරි ප්රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයයි.
ජනගහනය
2012 වසරේ පැවති ජන සංගණන දත්ත අනුව, එහි ජනගහනයෙන් බහුතරයක් හින්දු ආගම අදහන දෙමළ ජාතිකයින් වන අතර, සැලකිය යුතු කතෝලික සහ අනෙකුත් ක්රිස්තියානි ජනගහනයක් ද වාසය කරයි.
| ආගම | ප්රතිශතය |
|---|---|
| හින්දු | 70.00% |
| රෝමානු කතෝලික | 22.80% |
| ක්රිස්තියානි | 3.90% |
| ඉස්ලාම් | 2.30% |
| බෞද්ධ | 0.90% |
| වෙනත් | 0.10% |
ඓතිහාසිකමය පසුබිම
යටත් විජිත යුගය
15 වන සියවසේදී පෘතුගීසීන් විසින් පූනකරියේ බලකොටුවක් ඉදි කළහ. මෙම බලකොටුව ඉදි කිරීමේ ප්රධාන අරමුණ වූයේ යාපනයේ ඔවුන්ගේ බලය ආරක්ෂා කර ගැනීම සහ ප්රදේශයේ සිදුවන නීති විරෝධී වෙළඳාම මැඩපැවැත්වීමයි. 1658 වසරේදී ලන්දේසීන් විසින් බලකොටුව අත්පත් කරගෙන තවදුරටත් පුළුල් කරන ලදී. පසුව, 1796 වසරේදී බ්රිතාන්යයන් විසින් එය අත්පත් කරගත් අතර, 1805 දී එහි විවේක ශාලාවක් ඉදි කරන ලදී. 18 වන සියවස අග භාගය වන තුරුම මෙම බලකොටුවේ හමුදා භට පිරිස් ස්ථානගත කර තිබූ බව වාර්තා වේ.
යුදමය ඉතිහාසය (ශ්රී ලංකා සිවිල් යුද්ධය)
1983 වසරේ සිවිල් යුද්ධය ආරම්භ වීමත් සමඟම, පූනකරි නැවත වරක් ප්රධාන හමුදා මධ්යස්ථානයක් බවට පත් විය. ශ්රී ලංකා හමුදාව විසින් එහි කඳවුරක් ස්ථාපිත කරන ලදී.
1993 පූනකරි සටන
1993 නොවැම්බර් 11 සිට 14 දක්වා, LTTE සංවිධානය සහ ශ්රී ලංකා හමුදාව අතර පූනකරි කඳවුර පාලනය කිරීම සඳහා දරුණු සටනක් ඇති විය. මෙම සටන පිළිබඳව විවිධ මතවාද පවතී. ශ්රී ලංකා හමුදා ආරංචි මාර්ග අනුව, LTTE ප්රහාරය ව්යර්ථ කිරීමට හමුදාව සමත් වූ අතර, එහිදී ඔවුන්ට T-55 වර්ගයේ යුද ටැංකි දෙකක් ඇතුළු වටිනා යුධ උපකරණ අත්පත් කර ගැනීමට හැකි විය. කෙසේ වෙතත්, අනෙක් මතවාදයට අනුව, LTTE සංවිධානය සාර්ථක ප්රහාරයක් එල්ල කර කඳවුරේ විශාල කොටසක් අත්පත් කරගෙන, යුධ උපකරණ අල්ලාගෙන, පසුව උපායමාර්ගික හේතු මත පසුබැස ගොස් ඇත. මෙම සටනේදී 629 දෙනෙකු මිය ගිය බව ද වාර්තා වේ.
1996 ශ්රී ලංකා හමුදා පසුබැසීම සහ 2008 නැවත අත්පත් කර ගැනීම
1996 වසරේදී, ශ්රී ලංකා හමුදාව උපායමාර්ගික හේතු මත පූනකරි කඳවුරෙන් ඉවත් විය. ඉන්පසු, එහි උපායමාර්ගික වැදගත්කම නිසාම LTTE සංවිධානය විසින් එම ප්රදේශය අත්පත් කරගෙන කඳවුරක් පවත්වාගෙන යන ලදී. දෙවන අලිමංකඩ සටන සමයේදී, යාපනය දෙසට පසුබසින ශ්රී ලංකා හමුදාවට වෙත බෝම්බ හෙළීම සඳහා මෙම කඳවුර භාවිතා කරන ලදී.
2008 නොවැම්බර් 15 වන දින ශ්රී ලංකා හමුදාව විසින් පූනකරි නගරය නැවත අත්පත් කර ගන්නා ලදී. මෙය සිවිල් යුද්ධයේ තීරණාත්මක සන්ධිස්ථානයක් ලෙස සැලකේ. වසර 20 කට පමණ පසුව යාපනය අර්ධද්වීපය සමඟ ගොඩබිම් මාර්ග සම්බන්ධතාවක් විවෘත කිරීමට මෙය ඉවහල් විය. LTTE සංවිධානයේ "මුහුදු කොටි" ක්රියාකාරකම්වල ප්රධාන මධ්යස්ථානයක් වූ පූනකරි පරාජය කිරීම, LTTE සංවිධානයට දැඩි පහරක් විය. පූනකරි අත්පත් කර ගැනීම LTTE සංවිධානයේ දේශපාලන මූලස්ථානය වූ කිලිනොච්චිය වෙත ප්රහාර එල්ල කිරීමට අවශ්ය උපායමාර්ගික පසුබිම ශ්රී ලංකා හමුදාවට ලබා දුන්නේය. මෙම ජයග්රහණයෙන් පසු, ශ්රී ලංකා හමුදාව විසින් මෙම ප්රදේශය තවදුරටත් ආරක්ෂක කඳවුරක් ලෙස පවත්වාගෙන යනු ලබයි.
ආර්ථිකය සහ ජීවනෝපාය
පූනකරි ප්රදේශයේ ජනතාවගේ ප්රධාන ජීවනෝපාය මාර්ග වන්නේ කෘෂිකර්මාන්තය සහ ධීවර කර්මාන්තයයි. යාපනය කලපුව එම ප්රදේශයේ ධීවර ප්රජාවන්ට අත්යවශ්ය සම්පතක් වන අතර, එහි මසුන්, කබොල්ලන් සහ අනෙකුත් මුහුදු ජීවීන් බහුලව සිටිති. කලපුව අවට ප්රදේශයේ පැල්පත්, පොල් වතු සහ වී වගාවන් දක්නට ලැබේ.
මෑත කාලීනව, පූනකරි ප්රදේශය නව ආර්ථික අවස්ථා සඳහා විශාල විභවයක් ඇති ප්රදේශයක් බවට පත් වී ඇත. එය සූර්ය සහ සුළං බලශක්ති ව්යාපෘති සඳහා ඉතා ප්රයෝජනවත් බව හඳුනාගෙන ඇත. කිලිනොච්චිය සහ චුන්නාකම් සම්බන්ධ කරන 132 kV අධි වෝල්ටීයතා සම්ප්රේෂණ මාර්ගය හේතුවෙන්, මෙම ප්රදේශයේ පුනර්ජනනීය බලශක්ති ව්යාපෘති සඳහා ආයෝජනය කිරීම සාපේක්ෂව පහසු වී ඇත. කෙසේ වෙතත්, මෙම ව්යාපෘති ක්රියාත්මක කිරීමේදී පවතින පාරිසරික වටිනාකම් (විශේෂයෙන් වැලි කඳු සහ කුරුලු ජනගහනය) ආරක්ෂා කිරීමේ අවශ්යතාව පිළිබඳව අවධානය යොමු වී ඇත.
පූනකරි ආර්ථිකය සම්ප්රදායික සහ නූතන ජීවනෝපාය මාර්ග අතර සංක්රාන්ති සමයක පවතියි. ධීවර සහ කෘෂිකාර්මික කටයුතු දේශගුණික විපර්යාස සහ පාරිසරික දූෂණය (උදා: ජලයේ සේලයින් ප්රමාණය ඉහළ යාම) වැනි අභියෝගවලට මුහුණ දෙමින් සිටින අතර , ඒ සඳහා විසඳුම් ලෙස ඉදිරිපත් වන නවීන පුනර්ජනනීය බලශක්ති ව්යාපෘති ද පාරිසරික අවදානම් පවතී.
යටිතල පහසුකම්
පශ්චාත් යුධ සංවර්ධන ක්රියාවලියේදී පූනකරි ප්රදේශයේ ප්රධාන යටිතල පහසුකම් ව්යාපෘතියක් වූයේ සංගුපිඩ්ඩි පාලම ඉදිකිරීමයි. මෙය කිලිනොච්චි දිස්ත්රික්කයේ පූනකරි අසල පිහිටි සංගුපිඩ්ඩි සහ යාපනය දිස්ත්රික්කයේ කරතිව් සම්බන්ධ කරමින් යාපනය කලපුව හරහා ඉදි කර ඇත. මෙය යාපනය අර්ධද්වීපය ප්රධාන භූමියට සම්බන්ධ කරන ප්රධාන මාර්ග දෙකෙන් එකකි.
මෙම පාලම මීටර 288ක් දිග සහ මීටර 7.35ක් පළල ද්විත්ව මංතීරු පාලමක් වන අතර, වානේ ගර්ඩර සහ කොන්ක්රීට් තට්ටු වලින් සමන්විතය. 2011 වසරේදී චීන රජයේ මූල්ය ආධාර සහිතව ආරම්භ වී, වසර අටක් තුළ නිම කරන ලදී. මෙය 2011 ජනවාරි 16 වන දින නිල වශයෙන් විවෘත කරන ලදී. සංගුපිඩ්ඩි පාලම ඉදිකිරීමට පෙර, යාපනයට ඇති එකම ගොඩබිම් මාර්ගය වූයේ අලිමංකඩ හරහා දිවෙන A9 මාර්ගයයි. මෙම නව පාලම නිසා කොළඹ සිට යාපනය දක්වා ගමන් කරන මාර්ගය කිලෝමීටර 110කින් සහ පැය තුනකින් පමණ අඩු වී ඇත. පාලම ඉදිකිරීම වෙළඳාම, සංචාරක ව්යාපාරය සහ ප්රාදේශීය ප්රජාවන්ගේ දෛනික කටයුතු සඳහා විශාල පහසුවක් සපයා ඇත.
පාලම ඉදිකිරීම හුදෙක් ගමන් පහසුව සඳහා පමණක් සිදු වූවක් නොවේ. එය යුද්ධයෙන් පසු උතුරු පළාත නැවත රට සමඟ ඒකාබද්ධ කිරීමේ සංකේතයක් ලෙස සැලකේ. 1932 වසරේදී බ්රිතාන්ය පාලන සමයේදී සංගුපිඩ්ඩි සහ කරතිව් යා කරමින් මාර්ගයක් ඉදි කිරීමට සැලසුම් කර තිබුණද, එවකට ධීවරයින්ගේ සහ ලුණු නිෂ්පාදකයින්ගේ විරෝධය නිසා එම ව්යාපෘතිය සම්පූර්ණයෙන් ක්රියාත්මක කිරීමට නොහැකි විය.
සංස්කෘතික සහ පුරාවිද්යාත්මක වැදගත්කම
පූනකරි ප්රදේශය පුරාවිද්යාත්මක සහ සංස්කෘතික වශයෙන් වැදගත් ස්ථාන කිහිපයකටම නිවහන වේ.
- පූනරීන් බලකොටුව (Pooneryn Fort): ඉහත සඳහන් කළ පරිදි, පෘතුගීසීන් විසින් මුලින්ම ඉදිකරන ලද බලකොටුවේ නටබුන් අදටත් දැකගත හැකිය. බලකොටුවේ නටබුන් අබලන් තත්ත්වයක පැවතුණද, ඒවා මහජනතාවට ප්රවේශ විය හැකිය.
- පුරාවිද්යා ස්මාරක: පූනකරි තුළ පිහිටි පුරාවිද්යාත්මක වශයෙන් වැදගත් පැරණි කෝවිල් නටබුන් දෙකක් ද දැකගත හැකිය. 2015 ජුනි 12 වන දින, මෙම ස්ථාන දෙකම ශ්රී ලංකා රජය විසින් ආරක්ෂිත පුරාවිද්යා ස්මාරක ලෙස ප්රකාශයට පත් කරන ලදී.
- කවුතරිමුනෙයි ශිව කෝවිල (Kavutharimunai Shiva Kovil): මෙම කෝවිලෙහි නටබුන් සංගුපිඩ්ඩි පාලම අසල වැලි මාර්ගයකින් ළඟා විය හැකිය. කෝවිලෙහි නටබුන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ඒවා මත ගොඩනැගිල්ලක් ඉදි කර ඇත.
- මන්නිත්තලායි ශිව කෝවිල (Manniththalai Shiva Kovil): මන්නිත්තලායි ජැටිය අසල පිහිටි මෙම කෝවිලේ නටබුන් ද ගොඩනැගිල්ලක් මඟින් ආවරණය කර ඇත.
පූනකරි ප්රදේශයේ සිවිල් ජනතාව සහ හමුදාව අතර සංහිඳියාව ඇති කිරීම සඳහා ද සංස්කෘතික වැඩසටහන් භාවිතා කරනු ලැබේ. උදාහරණයක් ලෙස, 2024 අප්රේල් 5 වන දින, යාපනය ආරක්ෂක සේනා මූලස්ථානයේ මෙහෙයවීම යටතේ සිංහල සහ දෙමළ අලුත් අවුරුදු උත්සවය පූනකරි හිදී පවත්වන ලදී. මෙම උත්සවය සඳහා දේශීය සිවිල් වැසියන් විශාල පිරිසක් සහභාගී විය.
පාරිසරික වැදගත්කම
පූනකරි ප්රදේශය යාපනය කලපුවට මායිම්ව පිහිටා ඇත. එය හෙක්ටයාර් 40,000ක පමණ ප්රදේශයක් පුරා පැතිරී ඇති අතර, සංක්රමණික සහ දේශීය පක්ෂීන් (ඇමරිකානු ෆ්ලැමින්ගෝ, තාරාවන්, මුහුදු ලිහිණියන් ඇතුළුව), මාළු සහ කබොල්ලන් විශේෂ සඳහා වාසස්ථානයකි
කෙසේ වෙතත්, කලපුව වර්තමානයේ විවිධ පාරිසරික අභියෝගවලට මුහුණ දෙමින් සිටී. 2014-2015 කාලය තුළ කලපුවේ ජල සාම්පල විශ්ලේෂණයකින් හෙළි වූයේ, ජලයේ සේලයින් (salinity), පොස්පේට් සහ ඊ. කෝලයි (E. coli) බැක්ටීරියා අධික මට්ටමක පවතින බවයි. මෙම දූෂණයට ප්රධාන හේතු ලෙස ගෘහස්ථ අපද්රව්ය බැහැර කිරීම, කෘෂිකාර්මික අපවිත්රවීම් සහ මානව මල අපද්රව්ය කලපුවට එක්වීම හඳුනාගෙන ඇත. දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් මුහුදු ජල මට්ටම ඉහළ යාම නිසා ද ජලයේ ලවණතාව වැඩි වී ඇත.
ප්රදේශයේ පිරිසිදු පානීය ජලය සහ කෘෂිකාර්මික කටයුතු සඳහා ජල හිඟයට විසඳුමක් ලෙස යාපනය කලපුව නැවුම් ජල විලක් බවට පත් කිරීමේ යෝජනා නැවත කරලියට පැමිණ ඇත. සිත්ගන්නා කරුණක් නම්, මෙම යෝජනාව 1665 වසර තරම් ඈත අතීතයේ ලන්දේසීන් විසින් ඉදිරිපත් කර ඇත.. එවකට ලන්දේසී ඉංජිනේරුවෙකු වූ හෙන්ඩ්රිල් වැන් රීඩේ විසින් මෙම අදහස ඉදිරිපත් කර ඇත. මෙම යෝජනා පසුව බ්රිතාන්ය යුගයේදී ද යළි යෝජනා කර ඇති අතර, එහි වැඩකටයුතු 1947 දී ආරම්භ වී 1953 සහ 1955 දී නිම කර ඇත. නමුත් කාලයත් සමඟ දැවමය බැරේජ් දිරාපත් වීම නිසා නැවතත් මුහුදු ජලය ඇතුළු වී ඇත.
අදටත්, මෙම ව්යාපෘතිය ක්රියාත්මක කිරීමේ හැකියාව පිළිබඳව විවාද පවතී. ඇතැම් විශ්ලේෂකයන් තර්ක කරන්නේ, වන්නි කලාපයේ අඩු වර්ෂාපතනය හේතුවෙන් කලපු පෝෂණය කිරීමට ප්රමාණවත් ජලය නොමැති බවයි. එම නිසා, එම ව්යාපෘතිය "සුදු අලියෙක්" බවට පත් විය හැකි බවත්, ඒ වෙනුවට මුහුදු ජලය පිරිසිදු කිරීමේ (desalination) කටයුතු ආරම්භ කිරීම වඩා සුදුසු බවත් ඔවුන් පෙන්වා දෙයි.
විකිපීඩියා, විකි, විශ්වකෝෂය, පොත, පුස්තකාලය, ලිපිය, කියවීම, නොමිලේ බාගත කිරීම, පූනකරි පිළිබඳ තොරතුරු, පූනකරි යනු කුමක්ද? පූනකරි යනු කුමක් දර්ශනය කරන්නේ?